راه غلبه بر نفس یا شهوت
راه مبارزه با هواهاى نفسانى اين است كه كشش هاى ديگرى در مقابل كشش هاى نفس جايگزين شود.
راه مبارزه با هواهاى نفسانى
فهرست این نوشتار:
راه مبارزه با هواهاى نفسانى اين است كه كشش هاى ديگرى در مقابل كشش هاى نفس جايگزين شود. هواى نفس از جهتى مانند هواى داخل يك بطرى است. براى تخليه هواى يك بطرى حتما بايد راهى براى دخول هواى خارج به درون آن و جايگزينى باشد، وگرنه دچار خلع خواهد شد. براى تخليه نفس از هواى نفسانى بايد به جاى آن هواى خداوند جايگزين شود و گرنه تا وقتى كه اين هواها يكّه تاز ميدان نفس ما هستند كارى نمىتوان كرد بلكه، در برابر آنها مغلوب مىشويم و مقاومت كردن ميسور نيست. البته، اين ميل به خوبى ها و محبت خداوند، در اصل فطرت ما وجود دارد، ولى تا زمانى كه خفته است، بى اثر خواهد بود. براى مبارزه با هواى نفس لازم است آنها را فعّال و در برابر ميل هاى مهاجم و هواهاى نفسانى بسيجشان كنيم. اكنون، پرسشى به ذهن مىآيد كه: چه عاملى مىتواند آن ميل هاى خفته را در ما فعّال و بيدار سازد؟ در پاسخ مىگوييم: ايمان و عمل صالح. قرآن كريم مى فرمايد:
ان الذين آمنوا و عملوا الصالحات سيجعل لهم الرحمان ودا. مريم،. 96
حكما گفته اند: علم و ادارك عامل شوق است چرا كه، آن ميل نهفته به وسيله درك و شعور، زنده و برانگيخته مىشود و بر ما لازم است بدين وسيله به تقويت آن بپردازيم.
انسانى كه گاهى دچار گناه خطا مىگردد و بعد پشيمان مىگردد و خود را ملامت و سرزنش مىكند، به مرحلهاى رسيده كه داراى نفس لوّامه و سرزنشگر شده است و يك پله از مرحله نفس اماره يعنى نفسى كه به زشتى و بدى امر مىكند و از انجام آن ملول نمىگردد و بيمى ندارد، بالاتر آمده است و اين فرد يك قدم به هدف نزديك شده است و بايد خدا را شاكر بود و از او خواست كه توفيق رسيدن به مراحل بالاتر و هر چه بيشتر نزديكتر شدن به خود را به ما عنايت كند.
بايد توجه داشت كه فاصله گرفتن از بدى و گناه و نزديك شدن به معنويات و قرب خداوند، امرى تدريجى است و محتاج صبر و حوصله فراوان است. انسان بايد مانند كوهنوردى باشد كه گاهى به قله كوه بلندى كه قصد صعود به آن را دارد نگاه مىكند و احساس مىكند هنوز تا قله كوه راه زيادى مانده و از طرفى به دامنه كوه نگاه مىكندو مىبيند از آن فاصله گرفته و اين حالت بين ترس و اميد را چنان چه در قرآن كريم و روايات معصومين (ع) آمده، همواره در زندگى خود حفظ كند. يعنى هم از اين كه گاهى توفيق بندگى و دورى از گناه را پيدا كرده اميدوار و خوشحال باشد و هم از اين كه گاهى دچار لغزش و گناه مىگردد ترسان و بيمناك.
براى تقويت اراده بايد دانست كه: فرد با اراده كسى است كه داراى هدفى معقول بوده و تا موقعى كه به آن نرسيده است، از تعقيب آن باز نمىايستد. مشكلات و موانع روانى يا مادى، به اراده و عزم او لطمه نزده و از پيشرفتش جلوگيرى نمىكند. بنابراين در اولين گام، براى رفع اضطراب و كسب روحيه قوى بايد هدف و يا اهداف دقيق و مشخص خود را از زندگى يا كارى كه مىخواهد انجام دهد،
براى خويش ترسيم نمايد. طبيعى است اين هدف، بايد معقول، قابل دستيابى، بدون افراط و تفريط، مطابق توان و استعداد فرد و واقع بينانه باشد نه آن كه آرمانى و بلند پروازانه و خارج از توانايىهاى وى باشد. در اين صورت در صحنه عمل وقتى با مشكلات و سختىهاى طاقتفرسا و خارج از توان خود، رو به رو شد و با شكستهاى احتمالى به هدف مورد نظر خود دست نيافت نااميد و دلسرد شده و از ادامه كار منصرف مىگردد. هم چنين از انجام كارهاى ديگر منصرف مىشود. و خود را ناتوان وبى اراده تلقّى مىكند.
دومين گام، شناخت توانايىها و استعدادهاى نهفته در وجود خويش است. همه ما در وجود خود از استعدادهايى برخورداريم، كافى است اين نيروها را بشناسيم و براى رسيدن به هدف، آنها را به كار گيريم.
راهكار تقويت اراده:
1- برنامه ريزى:
بايد براى تمام كارها و فعاليتهاى شبانهروزى، برنامهاى مدوّن و منظم داشته باشيد. بدين منظور از جدولى استفاده كنيد كه در ستون افقى آن، ساعات شبانهروز و در ستون عمودى، ايام هفته را يادداشت كرده و تمام كارهاى روزانه را در آن درج كنيد (از خواب و استراحت تا عبادت، ورزش، مطالعه و…). هر فعاليتى را در زمان خاص خود در جدول بنويسيد و هيچ زمانى را بدون كار خالى نگذاريد.
هر روز صبح با نگاهى به آن برنامه، به اجراى دقيق آن بپردازيد و شبها قبل از خوابيدن، آن را محاسبه و ارزيابى كنيد شايسته است همچون يك محاسبهگر جدى و قاطع، فعاليتهاى روزانه و ميزان موفقيت خود در انجام دادن كارها را بررسى كنيد. در صورت موفقيت خود را تشويق كنيد و در صورت تخلّف از برنامه و سهلانگارى در اجرا، خود را تنبيه نماييد.
2- تلقين:
تلقين به خود در تقويت اراده اثر قابل ملاحظهاى دارد. بنابراين هر روز جملاتى را به خود تلقين كنيد مانند: «من اراده لازم براى انجام كارهايم را دارم» هيچ چيزى نمىتواند ارادهام را متزلزل كند»، «آنچه را كه به نظرم انجام دادنى است انجام مىدهم، هيچ قدرتى نمىتواند مرا از آن باز دارد»، «اراده من هر روز محكمتر مىشود»، «بر من لازم است كه موفق شوم زيرا موفقيت از آنِ نيرومندان است» و…
3- تدريج:
توجه به تدريجى بودن تقويت اراده است. براى به دست آوردن ارادهاى قوى و محكم، تدريجى بودن آن و نياز به تمرين و ممارست امرى لازم و ضرورى است. گمان نكنيد مىتوانيد به طور دفعى و بدون هيچ تلاشى، به آن دست يابيد.
در پايان براى تقويت ارتباط با خدا توجه شما را به يك راهكار مهم معنوى جلب مىكنيم.
در روايات آمده است كه: در دل آدمى دو گيرنده و گوش وجود دارد. يكى صداى رحمان را مىشنود كه آدمى را دعوت به تقوا و خير و صلاح و ايمان مىكند و گوش ديگر نداى شيطان را دريافت مىكند.
در آيات قرآن نيز اين مطلب آمده است كه: «فالهمها فجورها و تقويها راه فجور و تقوا هر دو به انسان نمايانده شده تا وى كدام يك را در خود تقويت نموده و برگزيند».
شايد بارها اين تجربه براى شما تكرار شده باشد كه هنگام انجام كار نيكى و يا برخاستن براى نماز شب، دو نيروى تشويقكننده و بازدارنده به سراغ شما مىآيد و براى لحظاتى با خود درگيرى درونى پيدا مىكنيد. اينجا همان مرحله تصميمگيرى است كه كدام سو را انتخاب كنيد.
مطمئن باشيد اگر به هاتف رحمانى پاسخ مثبت دهيد، رفته رفته نيروى معنوى شما تقويت مىشود و الهامات رحمانى بيشتر رو به سوى شما مىآيد و اوهام شيطانى سريعتر از شما دور مىشود.
اين همان است كه از آن به «جهاد اكبر» ياد مىشود و اين همان دوام ذكر در طول شبانهروز مىباشد بدون اين كه از تحصيل و كار و روابط با ديگران كنارهگيرى كرده باشيد. چنين زندگى، شيوه اوليا خداست كه در عين حضور در عرصههاى مختلف زندگى و جامعه هميشه در درون با خدا و شيوه اوليا خداست كه در عين حضور در عرصههاى مختلف زندگى و جامعه هميشه در درون با خدا و فرشتگان رحمانى در ارتباطند و بدون گوشهگيرى و ايجاد حساسيت، سير و سلوك معنوى خود را طى مىكنند.
در اين راه چند امر داراى نقش اساسى مىباشد:
1- اراده و تصميم جدى براى گام برداشتن در جاده بندگى و اطاعت امر الهى و بىتوجهى به وسوسههاى شيطان و هوا و هوسها.
2- ياد و ذكر خداوند به معناى وسيع آن كه مهمترين ياد همان انجام واجبات و ترك محرمات است.
3- تماس دايم با خداوند و بندگان برگزيده او از طريق قرائت قرآن و توسلات و خواندن دعاها.
4- ارتباط و تماس و دوستى با كسانى كه بنده خوب خدا مىباشند و ديدن و همنشينى با آنها ما را به ياد خوبىها و به ياد خداوند مىاندازد.
5- مطالعه كتابهايى كه سطح بينش انسان را نسبت به عالم و جهان آفرينش و مبدأ و معاد بالا ببرد و اصول اعتقادى صحيح و صاف را به انسان بياموزد و او را با معارف و تعاليم دينى بيش از پيش آشنا نمايد، مانند كتابهاى استاد شهيد مطهرى و نيز كتابهاى شهيد آيتالله دستغيب شيرازى.
6- انجام كارهاى صالح و خدمت و احترام به پدر و مادر و كسانى كه بر گردن انسان حق دارند، زمينهساز توفيقات بيشتر و انجام اعمال نيك بعدى مىباشد.
7- ترك زمينه گناه: اين خود زيرمجموعهاى دارد كه مهمترين آن عبارت از است:
كنترل چشم:
دقيقا بايد مواظب چشم خود بود كه مبادا به نامحرم و كلاً هر آنچه كه شهوتانگيز است، نگاه شود. عن الصادق (ع): «النظر سهم من سهام ابليس مسموم و كم من نظره اورثت حسره طويله نظر دوختن تيرى مسموم از تيرهاى ابليس است و چه بسا نگاهى كه حسرت درازمدتى را (در دل) به ارث بگذارد»(1)
تا حد امكان انسان از حضور در مجالس مختلط يا برخورد با نامحرم پرهيز نمايد.
كنترل چشم تابعى از روح تقواست كه اگر در آدمى پديدار شد به تبع آن كنترل چشم نيز به دنبال آن خواهد آمد و راهى كه صددرصد گناه نكردن در تمام زندگى را تضمين كند براى افراد عادى بشر چيز سهلى نيست زيرا انسان موجودى مختار و داراى تمايلات گوناگون است. بلى با عزمى آهنين و مبارزهاى دائمى با نفس تدريجا مىتوان به چنين جايگاه رفيعى دست يافت. موارد زير در اين زمينه بسيار سودمند است، ولى هيچ يك را تضمين قطعى نمىتوان به حساب آورد. بلكه تضمين نهايى، در نفس و عزم راسخ خود انسان است:
بهترين راه منصرف كردن نگاه و ديد و يا بازداشتن نگاه از تيزى و خيره نمودن است. حضرت على (ع) فرمود: «كسى كه چشم خود را پايين اندازد، دلش آسوده گردد، تأسف كمتر خورد و از نابودى در امان ماند»، (غرر الحكم، ص 9122- 9125).
همچنين مىفرمايد: «هر كه نگاههايش پاك باشد، اوصافش نيكو شود»
«كسى كه عنان چشم خود را رها كند، زندگىاش را به زحمت مىاندازد»
«كسى كه نگاههايش پياپى باشد، حسرتهايش دائمى و پياپى خواهد بود»
، (تحف العقول، ص 97) و نيز فرمود: «بسا هوسى از نيم نگاهى حاصل است»، (بحارالانوار، ج 71، ص 293).
در قرآن كريم آمده است: «اى پيامبر به مؤمنان و مؤمنات بگو كه در مقابل نامحرم چشم هاى خود را بپوشانند و نگاه خيره نكنند»، (نور، آيات 31- 30). گفتنى است كه نگاه همراه با تيزى و خيرگى، نگاهى است كه انسان زيبايى و زشتى طرف مقابل را تشخيص دهد.
كنترل گوش:
بايد از شنيدنىهايى كه ممكن است به حرام منجر شوند و زمينهساز حرام هستند پرهيز شود. مانند نوار موسيقى، صداى شهوت انگيز نامحرم و…
ترك مصاحبت با دوستان ناباب:
دوستانى كه باعث مىشوند انسان مزه گناه را مزمزه كند، در واقع دشمن هستند و بايد از آنها پرهيز كرد.
از امام سجاد (ع) نقل شده:
«النهى عن مصاحبه خمسه و محادثتهم و مرافقتهم فى طريق و هم الكذاب والفاسق و البخيل والاحمق والقاطع لرحمه
حضرت از همراهى و سخن گفتن و رفيق بودن با پنج كس را نهى فرموده: كذاب، گناهكار، بخيل، احمق و كسى كه قطع رحم كرده است»، (همان، ماده صحب).
البته اينها از مهمترين زمينههاى گناه هستند كه بايد ترك شوند ولى كلاً هر چيزى كه زمينه گناه را فراهم مىكندبايد ترك شود.
8- ترك فكر گناه:
ترك زمينه گناه سهم به سزايى در ترك فكر گناه دارد ازاينرو هر چه بيشتر و دقيقتر زمينه گناه ترك شود فكر گناه كمتر به سراغ انسان مىآيد. اين فكر گناه است كه شوق در انسان ايجاد مىنمايد و بعد از شوق ارادهى عمل سپس خود گناه محقق مىشود، مسلما تا اراده و شوق و ميل نسبت به كارى نباشد انسان مرتكب آن كار نمىگردد.
9- اشتغال به برنامه شبانه روزى:
حتما بايد شبانهروز خود را با برنامهريزى صحيح و متناسب وضع روحى و جسمى خود پر كنيد و هيچ ساعت بيكارى نداشته باشيد تا نفس شما را مشغول كند. در اوقات بيكارى وسوسههاى نفس و شيطان به سراغ انسان مىآيد و او را به فكر گناه و سپس به خود گناه مىكشاند قال اميرالمؤمنين على (ع): «ان هذه النفس لاماره بالسوء، فمن اهملها، جمحت به الى المآثم براستى و حقيقت كه اين نفس (انسانى) پيوسته و مرتب به بدى امر مىكند در نتيجه هر كس آن را به خود واگذارد (و به كارى نگمارد) نفس او را به سمت گناهان مىكشاند»، (الغرر والدرر، باب النفس به نقل از سرالاسراء، استاد على سعادتپرور، ج 1، ص 544، ح 4).
10- روزه گرفتن:
روزه گرفتن قواى حيوانى و شهوانى انسان را تضعيف مىكند اگر قواى شهوانى ضعيف گشت قهرا فكر گناه هم كمرنگ مىشود. عن ابى جعفر (ع) قال: «اذا شبع البطن طغى هرگاه شكم پر شود طغيان مىكند، (المحجه البيضاء، ملا محسن فيض كاشانى، ج 5، ص 150).
مفهومش اين است اگر شكم پر نشود طغيان نمىكند و بهترين قسم جوع و گرسنگى همان روزه گرفتن است.
تذكر اين نكته بسيار ضرورى است كه:
اولاً: روزه نبايد براى بدن ضررى داشته باشد وگرنه شرعا حرام است.
ثانيا: براى كارهاى روزمره مخل نباشد.
ثالثا: اگر نه مضر بود ونه مخل فقط روزهاى دوشنبه و پنجشنبه باشد نه بيشتر ولى در هر صورت اگر براى روزه گرفتن عذرى است مورد بعدى يعنى ورزش دو برابر شود.
11- ورزش:
هر روز ورزش لازم است البته آن ورزشهايى باشد كه براى بدن ضررى ندارد مثل نرم دويدن و نرم طناب زدن و انجام حركتهاى كششى و اگر براى روزه گرفتن عذرى هست زمان ورزشى دوبرابر شود مثلاً از بيست دقيقه به چهل دقيقه افزايش يابد.
12- ياد مرگ:
شاید این مطالب را هم بپسندید:
اين يكى ديگر از چيزهاى بسيار مفيد است كه فكر گناه را يا از بين مىبرد و يا كم مىكند كه اين به شدت و ضعف فرو رفتن در فكر مرگ بستگى دارد اگر انسان با اين واقعيت انس بگيرد و مردن را باور دل سازد نقشى سازنده و بالا برنده دارد. قال اميرالمؤمنين على (ع):
«اذكروا هادم اللذات و منغض الشهوات و داعى الشتات»
ياد كنيد (مرگ را) درهم كوبنده لذات را و تيره و تلخ كننده شهوات را و دعوت كننده جدايىها را»،
(الغرر والدرر، باب الموت، به نقل از سرالاسراء، استاد على سعادت پرور، ج 2، ص 159).
ياد مرگ دل را از تعلق به شهوات جدا مىسازد و انسان را از گناه و فكر گناه باز مىدارد آنچه كه بسيار مهم است اين است كه اولاً اين فكر هر روز و مستدام باشد اگر شبانهروزى نيمساعت باشد كافى است ثانيا در مكان خلوتى باشد مخصوصا اگر آن مكان خلوت خود محيط قبرستان باشد به هر گونه كه اين فكر در مرگ با جان عجين شود و باور دل گردد بسيار مطلوب است مثلاً يكى از كيفيتهاى فكر در مرگ را يكى از بزرگان چنين مىفرمود: تمام خاطرات تلخ و شيرين گذشته را در حد امكان مثل يك فيلم از ذهن بگذراند و به خود بباوراند كه همه اينها گذشت و چند روز باقى مانده عمر هم مىگذرد لحظات جان دادن، وقتى كه خويشان و نزديكان را رها مىسازد و از تمام تلخ و شيرينىها وداع مىكند و… همه و همه را به خوبى تأمل كند تا دل بلرزد و چشم بگريد.
سخن آخر اين است كه اين دستورات وقتى نتيجه مىبخشد كه هر چه دقيقتر به آن عمل شود زمان نتيجه آن بستگى به شرايط و خصوصيات افراد دارد، ازاينرو پىگير زمان نتيجه نبايد بود فقط هم و غمّ صرف عمل به دستورات شود.
دستور العمل تقويت اراده:
الف) كوچك نشمردن هيچ گناهى هرچند به نظر صغيره باشد،
ب) عزم جدى و آهنين بر ترك معصيت و مراقبت جدى و دائمى نسبت به تمام افعال خود،
ج) شرط نمودن با خدا مبنى بر ترك معصيت و همچنين از او استعانت جستن،
د) هر گاه فكر گناه و وسوسه آن به ذهن آمد بلافاصله آن را از لوح ذهن خارج كردن و توجه خود رابه خدا و امور شريفه مشغول داشتن. جديت و موفقيت در اين امر پيروزى بزرگى است و در واقع دفع دشمن شيطان نفس از همان خاكريز اول است. قرآن مجيد در وصف پارسايان مىفرمايد:
«ان الذين اتقوا اذا مسهم طائف من الشيطان تذكروا فاذاهم مبصرون »
پرهيزگاران چون گرفتار وسوسه شيطان شوند هماندم متذكر (ياد خدا) شده وبصيرت يابند»، (اعراف، آيه 201)،
ه) مطالعه و تفكر پيرامون عواقب سوء و وخيم گناه. در اين رابطه مطالعه كتب پيرامون معاد بسيار نافع و لازم است،
و) خود را همواره در محضر حق تعالى دانستن و او را به يقين در همه حال مراقب و بيناى به افعال خود نگريستن،
ز) استمداد از خداوند و دعا و نيايش كه فرمود: اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود هيچ كدام به فضيلت و تزكيه روى نمىآورديد (و لو لا فضل الله عليكم و رحمته ما زكى منكم من احد ابدا..).،
ح) جايگزين سازى اعمال و عادات نيكو مانند شركت دائمى در نماز جماعت، نماز شب، زيارت اهل قبور و دعا.
«ان الحسنات يذهبن السيئات خوبىها سرانجام ميدان را بر بدىها تنگ خواهد كرد و آنها را از بين خواهد برد»
ط) توجه به چهره كريه و زشت واقعى سيئات،
ى) براى ترك معاصى لازم است دربسيارى از موارد انسان از مكروهات و چه بسا از برخى مباحات نيز چشم پوشد تا او را به انجام زشتى ها نزديك نسازند،
ك) در حد ممكن دورى جستن از مكانها و شرايطى كه آدمى را به گناه ترغيب مىنمايد،
ل) تقويت اراده،
م) محاسبه نفس همه روزه و در صورت رخداد خطا خود را محاكمه و توبيخ نمودن و بلافاصله استغفار كردن،
ن) مطالعه پيرامون زندگى پارسايان و زاهدان و مطالعه كتب اخلاقى و….
رعايت نكات زير نيز شما را در اين مسير تعالى يارى خواهد كرد، ان شاءالله:
– انجام يك سرى مستحبات مثلا هميشه با وضو بودن و زبان را به ذكر مخصوصا «لاحول ولاقوه الا بالله العلى العظيم» عادت دادن.
– سعى و كوشش در انجام وظايف و واجبات دينى،
– خواندن نماز با حضور قلب و در اول وقت،
– گرفتن روزه مستحبى به ويژه دوشنبه و پنجشنبه هر هفته،
– تلاوت قرآن بويژه بعد از نماز صبح،
– تأمل و انديشه در آيات قرآن،
– حتى المقدور سعى در خواندن نماز شب،
– از تنهايى دورى گزينيد.
– سحر خيزى،
– تنظيم برنامه براى تمام شبانه روز و پر كردن اوقات فراغت با برنامههاى صحيح و سودمند،
– شركت در ورزشهاى فردى و دسته جمعى،
– شركت در فعاليتهاى مذهبى و اجتماعى،
– به صله رحم و ارتباطات اجتماعى بسيار بپردازيد و به نزديكان و اقوام خود بيش از پيش اظهار علاقه و محبت نماييد.
– پرهيز از نگاه نامشروع، امام صادق (ع) فرمود: «نگاه پس از نگاه، در دل بيننده شهوت را مىانگيزاند»، (وسائلالشيعه، ج 14، ص 138) و باز فرمود: «نگاه، تيرى از تيرهاى شيطان است، چه بسا نگاهى كه اندوههاى دراز در پى دارد»، (وسائلالشيعه، ج 14، ص 139).
– عدم معاشرت و دوستى با افراد منحرف و فاسد،
– انتخاب دوستان مؤمن و سالم،
– به ياد خدا بودن در همه اوقات،
– از پرخورى و نيز از خوردن غذاهاى چرب و پرانرژى و تحريك كننده پرهيز كنيد،
– كنترل افكار و نينديشيدن به صحنههاى شهوتانگيز،
– از مشاهده صحنههاى مهيج و تحريك كننده دورى كنيد،
– برنامه منظم مطالعاتى براى خود قرار دهيد و سعى كنيد فرصتهاى خود را با تفكر و مطالعه مناسب پر كنيد،
همواره خود را نصيحت نموده و بر نفس خويش بانگ زنيد: «اى بيچاره تا كى گرفتار هواى نفس باشى و سرمايه گران مايه عمر را تباه سازى و به معصيت رب الارباب پردازى؟ چرا براى اندك لذتى پوچ و گذرا خود را گرفتار دوزخ ابدى سازى؟ اگر لحظهاى ديگر فرشته مرگ تو را در رسد و جانت به حلقوم رساند، با چه وضعى به ديار برزخ رهسپار مىشوى؟ نه نه هرگز بايد عزمى قاطع و استوار داشته باشم و با استمداد از خداى سبحان و پروردگار رحيم و مهربان- كه با اين همه معصيت باز هم مرا مشمول الطاف خود ساخته- پيمان بندم و سربه بندگى او سپارم و زنجير شيطان نفس بگسلم. اين بار بايد چنان ابليس لعين را از خود دورر سازم كه ديگر در من وسوسه نكند و با دست خالى از من روى برتابد» با خود بگو:
با تبر بردار و مردانه بزن
تو على وار اين در خيبر بكن
تقويت ايمان و اعتقاد قلبى و عشق الهى برآيند تقوا و پرهيزگارى است. هم چنان كه در بهاران نهال ناخشكيده شكوفه مىزند تقواى الهى، انجام واجبات، ترك محرمات و تهذيب نفس نيز بوستان دل را خرم و سرسبز نگه مىدارد و جوانه عشق الهى را در آن شكوفا مىسازد. بنابراين در گام اول بايد بر انجام واجبات و ترك گناهان استوارى نمود و در گام دوم به پالودن نفس از رذايل و آراستن به فضايل پرداخت و حب دنيا و تعلقات دنيوى را از ژرفاى ضمير بيرون راند آن گاه دل كانون عشق خدا مىشود و با اخراج شيطان نفسانيت و دنياپرستى كه خانه دل را غصب نموده صاحب خانه در آن لانه مىگزيند.
براى تقويت ايمان، عمل به سفارشهاى زير را توصيه مىكنيم:
1- از غذاى حرام پرهيز كنيد،
2- با دوستانى معاشرت كنيد كه شما را به ياد خدا مىاندازند.
3- گناهان را ترك نماييد و براى تحقق اين امر سعى كنيد حتى به گناه فكر نكنيد و افكار خود را كنترل كنيد.
4- نمازها را در اول وقت بخوانيد،
5- تا آن جا كه مىتوانيد نمازهاى مستحبى مخصوصا نماز شب را ترك نكنيد،
6- حتما در مجالس مذهبى و مساجد شركت فعال داشته باشيد زيرا حضور در چنين مكانهايى موجب حفظ ايمان انسان مىگردد.
7- در تمام مراحل زندگى و حالات خويش استمداد از خداوند و توسل به اولياءالله را فراموش نكنيد و براى رفع مشكلات خود مخصوصا مشكلى كه ذكر نمودهايد زياد دعا كنيد.
كتب زير سفارش مى شود:
1- نردبان آسمان (دروس اخلاق حضرت آيت الله بهاءالدينى)، تدوين و ويرايش: اكبر اسدى
2- سلوك معنوى، تدوين و ويرايش: آقاى اكبر اسدى
3- خودشناسى براى خودسازى، محمد تقى مصباح يزدى
معناى مطالعه اين كتب عمل كردن به آن از آغاز تا پايان نيست بلكه براى عمل به دستورالعملهاى اخلاقى ترتيبى لازم است كه بايد با علماى بزرگ اخلاق يا همين نهاد نمايندگى مشورت شود.
اميدوارم هماره موفق باشيد و در آينده با نامه ما را از موفقيتهاى خود آگاه سازيد.
(1) (سفينهالبحار، شيخ عباسى قمى، ماده نظر).
پرسمان
