تقوا در نهج البلاغه

تقوا در نهج البلاغه

برخی می گویند : »تقوا یعنی پرهیزگاری و یک روش عملی منفی و هر چه کناره گیری بیشتر باشد تقوا بیشتر است«.

پس تقوا؛ از مرحله عمل انتزاع می شود و روش منفی است وهرچه جنبه منفی بیشتر باشد تقوا کاملتر است. و لذا متظاهران ، از هر کاری اجتناب می کنند تا به تقوای آنها آسیب وارد نشود و لذا از محیط کناره گیری می کنند چون در محیط موجبات گناه فراهم است  اما ما می گوییم تقوا یک نیروی روحانی است و یک واکسن است که شخص را در محیط حفظ می کند .

اما تقوا در نهج البلاغه نیرویی روحانی است که بر اثر تمرین های زیاد پدید می آید اما عین پرهیز نیست و عین ترس از خدا هم نیست بلکه نیرویی مقدس است که اینها را به دنبال خود می آورد و البته پرهیز های منطقی سبب ایجاد این حالت روحانی است که پرهیز از گناه را سهل می کند و اثر تقوا ضبط و مالکیت نفس است و لازمه تقوا ، قدرت و اراده وشخصیت معنوی و مالکیت حوزه وجودی است  .

عِبَادَ اللَّهِ إِنَّ تَقْوَى اللَّهِ حَمَتْ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ(در حمایت قرار داد) مَحَارِمَهُ(محرمات) وَ أَلْزَمَتْ قُلُوبَهُمْ مَخَافَتَهُ(ترس از خدا را ملازم دلهای آنها قرار داد) حَتَّى أَسْهَرَتْ لَيَالِيَهُمْ وَ أَظْمَأَتْ هَوَاجِرَهُمْ (روزهایشان را به بی آبی گردانیده) خطبه 113

فَإِنَّ التَّقْوَى فِي الْيَوْمِ الْحِرْزُ وَ الْجُنَّةُ وَ فِي غَدٍ الطَّرِيقُ إِلَى الْجَنَّة(خطبه 233)

تقوا یک جنبه روانی دارد به طوری که میل به پاکی و احساس تنفر از گناه و پلیدی را در فرد ایجاد می کند.

تقوا پناهگاه است نه زنجیر

باید بین مصونیت و محدودیت فرق گذاشت ولی در واقع بین پناهگاه که مانع از خطرهاست با زندان تفاوت است ؛

اعْلَمُوا عِبَادَ اللَّهِ أَنَّ التَّقْوَى دَارُ حِصْنٍ عَزِيزٍ وَ الْفُجُورَ دَارُ حِصْنٍ ذَلِيلٍ لَا يَمْنَعُ أَهْلَهُ وَ لَا يُحْرِزُ مَنْ لَجَأَ إِلَيْهِ أَلَا وَ بِالتَّقْوَى تُقْطَعُ حُمَةُ (نیش گزنده) الْخَطَايَا

نیروی تقوا نیش این گزنده ها که از جانب گناه به انسان وارد می شود را قطع می کند.

اما باید فراموش نکنیم که رابطه نگهبانی بین انسان و تقوا دوطرفه است یعنی ما هم باید مواظب تقوای خود باشیم ، همانطور که لباس نگهبان انسان از سرما و گرما است ، انسان هم نگهبانش لباسش از پارگی است؛

أَلَا فَصُونُوهَا وَ تَصَوَّنُوا بِهَا؛ همانا تقوا را صیانت کنید و خود را در صیانت تقوا قرار دهید

أَنْ تَسْتَعِينُوا عَلَيْهَا بِاللَّهِ وَ تَسْتَعِينُوا بِهَا عَلَى اللَّه‏ ؛ با مدد خدا به تقوا نایل گردید و با مدد تقوا به خدا برسید (خطبه 233ص284)

حتی تقوا مایه اصلی آزادی است :

فَإِنَّ تَقْوَى اللَّهِ مِفْتَاحُ سَدَادٍ وَ ذَخِيرَةُ مَعَادٍ وَ عِتْقٌ مِنْ كُلِّ مَلَكَةٍ وَ نَجَاةٌ مِنْ كُلِّ هَلَكَة

چون تقوا انسان را از اسارت و بندگی هوا وهوس آزاد می کند و طناب آز و طمع و حسد و شهوت و خشم را از گردن انسان برمی دارد و کسی را که بنده پول و مقام و راحت طلبی را آزاد می کند.

مهم ترین آثار تقوا

1.روشن بینی و بصیرت

2.توانایی بر حل مشکلات و خروج از مضایق

برگرفته از مجموعه آثار شهید مطهری ج1 ص 502