عوامل فقر و تنگدستی در روایات
فهرست این نوشتار:
عدم برنامه‌ریزی
امام على علیه‌السلام:
وَتَرْک التَّقْدِیرِ فِى الْمَعیشَهِ یُورِثُ الْفَقْرَ…(خصال، شیخ صدوق) [برنامه‌ریزى نکردن و] عدم اندازه‌گیرى در معاش، موجب فقر می‌شود.
سوء تدبیر
امام علی علیه‌السلام:
حُسْنُ التَّدْبِیرِ یَنْمِى قَلِیلَ الْمالِ وَسُوءُ التَّدْبِیرِ یَفْنِى کثیرَه، (الحیاه، ج 4، ص 488)
برنامه‌ریزى نیکو در امور [اقتصادى ]، مال اندک را افزایش می‌دهد و برنامه‌ریزى بد، مال فراوان را نابود می‌کند.
بداخلاقی
امام على علیه‌السلام:
مَن ساءَ خُلْقُهُ ضاقَ رِزْقُهُ؛ (غررالحکم، ح 8023)
هر کس بد اخلاق باشد، روزى‌اش تنگ مىشود.
دروغ
رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله:
اَلکَذِبُ یَنقُصُ الرِّزقَ؛ (نهج‌الفصاحه)
دروغ، روزى را کم می‌کند.
زنا
رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله:
فِى الزِّنا سِتُّ خِصالٍ: ثَلاثٌ مِنها فِى الدُّنیا وَ ثلاثٌ فِى الآخِرَه، فَاَمّا الَّتى فِى الدُّنیا فَیَذهَبُ بِالبَهاءِ وَ یُعَجِّلُ الفَناءَ وَ یَقطَعُ الرِّزقَ وَ اَمّا الَّتى فِى الآخِرَهِ فَسوءُ الحِسابِ وَ سَخَطُ الرَّحمنِ وَ الخُلودُ فِى النّارِ؛ (خصال، ص 321، ح 3)
زِنا، شش پیامد دارد؛ سه در دنیا و سه در آخرت. سه پیامد دنیایى‌اش این است که: آبرو را می‌بَرد، مرگ را شتاب می‌بخشد و روزى را می‌بُرد و سه پیامد آخرتی‌اش: سختى حسابرسى، خشم خداى رحمان و ماندگارى در آتش است.
پرداخت نکردن زکات
امام صادق علیه‌السلام:
وَ إِذَا مُنِعَتِ الزَّکَاهُ ظَهَرَتِ الْحَاجَه (اصول کافی، ج 4، ص185)
هرگاه زکات داده نشد، فقر و احتیاج پدیدار گردد.
خیانت و دروغگویی
امام موسى کاظم علیه‌السلام:
…الْخیانَه وَالْکَذِبُ یَجْلِبانِ الفَقْرَ وَ النِّفاقَ؛ (بحارالأنوار، ج 78، ص 327)
…خیانت و دروغگویى باعث فقر و نفاق مىشود.
آشکار شدن گناهان
امام على علیه‌السلام:
شاید این مطالب را هم بپسندید:
اِذا ظَهَرَتِ الجِنایاتُ ارتَفَعَتِ البَرَکاتُ؛ (غررالحکم، ح 4030)
هرگاه گناهان آشکار شوند، برکتها از میان مىرود.
گناهانی که…..
امام سجاد علیه‌السلام:
الذُّنُوبُ الّتى تُنزِلُ النِّقَمَ عِصیانُ العارِفِ بِالبَغىِ وَ التَطاوُلُ عَلَى النّاسِ وَ الاِستِهزاءُ بِهِم وَ السُّخریَّةُ مِنهُم(معانى الاخبار، ص 270)
گناهانى که باعث نزول عذاب (و گرفتاری) مىشوند، عبارتاند از: ستم کردن شخص از روى آگاهى، تجاوز به حقوق مردم، و دست انداختن و مسخره کردن آنان.
کسالت و ناتوانی
امام علی علیه‌السلام:
اِنَّ الْاَشْیاءَ لَمَّا ازْدَوَجَتْ اِزْدَوَجَ الْکسِلُ وَالْعَجْزُ فَنَتَجا بَیْنَهُما الْفَقْر؛ (وسائل الشیعه، ج 17، ص ۵۹)
هنگامى که اشیا با یکدیگر ازدواج کردند، تنبلی و ناتوانى با هم ازدواج کردند و از آنان فقر متولد شد.
خوابیدن بین الطلوعین
امام علی علیه‌السلام:
نَوْمُ الْغَداهِ مَشْؤُمَهٌ تَطْرُدُ الرِّزْقَ وَتَصْفَرُ اللَّوْنَ وَتُقَبِّحُهُ وَتُغَیِّرُهُ… اِنَّ اللَّهَ تَعالى یُقَسِّمُ الْاَرْزاقَ ما بَیْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ اِلى طُلُوعِ الشَّمْسِ فَاِیَّاکمْ وَتِلْک النَّوْمَه؛ (مکارم الاخلاق، طبرسى)
خواب صبح (بین طلوع فجر تا طلوع خورشید) شوم است و باعث طرد رزق، زشتى و زردى چهره و تغییر آن می‌شود… . خداوند، ارزاق را بین طلوع فجر تا طلوع خورشید تقسیم می‌کند. از خوابیدن در این هنگام پرهیز کنید.
انجام گناه
امام على علیه‌السلام:
تَوَقُّوا الذُّنُوبَ فَمَا بَلِیَّهٌ اَشَدُّ وَأفْظَعُ مِنْهَا وَلاَ یَحْرُمُ الرِّزْقُ اِلاَّ بِذَنْبٍ حَتَّى الْخَدْشِ وَالنَّکبَهِ وَالْمُصِیبَهِ، قَالَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ: وَمَا أصَابَکمْ مِنْ مُصِیبَهٍ فَبِمَا کسَبَتْ أیْدِیکمْ وَیَعْفُوا عَنْ کثِیر؛ (مکارم الاخلاق، ص ۱۴۷)
از گناهان دورى کنید که هیچ بلایى شدیدتر و زشت‌تر از آن نیست و رزق بازداشته نمی‌شود، مگر به دلیل انجام گناهى، [حتى در حد ایجاد خراش و جراحت و ناراحتی در دیگران]؛ چرا که خداوند فرمود: هر مصیبتى که به شما رسد، به سبب اعمالى است که انجام داده‌اید و بسیارى را نیز عفو مى کند.
خیانت در امانت
رسول اکرم صلى‌الله علیه وآله:
ألْاَمَانَهُ تَجْلِبُ الْغِنَاءَ وَالْخِیَانَهُ تَجْلِبُ الْفَقْرَ،
امانتدارى باعث بی‌نیازى و خیانت [در امانت،] سبب فقر می‌شود (بحارالانوار، ج 75، ص 114)
فحاشی
امام علی علیه‌السلام:
مَنْ فَحَشَ عَلَى اَخِیهِ الْمُسْلِمِ نَزَعَ اللّهُ مِنْهُ بَرَکه رِزْقِهِ وَ وَکلَهُ اِلَى نَفْسِهِ وَأَفْسَدَ عَلَیْهِ مَعِیشَتَهُ، (کافى، ج 2، ص 326)
هرکس به برادر مسلمانش فحاشى کند، خداوند برکت روزیش را از او بر مى‌دارد و او را به خودش وامى‌گذارد و زندگیش را تباه می‌کند.
ندادن حق برادر مسلمان
رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله و سلم:
مَنْ حَبَسَ عَنْ أخِیهِ الْمُسْلِمِ شَیْئاً مِنْ حَقِّهِ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَیْهِ بَرَکَةَ الرِّزْقِ إِلَّا أنْ یَتُوبَ (وسائل الشیعه، جلد 27، صفحه ۳۲۵)
هرکس چیزی از حقّ برادر مسلمانش را نگه دارد و به او ندهد، خداوند برکت روزی را بر او حرام می‌سازد مگر آنکه توبه کند.
پاسدار اسلام
