شخصیت نمایشی

افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی (به انگلیسی: Histrionic personality disorder) تحریک پذیر و هیجانی‌اند و رفتاری پررنگ و لعاب، نمایشی و برونگرایانه دارند. اما علی‌رغم رفتار متظاهرانه و پر زرق و برقی که دارند، اغلب نمی‌توانند دلبستگی عمیقی را به مدت طولانی حفظ کنند. این بیماران، خود را همتای برترین ستاره‌های سینما می‌دانند و همواره ستاره متظاهر مجلس بوده، و با دلربایی، جذابیت‌های ظاهری، و اغواگری و عشوه‌گری می‌کوشند در کانون توجه باشند. آنان هیجان‌ها و روابطی پرشور، ولی در عین حال سطحی و پیوسته در حال تغییر دارند. آنان مثلاً با فخر فروشی دربارهٔ داشتن سهام سازمان‌های بزرگ یا مهارت‌های ورزشی یا هنری، می‌کوشند توجه دیگران را به خود جلب کنند. علایق و نگرش‌های آنان به سهولت تحت تأثیر دیگران یا نقشی که هم‌اکنون ایفا می‌کنند، قرار می‌گیرد. آنان به سرعت، روابط صمیمانه پرشوری را برقرار می‌کنند، ولی به سرعت خسته شده و احساس می‌کنند که قدرشناسی کافی از آنان به عمل نیامده است.

تشخیص

بیماران مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی در مصاحبه، کلاً همکاری خوبی دارند و مشتاق‌اند که تاریخچه خود را با جزئیات کامل ارائه دهند. در صحبت کردن آنها، ژست‌ها و تاکیدها و مکث‌های نمایشی شایع است. لغزش‌های زبانی در گفتار آن‌ها زیاد است و زبانی پر زرق‌وبرق و پر رنگ‌ولعاب دارند. اظهار نظرهای عاطفی در آن‌ها شایع است، اما اگر مجبورشان کنید که وجود احساس خاصی (مثل خشم، اندوه، و خواستهای جنسی) را در خود قبول کنند ابراز تعجب، نارضایتی، یا انکار می‌کنند. از معاینه شناختی آن‌ها معمولاً نتایج طبیعی بدست می‌آید، جز اینکه در تکالیف مربوط به تمرکز یا ریاضیات ممکن است پافشاری نشان ندهند و با کمال تعجب، موضوعات عاطفی را هم خیلی زود از یاد می‌برند.

ملاک‌های DSM-IV-TR در مورد اختلال شخصیت نمایشی

احساساتی بودن و توجه طلبی مفرط به صورت الگویی نافذ و فراگیر که از اوایل بزرگسالی شروع شده باشد و در زمینه‌های مختلف تظاهر یابد، که علامت اش وجود لااقل پنج تا از موارد زیر است:

در موقعیت‌هایی که مرکز توجه نیست، ناراحت باشد و در رنج و مشقت به سر برد.
مشخصه تعاملش با دیگران، رفتار نامتناسب به صورت اغواگری جنسی یا تحریک‌کنندگی جنسی باشد.
ابراز احساساتش به سرعت تغییر کند و سطحی باشد.
همواره از ظاهر جسمی خود برای جلب توجه دیگران استفاده کند.
سبک تکلمش به نحوه افراطی مبتنی بر حدس و گمان و فاقد جزئیات باشد.
خود نما و نمایشی باشد و در ابراز احساسات مبالغه کند.
القا پذیر باشد، یعنی به راحتی تحت تأثیر افراد یا موقعیت‌ها قرار گیرد.
روابط را خودمانی تر از آنچه واقعاً هستند، بپندارد.

خصایص بالینی

بیماران مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی، رفتار توجه طلبانه بسیار زیادی از خود نشان می‌دهند. آن‌ها در افکار و احساسات خود اغلب مبالغه می‌کنند و هر چیز ساده‌ای را مهم‌تر از آنچه در واقع هست، جلوه می‌دهند. اگر کانون توجه واقع نشوند یا تحسین و تأیید نشوند، تندخو می‌شوند، می‌زنند زیر گریه، و دیگران را ملامت می‌کنند و به آن‌ها افتراهای ناروا می‌زنند. رفتار اغواگرانه در این گونه بیماران، از هر جنسی که باشند، شایع است. پرداختن به تخیلات جنسی در مورد افرادی که با آن‌ها رابطه دارند، در اینها شایع است، منتها این تخیلات را همیشه بر زبان نمی‌آورند و به عوض این که از نظر جنسی پرخاشگر باشند، عشوه‌گر و اهل لاس زدن هستند. این بیماران ممکن است به کژکاری روانی-جنسی مبتلا باشند:

زنهای نمایشی ممکن است آنورگاسمی داشته باشند و مردهای نمایشی هم ممکن است دچار ناتوانی جنسی باشند. برای آنکه مطمئن شوند نزد جنس مخالف جاذبه دارند، ممکن است تکانه‌های جنسی خود را به عمل درآورند. نیاز آن‌ها به مطمئن ساختن خود تمامی ندارد، با این حال، روابط آن‌ها اغلب سطحی است و ممکن است افرادی مغرور، غرق در خود و دمدمی مزاج باشند. نیازهای بسیار شدید آن‌ها به وابستگی باعث می‌شود که زود به هر کس اعتماد کنند و خیلی راحت بشود فریبشان داد. دفاع‌های عمده بیماران دچار اختلال شخصیت نمایشی، واپس‌زنی و تجزیه است. در نتیجه دفاع اول از فهم احساسات واقعی خود عاجزاند و در نتیجه دفاع دوم نمی‌توانند انگیزه‌های خود را توضیح دهند. این افراد اگر تحت فشار روانی قرار گیرند، حس واقعیت سنجی‌شان به راحتی مختل می‌شود.

تشخیص افتراقی

افتراق نهادن میان اختلال شخصیت نمایشی و اختلال شخصیت مرزی، دشوار است. البته اقدام به خودکشی، ابهام در هویت، و حملات گذرای روانپریشی، در اختلال شخصیت مرزی محتمل‌تر است. اگرچه می‌شود در یک بیمار هر دو تشخیص مذکور را هم مطرح کرد، اما بالینگر باید بتواند این دو را از هم تفکیک کند. اختلال جسمانی‌سازی یا سندروم بریکه نیز ممکن است هم‌زمان با اختلال شخصیت نمایشی پیدا شود. برای بیماران مبتلا به اختلال روانپریشی گذرا و اختلالات تجزیه‌ای، می‌شود تشخیص اختلال شخصیت نمایشی را نیز هم‌زمان مطرح کرد.

سیر و پیش‌آگاهی

با بالا رفتن سن علایم کمتری در بیماران مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی دیده می‌شود، اما از آنجا که انرژی این بیماران نیز با افزایش سن کمتر می‌شود، تفاوتی که در علایم آن‌ها دیده می‌شود ممکن است ظاهری باشد، نه واقعی. این بیماران، افرادی هیجان طلب هستند و ممکن است با قانون درگیر شوند و به سوء مصرف مواد روی آورند، یا لاابالی‌گری کنند.

روان‌درمانی

بیماران دچار اختلال شخصیت نمایشی اغلب از احساسات واقعی خود بی‌خبرند؛ لذا تبیین احساسات درونی آن‌ها فرایند درمانی مهمی است. روان‌درمانی مبتنی بر روانکاوی، چه به صورت گروهی و چه به صورت فردی، شاید درمان انتخابی اختلال شخصیت نمایشی باشد.[۸] طرحواره درمانی بری درمان اختلال شخصیت نمایشی کاربرد دارد. این درمان نیاز به حداقل ۱۸ ماه و حداکثر ۳۶ ماه جلسات درمانی هفتگی دارد. این درمان توسط یانگ طراحی شده‌است

دارودرمانی

برای برخی علایم می‌شود از دارودرمانی هم به صورت کمکی استفاده کرد (مثل استفاده از داروهای ضد افسردگی برای افسردگی و علایم جسمی، داروهای ضداضطراب برای اضطراب و داروهای ضدروان‌پریشی برای مسخ واقعیت و خطاهای ادراکی).[۹]

ویکی پدیا

 

ازدواج با شخصیت نمایشی

ازدواج با شخصیت نمایشی به‌مفهوم آن است که شما باید آمادگی داشته باشید تا انرژی زیادی را در برآورده ساختن نیارهای عاطفی وی صرف کنید. نیازهایی که هیچگاه به اتمام نمی‌رسد. شخصیت نمایشی همواره میزان بیشتری از توجه را می‌طلبد. شما باید آمادگی داشته باشید که او همواره به افراد دیگر جذب شده و تلاش کند تا نظر و توجه آنها را به خود جلب کند. شخصیت نمایشی چنان در میهمانی‌ها سعی در جلب توجه دیگران دارد که شما احساس سرافکندگی و شرمساری می‌کنید. او همواره می‌خواهد به دیگران نشان دهد که با افراد مشهوری در ارتباط است و به این واسطه دروغ زیاد می‌گوید.

او به‌شدت در برابر کوچکترین بی‌توجهی و برآورده نشدن نیازهایش پرخاش می‌کند. ازدواج با شخصیت نمایشی به معنای آن است که هیچ زمان نیازهای شما در زندگی، مورد نظر و توجه قرار نخواهد گرفت. شخصیت نمایشی آنقدر درگیر توجه‌طلبی خویش است که نمی‌تواند به چیز دیگری بیندیشد. او تعداد زیادی از دوستان جنس مخالف دارد که شما باید آنها را بپذیرید، زیرا در غیر اینصورت او را افسرده و خشمگین خواهید کرد. باید بدانید رابطه طولانی مدت برای فردی که دچار اختلال شخصیت نمایشی است، دشوار است. بنابراین در صورت ازدواج با شخصیت نمایشی انتظار طلاق و جدایی را داشته باشید.

1-مشکلات ازدواج با شخصیت نمایشی:
از مشکلات بارزی که این افراد دارند این است که، در جمعی که قرار می گیرند مثلا در یک مهمانی، سعی دارند خود را به نمایش بگذارند و با هر رفتاری که بتوانند توجه دیگران را به خود جلب کنند

مثلاً جنس مخالفی که در مهمانی می باشد را با ترفند به خود جلب می کنند، تا به اطرافیان جنس موافق خود ثابت کنند که چقدر در این امر توانایی دارند و موفق هستند، حتی اگر بدانند که فرد مورد نظر همسر دارد.

2. پهن کردن دام برای نشان دادن قدرت فریبندگی:
افراد با مشکلات شخصیت نمایشی سعی می کنند تا فرد مورد نظرشان را با رفتارهایی که انجام می دهند به دام بیندازند

در واقع کنترل او را به دست بگیرند، البته نه برای رابطه جنسی، فقط در حد عشوه گری و نمایش خود، و شاید هم برای سوء استفاده مالی که هدف اصلی او در این فریبندگی، گرفتن قدرت یا موقعیت و یا آبروی شخص باشد که توانایی خود را در این کار نشان دهند و بعد او را رها می کنند و به سراغ کس دیگری می روند.

3. نداشتن محتوای ذهنی خاص:
افراد با شخصیت نمایشی سعی می کنند که به شما خیلی توجه کنند، شما را خوشحال کنند و یا کارهایی که دوست دارید انجام دهند

در واقع قلب شما را به دست می‌آورند اما بعد از مدتی متوجه می شوید که صحبت هایش بسیار سطحی است، یعنی محتوای ذهنی خاصی ندارند

یکی از مشکلات ازدواج با شخصیت نمایشی همین است، چون در جذب شما موفق شده‌اند در اوایل ازدواج او را همسر رویایی خود می دانید، ولی کم کم به اشتباه خود پی میبرید و متوجه می شوید که همه این رفتارها نمایشی است.

 

4. همسر خودمحور:

یکی از مشکلات ازدواج با شخصیت نمایشی این است که بعد از مدتی اگر موفق نشود توجه تان را به خود جلب کند عصبانی می شود، قهر می‌کند و شاید از خانه خارج شود

اگر این شخصیت خانم باشد، زیاد ارایش میکند، لباس هایی می پوشد که جلب توجه کند و به ظاهر خود مدام می رسد و اگر شما به او تذکر بدهید عصبانی می شود و اصلاً قبول نمی کند که خطایی از او سر زده

همیشه فکر می کند که او رفتار و اعمالش بسیار مناسب است، همیشه شما مقصر هستید و همین افکار را به اطرافیان نیز، منتقل می‌کند.

5. واکنش های هیجانی شدید:

شخصیت نمایشی فردی سطحی نگر است و برای جلب توجه دیگران، به اغواگری های جنسی دست میزند و در رفتارهای اجتماعی خود بدون اینکه توجه به موقعیتی که در آن است داشته باشد واکنش‌های هیجانی شدید از خود نشان می دهد که در واقع یک نمایش عاطفی هیجانی است و این موضوع می‌تواند یکی از مشکلات ازدواج با شخصیت نمایشی باشد آنها برایشان مهم نیست که چه عملکردی داشته باشند فقط مهم است که جلب توجه کنند.

6. وابستگی عزت‌نفس به تحسین دیگران:
در واقع عزت نفس آنها وابسته به تحسین دیگران است ولی این تحسین هم هر چقدر باشد آنها را راضی نمی‌کند چون بعد از این که فردی به آنها توجه کرد به سراغ فرد دیگری می روند

در واقع این افراد هنرپیشه های خوبی می شوند زیرا از دیده شدن لذت می برند، این اختلال شخصیت را می‌توان دوقلوی “اختلال شخصیت خودشیفته گی” دانست چون در هر دو اختلال، فرد به دنبال توجه و تحسین دیگران است.

7. تنوع طلبی:

یکی از مشکلات ازدواج با شخصیت نمایشی، این است که خیلی زود دلشان از هر چیزی زده می شوند و به دنبال سوژه های جدید هستند

حتی از روابط بلند مدت خود برای روابط جدید چشم پوشی می کنند و خود را در موقعیت های ریسک پذیر قرار می‌دهند، با وجود همسر و فرزند به دنبال فرد متاهل دیگری هستند در واقع ارتباط های متعدد عاطفی، از ویژگی های این افراد است.

نشانه‌های اختلال شخصیت نمایشی

در موقعیت‌هایی که مرکز توجه نیستند، احساس ناراحتی می‌کنند.
در ارتباط با دیگران رفتارهای اغواگرانه و تحریک کننده دارند.
احساسات و هیجانات سطحی و زودگذر دارند.
به‌طور مداوم از ظاهر فیزیکی خود برای جلب توجه دیگران استفاده می‌کنند.
سبک گفتارشان غیرمنطقی و تنها بر پایه احساس است و به جزئیات توجهی ندارند.
خودنما و نمایشی هستند و در بروز احساسات خود اغراق می‌کنند.
بسیار تلقین‌پذیر هستند و تحت‌تاثیر دیگران و موقعیت‌ها قرار می‌گیرند.
ارتباطات را بیش از واقعیت آنها صمیمی می‌پندارند.

دلایل اختلال شخصیت نمایشی

هیچ دلیل روشنی را نمی‌توان برای اختلال شخصیت نمایشی برشمرد، ولکن مجموعه‌ای از عوامل در به‌وجود آمدن آن دخیل هستند؛ از جمله:
محیط نامناسب: زمانی که کودک تنها توجه مشروط دریافت کند، احساس ارزشمند بودن نمی‌کند و باور می‌کند که تنها در صورت انجام رفتارهایی خاص، دوست داشتنی و مورد تحسین است. علت دیگر، غیرقابل پیش‌بینی بودن والدین در توجه به کودک است. والدینی که معیار مشخصی برای توجه به کودک ندارند و بر اساس حال درون خود، گاهی کودک را از خود می‌رانند و گاهی به او توجه می‌کنند. والدینی که از نظر عاطفی سرد هستند نیز می‌تواند در این اختلال موثر باشد. خلق و خو و سبک مدیریت استرس نیز بر به‌وجود آمدن این اختلال نقش دارد.

عوامل وراثتی: تحقیقات نشان می‌دهد اگر فردی این اختلال را داشته باشد، احتمال بیشتری دارد فرزند او نیز این اختلال را داشته باشد.

درمان اختلال شخصیت نمایشی

مانند سایر اختلال‌های شخصیت، افرادی که اختلال شخصیت نمایشی دارند نیز انگیزه و تمایلی برای درمان ندارند و تنها وقتی برای درمان رجوع می‌کنند که اختلال آنها مشکل جدی برایشان به‌وجود بیاورد و زندگی آنها را تحت‌تاثیر قرار دهد. زمانی که با الگوی همیشگی خود، دیگر نتوانند با استرس‌ها و اتفاقات بیرونی مواجه شوند و برای مقابله با اتفاقات نیاز به الگوی جدیدی داشته باشند. آنها زمانی مراجعه می‌کنند که به‌واسطه تمام شدن رابطه، دچار افسردگی می‌شوند.

آنها در بیان نشانه‌های خود نیز مانند هر چیز دیگر بسیار اغراق می‌کنند و خود را مضطرب‌تر و افسرده‌تر از آنچه هستند، نشان می‌دهند تا توجه درمانگر را بیشتر به‌خود جلب کنند. آنها سعی می‌کنند مرزهایی که درمانگر می‌گذارد را بشکنند و تمام تلاششان آن است که توجه درمانگر را به‌خود جلب کنند.

برای اختلال شخصیت نمایشی مانند سایر اختلال‌های شخصیت هیچ دارویی وجود ندارد، اما برای مشکلات همراه با آن از جمله افسردگی و اضطراب می‌توان از دارو استفاده کرد.

روان‌درمانی بهترین درمان برای اختلال‌های شخصیت از جمله درمان اختلال شخصیت نمایشی است. مراجع باید با نیازهای واقعی خود که همانا کسب محبت واقعی و احساس ارزشمندی است، آشنا شود. او باید با انگیزه رفتارهای خود و با علت ترس خود از اینکه مورد توجه نباشد، آشنا شود و یاد بگیرد تا از راه‌های سالم‌تری به نیازهای خود بپردازد.

اولین فاکتور در درمان اختلال شخصیت نمایشی، شناخت و آگاهی مراجع از سبک و الگوی رفتاری ناسالم خویش است. مراجع باید با نشانه‌های رفتار خود در روابط اجتماعی و حرفه‌ای آشنا شود و درک کند در چه موقعیت‌هایی رفتارهای نمایشی بیشتر ظاهر می‌شود و نشانه‌های آن چه می‌باشد تا بدین طریق مراجع بتواند بر رفتارهای خود کنترل پیدا کند.

اهداف درمانی و مهارت‌هایی که مراجع باید فرا بگیرد عبارتند از:

دست از تلاش از مرکز توجه بودن بردارد،
رفتارهای جنسی و اغواگرانه خود را بشناسد و آن را متوقف کند،
با شور و حرارت درباره چیزی که درباره آن مطمئن نیست، حرف نزند؛
زود تحت‌تاثیر وقایع و افراد قرار نگیرد،
رفتارهای نمایشی و اغراق‌آمیز خودش را بشناسد،
سریع در روابط صمیمی نشود و گام به گام پیش برود.