رد غیبت به چه معناست

مجلس غیبت بزرگترها

س۱۳. وقتی بزرگ تر های جمع مثلاً مادر و خاله و … غیبت می کنند، آیا من باید تذکر بدهم؟ چگونه؟

ج. اگر بدانید در مجلسی غیبت می شود حضور در آن مجلس جایز نیست و اگر در مجلسی کسی قصد غیبت کردن داشته باشد یا در حال غیبت کردن باشد، با وجود شرایط نهی از منکر، نهی زبانی واجب است و در هر صورت اگر غیبت مسلمانی را بشنوید باید ردّ غیبت* کنید.

*ردّ غیبت، یعنی نفی آن نسبتی که غیبت‌کننده به غیبت‌شونده می‌دهد؛ مثلاً وقتی گفته می‌‌شود: “فلانی مال ناحق خورده”، بگوییم: “از کجا معلوم، شاید معامله کرده یا شاید حلال بوده است.” اگر هم به‌‌‌‌‌‌گونه‌‌ای است که نمی‌‌شود آن را توجیه کرد، مثلاً بگوید: “ممکن است تا کنون توبه و استغفار کرده باشد.”

 

وظایف مستمع غیبت:
۱. وجوب رد غیبت
رد غیبت، یعنی نفی آن نسبتی که غیبت‌کننده به غیبت‌شونده می‌دهد؛ مثلا وقتی گفته می­‌شود: “فلانی مال ناحق خورده”، بگوییم: “از کجا معلوم، شاید معامله کرده یا شاید حلال بوده است.” اگر هم به‌­­­گونه‌­ای است که نمی­‌شود آن را توجیه کرد، مثلا بگوید: “بشر جایزالخطاست یا ممکن است تاکنون توبه و استغفار کرده باشد.”
نکته اساسی این کار در این است که چون زندگی، بر پایه روابط اجتماعی است، بدبینی و بدگمانی‌­های افراد باعث تیره و تار شدن فضای جامعه می­‌شود. ازاین­رو باید رد غیبت کرد و اصل را بر صحت عمل افراد گذاشت.
­  نکته
کسی که استماع غیبت نکرده است، ولی اطلاع پیدا می‌کند که دیگری غیبت کرده، رد بر او واجب نیست. یا کسی که سامع قهری است، مثلا همین‌طور که عبور می‌کند، غیبتی را می‌شنود، رد برای او واجب نیست. اما کسی که گوش می‌کند، برای او واجب است که رد کند.
۲. نهی از منکر
بر مستمع غیبت واجب است از غیبت نهی کند.
مواردی­‌که نهی از غیبت واجب نیست
اگر انسان می‌داند که این غیبت، برای غیبت کننده حلال است، نهی واجب نیست؛ چرا که او منکری انجام نمی‌دهد. همچنین اگر مستمع شک کند که عمل غیبت کننده حلال است یا نه، مثلا کسی نزد شما از فردی غیبت می‌کند و شما احتمال می‌دهید که او مظلوم واقع شده است و به این وسیله شکوا می‌کند، اما یقین ندارید، اینجا نهی واجب نیست؛ زیرا وقتی احتمال دادید که ممکن است این عمل حلال باشد، پس موضوع نهی احراز نمی­‌شود. بنابراین نهی واجب نیست. اما رد، واجب و استماع آن نیز حرام است.
یا مثلا کسی که گمان می­‌کند دیگری در حق او ظلمی کرده و غیبتش را می‌­کند، چون می­‌پندارد که مظلوم واقع شده، به حسب حکم ظاهری، این غیبت حلال است؛ اگرچه مغتاب مستحق غیبت و بدگویی نیست.
گاهی ممکن است که مغتاب ظلمی کرده باشد، ولی از روی اکراه بوده است. بنابراین مرتکب حرام نشده است؛ چون مکره بوده است.
نکته
چنین نیست که در همه‌ی موارد غیبت­‌های مجاز، غیبت‌شونده مستحق غیبت بوده باشد تا عمل این شخص حلال واقعی باشد. پس شنیدن این غیبت جایز نیست، و رد آن نیز واجب است.
وجوب استحلال و استغفار
­اگر­ غیبت شونده زنده است و امکان استحلال از او می­‌باشد، باید از او طلب مغفرت و بخشش کند و اگر در قید حیات نیست یا امکان استحلال از او نیست، برایش استغفار نماید.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی خامنه ای.