حق نامگذاری فرزند با پدر است یا مادر؟
هر كس نام خوب و زيبايي داشته باشد هميشه و در همه جا سر‌بلند است. اما نام زشت باعث شرمندگي و احساس حقارات صاحبش است. و اين عقده حقارت خواه نا‌خواه در روح او آثار بدي خواهد گذاشت. بدين جهت اسلام انتخاب نام نيك را وظيفه پدر و مادر و نخستين احسان آنها مي‌شمارد
حق نامگذاری فرزند با پدر است یا مادر؟
فهرست این نوشتار:
نامگذاری فرزند
سلام و خدا قوت؛ همسرم باردار است، لطفادر مورد نامگذاري فرزند به طور کامل شرح دهيد.حق چه كسي است ؟ نظر من زينب است و نظر خانمم از نام هاي جديد. چطور او را بامحبت راضي كنم؟ نظر پدر و مادرمان را بپرسيم؟ تشكر
پرسشگر گرامي دغدغه ديني و الهيتان ستودني است؛ از مكاتبه شما با اين مركز بسيار خرسنديم و خوشحاليم با فردي مذهبي هم صحبت هستيم كه در رويارويي با دغدغه هاي ذهني اش راه زيباي مشورت را در پيش مي گيرد. به خاطر اين فهم زيبا به شما تبريك مي گوييم و اميدواريم راهنماي خوبي برايتان باشيم.
همانطور كه مي دانيد در دين اسلام نيز تاكيدها و توصيه هاي زيادي درباره حسن انتخاب نام نيكو بر فرزند شده است. همان گونه كه مي‌دانيد يكي از كارهاي حساس و وظايف مهم پدر و مادر نامگذاري كودك است. انتخاب نام را نمي‌توان يك موضوع كوچك و بي‌اهميت دانست. مردم روي نامها و فاميلها حساب كرده و خوبي و زيبايي آن را نشان تشخص مي‌شمارند. هر كس نام خوب و زيبايي داشته باشد هميشه و در همه جا سر‌بلند است. اما نام زشت باعث شرمندگي و احساس حقارات صاحبش است. و اين عقده حقارت خواه نا‌خواه در روح او آثار بدي خواهد گذاشت. بدين جهت اسلام انتخاب نام نيك را وظيفه پدر و مادر و نخستين احسان آنها مي‌شمارد. رسول خدا(ص) در اين باره مي‌فرمايند: «فرزند سه حق بر پدر دارد: اول آنكه نام نيكي برايش انتخاب كند، دوم اينكه خواندن و نوشتن را به او بياموزد، سوم اينكه برايش همسر گزيند.»
از طرف ديگر انتخاب نام اثر اجتماعي هم دارد. نامگذاري است كه اهداف، آرمانها و افكار پدر و مادر را آشكار مي‌نمايد و آنها و فرزندشان را رسماً به جمعيتها و مرامهاي گوناگون وابسته و ملحق مي‌كند. از نامگذاري پدر و مادر آگاه ميتوان به افكار و آرمانهاي آنها پي‌برد. اين وابستگي اسمي علاوه بر اينكه در افكار عمومي اثر دارد، غالباً در طرز فكر صاحب اسم نيز بي‌اثر نخواهد بود و اين مساله در روانشناسي نيز به اثبات رسيده است. در جهاني كه براي ترويج مرامها و تجليل از شخصيتها از هر فرصتي حتي نامگذاري شهرها، خيابانها و ميدانها استفاده مي‌كنند يك مسلمان مسئول و آگاه نيز از هر فرصتي حتي نامگذاري غفلت نخواهد كرد.
اما در پاسخ به پرسشتان اجمالا بايد بگوييم كه وظيفه اين مركز و كارشناسان آن بيان ملاك، معيار و شاخصه هاي يك نام گذاري نيكو از ديدگاه اسلام است و انتخاب هر اسمي منوط به تشخيص خود مكلّف و پرسشگر بوده و شايد اظهار نظر ما در رابطه با اسم خاصي شايسته نباشد.
اما در تفصيل بايد بگوييم: يكي از عناصر عمده فرهنگ يك جامعه «نام» اشخاص و افراد و اماكن … آن ميباشد. با تجزيه و تحليل اسامي موجود در زبان و ادبيات يك جامعه، ميتوان به نحوه تفكر، نگرش، عواطف و روحيات آن قوم پي برد. علاوه براين همانطور كه نامها ميتوانند به عنوان نشان و نمود خارجي مافيالضمير انسانها مطرح باشند، خود نيز قادرند روحيات، عواطف، نگرشها و حتي رفتار فرد و جامعه را متأثر سازند. وجود تنوع و گوناگوني در اسامي افراد و اماكن، متناسب با فرهنگها، مذاهب، مناطق جغرافيايي و طبقات اجتماعي مختلف، گوياي اين واقعيت انكارناپذير است. پذيرش اين تنوع و همبستگي، مسئوليت خانواده ها را پيچيدهتر كرده، به آنان گوشزد مي‌نمايد كه قبل از اتخاذ هر تصميمي، نخست جنبه هاي مختلف موضوع را به خوبي بشناسند و پس از بررسي كامل، مناسبترين روش را انتخاب نمايند. بر اين اساس نامگذاري افراد موضوعي است كه مورد توجه بسياري از محققين حوزههاي علوم اجتماعي قرار گرفته است.
نامگذاري مانند هر عمل ديگر، در زمينه و بستر اجتماعي و فرهنگي معيني انجام ميشود و از اين مؤلفه تأثير مي پذيرد.
دكتر رجب زاده معتقد است كه «عمل نامگذاري در سطح يك جامعه و گروه، مبين گرايشهاي جمعي موجود در آن جمع است و ميتوان براساس تغيير در روند نامگذاري و تحول در نامها در مورد تحول و تغيير آن جامعه قضاوت كرد» ويلسون (wilson) نيز در اين خصوص ميگويد: «نامها همچنان كه شاخصي براي تحولات فرهنگي و اجتماعي محسوب ميشوند، ملاكي براي پايگاه و طبقه اجتماعي هم هستند.» نامها ميتوانند از زوايا و ابعاد مختلفي مورد بررسي قرار گرفته و به شناخت حيات اجتماعي كمك نمايند. هم به عنوان يك شاخص هم به عنوان يك واقعيت اجتماعي كه در تعامل با واقعيتهاي اجتماعي و فرهنگي ديگري ميباشد. بدين ترتيب درست است كه اختيار نامگذاري فرزند با پدر و مادر است ولي با توجه به آموزه هاي ديني مان يكي از حقوق فرزند بر پدر و مادر اين ملاك است كه نامي نيكو و شايسته بر او بگذارند كه هم معني خوبي داشته باشد و هم در آينده باعث سرافكندگي او در جامعه نشود و از شنيدن اسم خود احساس خجالت و حقارت نكند.
در ادامه بايد بگوييم كه بر حسب وظيفه شاخصه ها و ملاك هايي در زمينه نامگذاري فرزند در اختيارتان قرار مي دهيم كه اميدواريم با مطالعه اين مطالب و در اختيار قراردادن آن ها به همسرتان؛ بتوانيد با مشاركت هم اسم مناسبي را براي فرزندتان انتخاب كنيد.
*** در فرهنگ مقدس اسلام دستور اين است كه پيش از تولد فرزند (دوران تكوين جنين و دميدن روح در كودك) بهتر است پدر و مادر تصميم بگيرند و براي فرزند، چه دختر و چه پسر، نامي تعيين نمايند. امام علي عليه السلام مي فرمايد: فرزند خويش را پيش از تولد نامگذاري كنيد. هرگاه نمي دانيد پسر است يا دختر، آنان را به تناسب مرد و زن بودن، نامگذاري كنيد چرا كه مردم در هنگامه ي قيامت به نام هاي خويش خوانده مي شوند و فرزندي كه سقط شده باشد و نامي براي او تعيين نكرده باشند، در روز قيامت از پدر مؤاخذه خواهد كرد.
در فقه الرضا توصيه شده است: هرگاه پيش از تولد نامي براي فرزند تعيين نكرده ايد، حتماً تا روز هفتم نامي مناسب انتخاب كنيد. رسول اكرم صلي الله عليه و آله نام هايي زيبا و با مسّمي همچون حسن عليه السلام و حسين عليه السلام را انتخاب فرمودند و حتي جنين حضرت زهرا سلام الله عليها را پيش از ولادت محسن ناميدند. از نظر گاه رواني، نامگذاري پس از تولد عمدتاً مبتني بر احساسات، آن هم احساسي متناسب با نوزادي لطيف و ظريف است و به همين دليل ممكن است نامي خوش آوا، اما رقيق و كم محتوا و يا بدون انديشه به فرداي كودك و بزرگسالي او انتخاب شود. تكيه بر زيبايي لفظ به ويژه در سال هاي اخير رايج شده است. در يكي از مدارس در پرسش از سي مادر، تنها هفت مادر با معني نام فرزندشان و يا شخصيتي كه نامش را بر فرزند خويش نهاده بودند، آشنايي داشتند. آروين، آتوسا، پوپك، بيوك، پرمون، سالومه، سميرا، شيده، مانا، مونا، از جمله نامهايي بوده و هستند كه پدران و مادران به خوش آهنگي و رواني آنها توجه دارند، نه معنا و احياناً معادل چهره ي تاريخي آنها.
حضرت امام خميني (ره) نيز در ديدار و ملاقات افرادي كه از حضرتش تقاضاي نامگذاري فرزندشان را داشتند، عبدالله و فاطمه و زهرا و … را پيشنهاد مي كردند. ايشان در رساله ي علميه مي فرمايند: فقر و بينوايي داخل خانه اي نمي شود كه در آن خانه محمد يا احمد يا علي و يا حسين و يا جعفر و طالب و عبدالله و فاطمه باشد.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
از نظر روانشناسي، نامها اگر برگرفته از چهره هايي باشند كه در تاريخ به بزرگ منشي و نيكي از آنان ياد مي شود، كودك بعدها در انطباق با نام خويش هويتي مطلوب و ارزشمند مي يابد. گاه يك چهره ي مقطعي، نام يك ستاره ي سينما يا ورزشكار، عنوان و نام فرزندي مي شود كه چندي بعد در ذهنها فراموش مي شود. رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: حق فرزند بر پدر اين است كه نام او را نيك، جاي او را نيك و ادب او را نيك كند. همچنين مي‌فرمودند: «حتي بچه‌هاي سقط شده را هم نامگذاري كنيد، چون در روز قيامت كه مردم را به اسم مي‌خوانند، بچه هاي سقط شده به پدرانشان اعتراض مي‌كنند كه چرا براي ما اسم نگذاشتيد؟!» پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله خودشان، نام آخرين فرزند فاطمه زهرا سلام الله عليها را قبل از تولّد، محسن گذاشت، كه البته در ماجراي هجوم به خانه آن حضرت، سقط و به شهادت رسيد. (خسروى، موسى، احتجاجات، ج2، ص: 108، اسلاميه)
*** انتخاب نام نيكو
قرآن كريم ارتباط با خداوند و خواندن او به نام هاي نيكويش را امر فرموده و كساني كه احترام خداوند را رعايت نمي نمايند و با خطاب هاي ناپسند او را صدا مي زنند مورد نكوهش قرار داده و دوري از آنان را به مؤمنين سفارش نموده است و مي فرمايد « و براي خداست نام هاي شايسته پس با اين نام ها خدا را بخوانيد و از كساني كه نام هاي خداوند را تحريف مي كنند كناره گيري كنيد، آنان بزودي به جزاي اعمالي كه انجام مي دهند مي رسند.» (سوره مباركه اعراف آيه 180 )
پيامبر رحمت حضرت محمد صلي الله عليه و آله مؤمنين را به نامگذاري شايسته فرزندان سفارش نموده و مي فرمايد: «نخستين چيزي كه هر يك از شما به فرزندش پيشكش مي كند نام نيكو است. بنابراين هر كدام از شما نامي نيكو بر فرزند خويش نهد.» (ميزان الحكمه حديث8908 مؤلف ري شهري)
ابن‌عباس از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله نقل مي كند كه فرمود: «حَقُّ الْوَلَدِ عَلَي الْوَالِدِ أَنْ يُحَسِّنَ اسْمَهُ وَ يُحَسِّنَ أَدَبَهُ»؛ «حق فرزند بر پدر آن است كه: نام خوبي بر او بنهد و به بهترين شكل تربيتش نمايد».
اسلام براي تشويق مؤمنين و بيان جايگاه نام نيكو اين مهم را محدود به دنيا نمي داند و تا قيامت اتصاف نام به صاحبش را ياد آوري مي كند، آنجا كه رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود « نام نيكو بر خود نهيد، زيرا در قيامت به اين نام ها خوانده مي شويد فلاني پسر فلاني بر خيز به سوي نور خود برو و فلاني پسر فلاني برخيز كه نوري نداري.» (ميزان الحكمه حديث2586 مؤلف ري شهري)
*** كدام نام؟
حضرت امام محمدباقر عليه السلام مي فرمايد: «راست ترين نام ها، نامي است گوياي عبوديت و بندگي باشد، بهترين نام ها، نام هاي پيامبران است»(ميزان الحكمه حديث8911 مؤلف ري شهري)
مصداق اين حديث شريف نام هائي نظير : عبدالله، عبدالرحمن، عبداللطيف كه دلالت بر بندگي خداوند مي نمايند مي باشد و بعضي از نام هاي پيامبران مثل محمد، احمد، موسي، عيسي، يعقوب، هارون، يونس، هود، ابراهيم، آدم، لقمان، خضر، عمران و از زنان نام هائي همچون : فاطمه، مريم، سوسن، زهره، نفيسه، زكيه، زهرا، عذرا، ريحانه، صديقه، طيّبه، آمنه، طاهره، خديجه، آسيه، راضيه، رضيّه، مرضيه، معصومه، مباركه، جمليه، حليمه، حميده، نرجس، محدثـّه، ساره، منصوره، مليحه، فريده، وجيهه، عاتكه، عاليه، صفيه، حورا، زينب، عصمت، عفت، عزّت، كبري، رحيمه، ناعمه، شهربانو، حَوّاء، رَمله، ريحانه، زَينب، سارا، سَاره، صديقه، مباركه، طاهره، زكيه، بتول، حصان، حرة، سيدة، عذرا، حوراء، نوريه، سماويه، حانية، حبيبه، محبوبه، آسيه، معصومه، رقيه، سمانه، و كلثوم و … انتخاب كنند.
*** فايده نامگذاري افراد به نام ائمه معصومين عليهم السلام
شايد خيلي از افراد اين سؤال را مطرح كنند كه مگر نام براي مشخص كردن افراد نيست؟ پس غير از اين علامت گذاري چه نفعي مي تواند داشته باشد كه اينقدرحساسيت نشان مي دهيد؟ انتخاب نام هاي شخصيت هاي ديني يا مناسبت هاي مذهبي بر افراد، نشانه علاقه به آن حقايق است مثل نام هاي ائمه معصومين عليهم السلام يا نام ماه هائي چون محرم، صفر، رمضان بر افراد كه ارزش حوادث آن مناسبت ها و شخصيت هاي آن زمان ها را براي شنونده ياد آوري مي كند و مخاطب در مي يابدكه اين نام متعلق به يك مسلمان است. از امام صادق عليه السلام سؤال شد: آيا نامگذاري فرزندان به نام هاي ائمه سودي دارد؟ حضرت فرمود: آري، مگر دين چيزي جز محبت است؟
*** ارتباط عاطفي با صاحب نام
وقتي نامي براي كسي انتخاب مي شود نوعي رابطه عاطفي بين صاحب نام و شخصيت مورد نظر يا مكان مورد نظر كه بدان نام مي باشد برقرار مي گردد، نام حسين پيوند حماسي با سيدالشهداء برقرار مي كند و نام محرم محبت به شخصيت هاي اين ماه و بغض به مفسدان اين حادثه را گوشزد مي نمايد. امام حسين عليه السلام بخاطر علاقه زياد به پدرش علي عليه السلام و مادرش «فاطمه» نام فرزندان خود را فقط علي و فاطمه مي گذاشت و براي جلوگيري از تشابه اسمي پسوند اصغر، صغري، اوسط و وسطي، اكبر و كبري را بعد از نام هريك اضافه مي نمود مثل علي اصغر، علي اوسط، علي اكبر، يا فاطمه صغري، فاطمه وسطي و فاطمه كبري.
*** تأثيرگذاري نام مناسب بر شخصيت و هويت افراد
انتخاب نام هاي بزرگان و شخصيت ها بر افراد، باعث مي شود كه صاحبِ نام، احساس نوعي بزرگي و وقار در خود نمايد و همرنگي خود با شخصيت مورد نظر را مضاعف نمايد. اين احساس روز به روز بيشتر و باعث اثرگذاري بر رفتار و گفتار او مي گردد تا جائي كه خود را مسئول حراست از قداست آن نام مي شمارد. رسالت والدين در تربيت صحيح فرزندان به روزي حلال، تعليم و تربيت و … خلاصه نمي شود بلكه انتخاب نام مناسب اولين قدم اظهار محبت آنها به فرزندشان تلقي شده كه بايد محقق شود.
*** ذكر يك نكته :
امروزه شاهد اين هستيم كه بعضي از افراد، نام هايي براي فرزندانشان انتخاب مي كنند كه ريشه در افسانه هاي فرهنگ هاي مختلف دارد مثلا نام الهه اي در فرهنگ يوناني، يا نام خداياني كه در گذشته و بين اقوام بت پرست رايج بوده مثلا خداي آب، خداي آتش، خداي نور و …كه با بينش توحيدي ما در تعارض آشكار است. در تمام جهان و در تمام اعصار يك خدا بيشتر نبوده است، شايسته نيست كه با اين قبيل نام گذاري ها ناخواسته و از روي جهل مرتكب شرك و ترويج فرهنگ هايي شويم كه در قرون و اعصار پيامبران الهي براي زدودن آن ها مبعوث شدند عمر گذاشتند و رنج بردند، بهتر است در نام گذاري فرزندانمان با بصيرت و بينش و آگاهي برخورد كنيم.
اميدواريم خداوند فرزندي سالم و صالح به شما عطا كند و با همفكري با همسرتان نامي نيكو براي فرزندتان انتخاب كنيد.
موفق باشيد؛ باز هم با ما مكاتبه كنيد.
پرسمان
سلام به نظر شما نام طهورا برای نامگذاری فرزند چگونه است و به چه معناست و آیا مناسب می باشد ؟
سلام علیکم
نام مناسبی است در قرآن کریم هم آمده است و به معنی پاک است.
وفقکم الله لکل الخیر
سلام وقت بخیر
ببخشید نام های ثنا و نورا هم نام مذهبی و نیکو حساب میشن؟
ما برای نام دخترمون بین این دو اسم موندیم. کدام یک بهتر است؟
سلام علیکم
نام مذهبی نیستند، توصیه می کنیم برای عرض ارادت محضر معصومین و شبیه شدن به آنها در دنیا و آخرت نام هایی را انتخاب کنید که یادآور آنان در جامعه باشد.
نورا یک اسم زنانه غربی است.
وفقکم الله لکل الخیر
سلام ببخشید نظر شما درباره مزاج شناسی اسم و انتخاب اسم براساس حروف ابجد چیست؟
سلام علیکم
در روایات چنین چیزی نداریم و اساسا کارهایی که ریشه خرافی دارد باید بپرهیزید.
وفقکم الله لکل الخیر
آقایون عاجزانه خواهش میکنم واسه انتخاب اسم با همسرتون مشورت کنین .
من هیچوقت شوهرم رو نمیبخشم چون خودش یه اسم انتخاب کرد نظر من رو هم نپرسید به حرف های منم هیچ توجهی نکرد ، آخه بچه منم هس منم دوست دارم توی انتخاب اسم بچه مون نظر بدم . حسرت بدی به دلم گذاشت . روزی نیست که از این موضوع غصه نخورم و گریه نکنم .
سلام ببخشید اسم دختر روشا و اسم پسر آرشام باشد از نظر اسلام حکم ان چیست
میشود که اسمهارو لابه لای قران گذاشت و قران اسم رو انتخاب کند ؟؟!
سلام علیکم
در انتخاب اسم خوب است که مومنین از نام هایی استفاده کنند که یاد و نام اهل البیت را در خانه تداعی کنند نه نامهایی که از فرهنگ اهل البیت دور هست.
قرآن کریم کتاب هدایت هست نه برای انتخاب نام، این کارها پسندیده نیست.
وفقکم الله لکل الخیر
سلام علیکم
میخواستم عرض کنم که نام های مذهبی ای که شما اینجا نوشته اید نام ریحانه هم هست، آیا نام «ریحانه» از نامها یا القاب حضرت فاطمه زهرا(س) می‌باشد؟ و یا اینکه نام یا لقب مادر کدام یک از ائمه بزرگوار ما می باشد؟ با تشکر فراوان
سلام علیکم
در منابع قابل استنادی که به ذکر نامها و القاب حضرتشان پرداخته‌اند، چنین نامی مشاهده نمی‌شود، اما روایات و گزارش‌هایی وجود دارد که در آنها «ریحانه» نه به عنوان یک نام و لقب، بلکه به عنوان یک ویژگی مثبت در مورد حضرت زهرا(س) مورد استفاده قرار گرفته است.
در بخشی از زیارت‌نامه امام حسین(ع) می‌خوانیم: «السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الصِّدِّیقُ الطَّیِّبُ الزَّکِیُّ الْحَبِیبُ الْمُقَرَّبُ وَ ابْنُ رَیْحَانَةِ رَسُولِ الله». همانگونه که مشاهده می‌کنید، امام حسین(ع) اینگونه مخاطب قرار گرفته که «سلام بر تو … ای پسر ریحانه پیامبر(ص)!»
یکی از نام‌های مادر امام جواد(ع) «ریحانه» بوده است.
وفقکم الله لکل الخیر
سلام از نظر قانون انتخاب نام فرزند با پدر است یا دختر از نظر شرعیت چطور؟ اگر نامی که پدر انتخاب میکند مادر نخواهد در این مورد چکار باید کرد؟ لطفا کوتاه پاسخ دهید.
سلام علیکم
برای جنبه قانونی از یکی از وکلا سوال نمایید.
وفقکم الله لکل الخیر