شوق در عبادت
شوقِ عبادت و طلب خدا
پرسش 43 . «شوق عبادت» و «طلب خدا» چگونه در نهاد آدمى ايجاد و تقويت مى شود؟
«اراده» بر اثر شدّت يافتن به مرحله «شوق» مى رسد و به عبارت ديگر «شوق» همان «اراده موكد» است.216 بر اين اساس اگر انسان بخواهد به عبادت و تسبيح حق شوق داشته باشد، بايد اراده خويش را نسبت به مطلوب ازلى، تقويت كند و اين از چند راه حاصل مى شود:
يكم. از آنجا كه يكى از اركان اراده، علم به مراد و مقصود است،217 هر چه اين معرفت و دانستن تقويت شود، اراده آدمى نسبت به مراد خويش، قوى تر خواهد شد. اين «اراده قوى» همان شوقى است كه نسبت به معبود حقيقى در انسان پديد مى آيد. از اين رو تقويت معرفت خداوند متعال و توسعه و تعميق بخشيدن آن در فكر و جان، شوق آدمى را به عبادت و تسبيح او ايجاد و تقويت مى كند.
دوم. عارفان واصل ـ بر اساس آيات و روايات ـ پس از توبه، گام بعدى در سلوك معنوى را «طلب» و «خواستن» دانسته اند؛ يعنى، سالك بايد بخواهد و در طلب مقصود درآيد و اگراين طلب در انسان ضعيف باشد، شوق آدمى نيز در عبادت و تسبيح او ضعيف مى گردد.
شب مخسب و روز هم چيزى مخور
كاين طلب در تو پديد آيد مگر218
و اساس امر در مقام «طلب حقيقى» خود را شكستن است؛ يعنى، سالك بايد بداند كه طالب حضرت حق، بايد از «خويش»، منسلخ گردد تا به مطلوب نايل آيد و اين طلب حقيقى جز با مجاهدت و كوشش به دست نمى آيد. بنابراين تلاش در به دست آوردن «طلب راستين» و تداوم بخشيدن به آن در وجود خويش، گام بعدى در ايجاد و توسعه شوق عبادت و تقديس حق است.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
ناز پرورده تنعم نبرد راه به دوست
عاشقى شيوه رندان بلاكش باشد219
سوم. ترك جدّى هواها و شهوات نفسانى، ضرورى است؛ زيرا وقتى هواى غير به هواى حضرت معبود كنار زده شد، هواى جناب او جايگزين هواى غير، در دل سالك خواهد بود. البتّه ترك هواها و مشتهيات نفسانى، به سادگى انجام نمى پذيرد و كار آسانى نيست.
اين امر به جاى خود، رياضت مشروع است؛ البته بسيار طولانى و سخت. از اين رو توصيه بسيارى از دل سوختگان، براى آسان شدن اين عمل اين است كه به طور دائم بايد از جناب او مدد گرفت و از خدا صبر و تحمل در اين راه طلب نمود. از امامان معصومين (علیهم السلام) نيز بايد بهره گرفت و شفاعت آنان را به دست آورد تا در اين عمل مشكل ها حل و سختى ها آسان گردد، زيرا آنان واسطه هاى فيض الهى اند.
تسبيح و خرقه لذت مستى نبخشدت
همّت در اين عمل، طلب از مى فروش كن220
216. مراحل اخلاق در قرآن تفسير موضوعى، ج11، ص323.
217. همان، ص315.
218 . منطق الطير، عطار.
219. حافظ.
220. همو.
منبع: هدانا برگرفته از پرسمان، کتاب پرسش ها و پاسخ ها «عرفان و عشق» .
