ام کلثوم در چند سالگی ازدواج کرد

آيا حضرت على (ع) به عمر دختر دادند؟

برخى از اهل سنت اصرار دارند كه عمر را شوهر ام كلثوم بدانند و اين موضوع بيش از هزار سال دست مايه طرح در متون تاريخى و كلامى بوده است تفصيل اين ماجرا در صحاح سته موجود نيست و اين موضوع تنها در كتاب طبقات ابن سعد مندرج است كه اعتبار آن مشكوك است. در متون شيعى نيز اين مساله اختلافى است و دستخوش روايات متعارض غيرصريح است. از اين رو مى توان آن را از دروغ هاى بزرگ در تاريخ اسلام برشمرد. در اين باره چند نظر قابل طرح وجود دارد:

1 مشخص نيست كه اميرمومنان (ع) دختر ى به نام ام كلثوم از فاطمه زهراء (ع) داشته باشد بعضى از محققان مدعى اند كه اميرمومنان از حضرت زهرا (ع) دخترى به نام زينب با كنيه ام كلثوم داشت. (1) هرچند كه در بسيارى از منابع شيعى در كنار زينب كبرى، از ام كلثوم ياد مى كنند كه ممكن است كنيه رقيه همسر مسلم بن عقيل باشد هرچند كه مادر او را فاطمه زهرا (ع) نمى دانند (2)

2 شيخ مفيد (متوفى 413 ق.) در رساله اى خاص، به تحقيق اين موضوع پرداخته است و چنين ازدواجى را انكار مى كند. او مى گويد: ازدواج اين دو را زبير بن بكار نقل كرده است در حالى كه سخن و روايت او به دليل دشمنى اش با اميرمومنان (ع) مورد اعتماد نيست. (3)

3 از ديدگاه برخى ام كلثوم كه همسر عمر بن خطاب شد، دختر خوانده حضرت على (ع) بود. اين دختر در اصل دختر ابوبكر از اسماء بنت عميس است. وقتى كه على (ع) اسماء را به همسرى خود گرفت ام كلثوم بچه كوچك بود و در خانه حضرت على بزرگ شد و دختر على (ع) ناميده شد و عمر بن خطاب داماد ابوبكر شد نه داماد على (ع). (4)

4. برخى با اذعان به اين ازدواج، تهديد و زور خليفه را عامل اين ازدواج مى شمارند بر اساس اين گزارش روايى، عمر اصرار داشت كه با دختر امام على (ع) از حضرت فاطمه (ع) ازدواج كند. به اين منظور چند بار و به اصرار ازام‏كلثوم خواستگارى كرد و هر بار امام على (ع) به بهانه كوچك بودن ام‏كلثوم خواسته عمر را رد كرد تا ان كه كار به اجبار و تهديد كشيد و عباس عموى امام على (ع) واسطه شد و اين ازدواج صورت گرفت (5) لازم به ذكر است كه چنين پيوندهايى را، در فرض انجام، همچون برخى از نامگذارى ها، در صدر اسلام عادى مى بايست شمرد. زيرا برخى انگيزه هاى ازدواج بر محور ثروت، قدرت، وضع ظاهرى آن زن و يا به خاطر دفع شر است.

پى نوشت:

1 باقر شريف قرشى، حيات فاطمه الزهرا (ع)، ص. 2

219 على بن محمد علوى، المجدى فى انساب الطالبين، ص 11 و. 3

18 سبحانى، راهنماى حقيقت، ص. 4

613 ابوالفرج اصفهانى، الاغانى، ج 16، ص. 5

103 ر. ك: كلينى، فروع كافى، ج 5، ص

346 براى آگاهى بيشتر درباره تزويج ام كلثوم به عمر ر. ك: جزوه «تزويج ام كلثوم من عمر»، سيد على حسينى ميلانى /پرسمان