احکام اعتکاف آیت الله صافی گلپایگانی
آيت الله صافي گلپايگاني
تعريف
اعتكاف، توقّف در مسجد است با اين قيد كه در اين توقّف قصد و نيّت تعبّد و بندگي را داشته باشد؛ و احوط آن است كه نيّت عبادت ديگري مانند نماز و روزه و… غير از اعتكاف را نيز ضميمه نمايد.
زمان اعتكاف
در هر زماني كه روزه‌گرفتن صحيح باشد، اعتكاف نيز صحيح است؛ امّا افضل اوقات اعتكاف، ماه مبارك رمضان و افضل اوقات ماه مبارك رمضان دهه آخر آن مي‌باشد.
شرايط معتكف
– عقل
س. آيا اعتكاف كودك مميّز صحيح است؟
ج. اقوي، صحّت آن است.
– نيّت‌كردن
* نيّت
س. آيا در اعتكاف واجب و مستحب، قصد وجوب يا استحباب لازم است؟
ج. لازم نيست.
س. اگر از روي اشتباه، براي اعتكاف واجب، نيّت استحباب نمايد يا بالعكس، تكليف چيست؟
ج. اشكال ندارد.
س. آيا تجديد نيّت در روز سوّم اعتكاف مستحب، لازم است؟
ج. لازم نيست، هر چند احوط است.
س. آيا در اعتكاف، نيازي به قصد نمودن عبادات ديگر (علاوه بر نيّت اعتكاف) هم است؟
ج. بنابر احتياط بايد قصد عبادت ديگري نيز بشود.
* زمان نيّت
س. زمان نيّت اعتكاف چه وقتي است؟ آيا اوّل شب مي‌شود نيّت كرد؟
ج. وقت نيّت، قبل از فجر صادق است و اكتفا به نيّت اوّل شب مشكل است مگر اينكه نيّت اوّل شب تا فجر ادامه داشته باشد.
س. در مراسم اعتكاف بايد قبل از اذان صبح در مسجد مستقر باشد. اگر دقايقي بعد از اذان بيايد، اعتكاف چه صورتي دارد؟
ج. بايد قبل از طلوع فجر صادق در مسجد باشد.
* شرط برگشت از اعتكاف در هنگام نيّت
س. آيا انسان مي‌تواند از آغاز، هنگام نيّت، شرط كند كه اگر برايش اتّفاقي افتاد يا مشكلي پيش آمد- مثلاً بگويد اگر هوا سرد شد- اعتكاف را رها مي‌كنم حتي در روز سوّم؟ آيا لازم است اتّفاق يا مشكل خاصّي را در نظر بگيرد يا نيازي نيست؟
ج. جايز است در حين نيّت (نه قبل از آن و نه بعد از شروع در اعتكاف)، شرط رجوع از اعتكاف را در هر وقت كه بخواهد حتي در روز سوّم بنمايد، حتي بدون عروض هيچ سببي.
س. آيا در اعتكاف نذري، انسان مي‌تواند هنگام خواندن صيغه نذر، شرط كند كه اگر مانعي پيش آمد اعتكافم را رها مي‌كنم؟
ج. صحّت اشتراط رجوع از اعتكاف در نذر، محلّ تأمل بلكه محلّ منع است. بلي، نذر اعتكاف مشروط، صحيح است.
س. فرموده‌ايد معتكف مجاز است هنگام نيّت شرط كند «هر وقت خواست» (حتي در روز سوّم) از اعتكاف برگردد. اگر بعد از نيّت حكم شرط خود را ساقط نمود، آيا شرط او ساقط مي‌شود يا خير؟
ج. شرط رجوع از اعتكاف حتي در روز سوم در حين نيّت، جايز است و اما ظاهر اين است كه حكم شرط ساقط نمي‌شود، اگر چه احتياط در ترتيب آثار سقوط است به اينكه اگر بعد از اكمال دو روز، شرط را ساقط كند، اعتكاف را تمام كند و آن را رها نكند.
* عدول از نيّت
س. حكم عدول از اعتكاف به اعتكاف ديگر چيست؛ چه هر دو واجب باشند يا مستحب يا يكي واجب باشد و ديگري مستحب يا يكي براي خودش باشد و ديگري براي نيابت يا هر دو براي نيابت باشد؟
ج. در هيچ يك از صور مذكوره، عدول جايز نيست.
* نيابت
س. آيا اعتكاف را به نيابت از كسي كه مرده و يا به نيابت از كسي كه زنده است مي‌توان انجام داد؟
ج. نيابت از ميّت در اعتكاف، صحيح است و نيابت از حيّ محلّ اشكال است. بلي، به قصد رجاء، اشكال ندارد.
– روزه‌گرفتن
* نوع روزه
س. آيا هرگونه روزه و لو استيجاري و … براي اعتكاف كافي است؟
ج. بلي، مطلق صوم كفايت مي‌كند.
س. در اعتكاف رمضان نيّت روزه بايد چگونه باشد؟
ج. روزه بايد به نيّت روزه ماه مبارك رمضان گرفته شود.
س. اگر شخصي نذر كند كه در ايام معيّني معتكف شود. اگر در همان ايام، روزه نذري يا استيجاري بر عهده او باشد، آيا مي‌تواند در همان اعتكاف، روزه نذري يا اجاره‌اي خود را بجا آورد؟
ج. بلي، مانعي ندارد.
* اعتكاف در سفر
س. آيا انسان مي‌تواند نذر كند كه در سفر روزه بگيرد؟
ج. اگر در حضر چنين نذري بكند صحيح است.
س. آيا در حين مسافرت مي‌شود روزه‌ي در سفر را نذر كرد؟
ج. صحيح نيست.
س. مسافر در چه صورتي مي‌تواند اعتكاف كند؟
ج. در مواردي كه صوم براي مسافر صحيح باشد، مانند اينكه در وطن نذر كرده باشد كه در سفر روزه بگيرد يا در مدينه كه جايز است مسافر براي طلب حاجت سه روز روزه بگيرد.
س. شخصي نذر كرده در ايام البيض ماه رجب، در مسجد مقدّس جمكران معتكف شود و نذر كرده در فرض مسافرت روزه هم بگيرد. آيا نذرش منعقد است؟ آيا اعتكاف او صحيح است؟(هر چند مسافر باشد)
ج. در فرض سؤال، اعتكاف صحيح است.
س. شخصي براي درك فضيلت اعتكاف در مشهد مقدّس، بعد از رسيدن به مشهد بدون قصد اقامت نذر كرده سه روز روزه بگيرد. آيا چنين نذري صحيح است؟
ج. صحيح نيست.
س. حكم اعتكاف مسافر در مساجد مدينه، كوفه، مسجد‌الحرام، سهله و مشاهد مشرفه بدون نذر روزه و قصد اقامت چيست؟
ج. در هر مكاني كه روزه صحيح نيست، اعتكاف هم صحيح نيست.
*اعتكاف در سفر حرام
س. آيا در سفر حرام مي‌توان اعتكاف كرد؟
ج. در مورد سؤال با تحقّق اعتكاف به قصد قربت و حصول ساير شرائط اعتكاف صحيح است.
– اذن براي اعتكاف
س. آيا زن بايد براي اعتكاف از شوهرش اجازه بگيرد؟ حتي اگر معتكف شدن او با حقّ شوهر، منافات نداشته باشد.
ج. انجام اصل اعتكاف زن، چنانچه منافي با حقّ زوج نباشد مشروط به اذن زوج نيست، ولي خروج او ازمنزل بدون اذن زوج جايز نيست. پس اگر بدون اذن او خارج شود و به مسجد براي اعتكاف برود، از اين جهت اعتكافش باطل است.
س. آيا زن مي‌تواند با امر شوهرش روز سوم اعتكاف خود را بشكند؟ و اگر شوهر او را مجبور به اين كار كند، آيا بر عهده شوهر كفّاره مي‌آيد يا خير؟
ج. اگر زوجه با اذن زوج معتكف شده، زوج نمي‌تواند او را مجبور به شكستن اعتكاف نمايد و لكن در صورت اجبار، كفّاره ثابت نيست.
س. آيا فرزند بايد براي اعتكاف از والدين خود اجازه بگيرد حتّي اگر معتكف شدن او موجب اذيّت و آزار يا زحمت آنها نباشد؟
ج. در صورت عدم ايذاء، اذن والدين شرط نيست. بلي، احتياط خوب است.
– عدد (صحيح‌نبودن كمتر از سه روز)
س. اعتكاف كمتر از سه روز چه حكمي دارد؟
ج. صحيح نيست.
س. آيا معتكف مي‌تواند شش روز يا ده روز نيّت اعتكاف بكند؟
ج. مانعي ندارد.
س. منظور از روز در اعتكاف چيست؛ آيا پايان روز، غروب آفتاب است يا مغرب؟
ج. منظور از غروب، زوال حُمرِه مَشرقيّه است كه عرفاً مغرب گفته مي‌شود.
س. اگر كسي نذر كند سه روز منفصل اعتكاف كند، آيا نذرش منعقد مي‌شود؟
ج. صحيح نيست.
– مكان اعتكاف
س. ملاك در تعيين مسجد جامع چيست؟ آيا ممكن است تعداد مساجد يك شهر يا روستا متعدّد باشد؟ آيا مساجد جامع، ممكن است به هم خيلي نزديك باشند؟
ج. مسجد جامع، مسجدي است كه براي گروه خاصي ساخته نشده است در مقابل مسجد بازار و قبيله و امثال اينها كه در آنها معظم اهل بلد جمع نمي‌شوند و آماده براي اجتماع آنها هم نشده است و ممكن است مسجد جامع متعدّد باشد و نيز نزديك هم باشند.
س. اعتكاف در غير مسجد جامع مانند حسينيه، نمازخانه دانشگاه چگونه است؟
ج. اعتكاف در غير مسجد جامع، صحيح نيست.
س. اعتكاف شيعه در عبادتگاه‌هاي ديگر اهل كتاب يا مسجد مخالف چه حكمي دارد؟
ج. اعتكاف در عبادتگاه اهل كتاب صحيح نيست و امّا در مسجد جامع اهل تسنّن صحيح است.
س. آيا در تهران بزرگ، در مسجد جامع هر محلّه مي‌توان اعتكاف كرد؟
ج. اگر خصوصيات مسجد جامع را داشته باشد، مي‌توان اعتكاف كرد.
س. اگر اعتكاف واجب خود را در مسجدي بجا آورد و بعداً فهميد كه اعتكاف در آنجا صحيح نبوده است، اعتكاف او چه حكمي دارد؟
ج. اگر اعتكاف واجب بوده، بايد استيناف يا قضا شود.
س. آيا اعتكاف در مسجد مقدّس جمكران و زيرزمين آن، صحيح است يا خير؟
ج. در حال حاضر كه عنوان جامعيّت حاصل شده، اعتكاف در آن صحيح است.
س. آيا محوطه اطراف مسجد كه به عنوان حياط از آن استفاده مي‌شود، حكم مسجد را دارد؟
ج. حياط، حكم مسجد را ندارد مگر آن‌كه به عنوان مسجد وقف شده باشد.
س. پشت بام و سرداب و محراب مسجد و هر چه به سبب توسعه مسجد به آن افزوده شده جزو مسجد به حساب مي‌آيد؟ و در صورت شكّ، چنين جاهايي حكم مسجد را دارد؟
ج. پشت بام و سرداب و محراب جزو مسجد است و آنچه به مسجد به قصد اينكه جزو مسجد باشد افزوده شده، مثل اينكه خود مسجد را توسعه داده باشند، مسجد محسوب است و اگر شكّ داشته باشيد در اينكه آنچه افزوده شده به قصد مسجديّت بوده يا نه، مسجد محسوب نمي‌شود.
* وحدت مسجد
س. آيا معتكف مي‌تواند قسمتي از اعتكاف را در يك مسجد جامع و قسمت ديگر را در مسجد جامع ديگري بجا بياورد؟
ج. نمي‌تواند.
س. آيا اعتكاف در دو مسجد متصل به هم (به طوري كه بخشي از وقت را در يكي و بخشي از آن در ديگري بماند) جايز است؟
شاید این مطالب را هم بپسندید:
ج. اعتكاف، بايد در مسجد واحد باشد و به نحو مذكور در سؤال، اعتكاف باطل است.
س. اگر اعتكاف به سبب پيش‌آمدن مانعي به هم بخورد:
الف: آيا مي‌توان همان اعتكاف را بعد از برطرف شدن مانع در همان مسجد به پايان ببرد؟
ب: آيا مي‌توان آن را در مسجد ديگر ادامه داد؟
ج. ادامه آن اعتكاف صحيح نيست؛ چه در همان مسجد و يا در مسجد ديگر.
* استفاده شخصي معتكف از وسائل مسجد
س. استفاده از وسايل مسجد در كارهاي شخصي، در حال اعتكاف چه حكمي دارد؟
ج. جايز نيست چنان‌كه در غير حال اعتكاف هم جايز نيست، ولي مبطل اعتكاف نيست.
* غصب مكان و اعتكاف
س. آيا اعتكاف كسي كه جاي شخص ديگري را غصب كرده يا عمداً بر فرش غصبي نشسته، صحيح است؟
ج. در هر دو صورت بنابر احتياط، اعتكاف باطل است، و در هر دو صورت اگر بعد از اكمال دو روز بوده، احتياط كند به اينكه اعتكاف را به آخر برساند و نيز اگر اعتكاف با نذر يا عهد مثلاً واجب شده و لو در روز اوّل باشد، احتياط اين است كه اعتكاف را تمام كند. بلي، اگر جاهل به غصب يا ناسي بوده، اعتكاف صحيح است.
س. اگر جاي كسي را كه معتكف بوده غصب كند، فرموده‌اند اعتكاف او باطل است. حال اگر جاهل بود يا عامد بود ولي حال پشيمان شده و جاي خود را عوض كند، اعتكاف او صحيح است يا خير؟ در صورت عمد، آيا كفّاره دارد يا خير؟
ج. در فرض سؤال، چنانچه جاهل بوده، اعتكاف صحيح است و اگر عامد بوده پس اگر بعد از غصب و جلوس به عنوان اعتكاف پشيمان شده، اعتكاف باطل است ولي كفّاره ندارد هر چند احوط است و اگر به عنوان اعتكاف، تصرّف در مكان مغصوب نكرده بلكه فقط شخص ذي حقّ را از مكان خود كنار زده و خودش هم در مكان ديگر اعتكاف نموده هر چند فعل حرامي مرتكب شده امّا اعتكافش باطل نيست.
* استدامه توقف در مسجد
س. در چه مواردي معتكف مي‌تواند از مسجد خارج شود؟
ج. در مواردي كه ضرورت عقلي يا شرعي يا عادي وجود داشته باشد، مانند رفع حصر از بول و غائط يا احتياج به غسل در مورد جنابت يا استحاضه و مانند اينها و همچنين براي اقامه شهادت يا تشييع جنازه يا عيادت مريض.
س. معتكف براي موارد ضروري چه مدّتي مي‌تواند در خارج از مسجد بماند؟
ج. در فرض خروج براي امر لازم، اگر زمانِ بودن در خارج مسجد به قدري طول بكشد كه صورت اعتكاف را بر هم زند، اعتكاف باطل مي‌شود.
س. معتكف وقتي براي توالت و يا گرفتن وضو به خارج مسجد مي‌رود گاهاً اتفاق مي‌افتد كه تقريباً 10دقيقه يا بيشتر در صف نوبت مي‌ايستد. آيا اين عمل ضرري به اعتكاف مي‌زند؟ و آيا در آن مدّت مي‌تواند كارهايي را انجام دهد مثلاً ظرف بشويد؟
ج. اگر خروج براي گرفتن وضو يا توالت ضروري باشد و به غير از اينكه در صف نوبت بايستد، راه ديگري نباشد اشكال ندارد، لكن در آن مدّت اشتغال به كار ديگر بر خلاف احتياط است و بايد ترك شود.
س. در چه مواردي واجب است معتكف از مسجد خارج شود؟ اگر در مواردي كه واجب است خارج شود اين كار را نكند، آيا به اعتكاف او ضرري مي‌زند؟
ج. در موردي كه مثلاً در مسجد جنب شود اگر خارج نشود اعتكافش باطل است ولي اگر مثلاً وجوب خروج براي اداء دين واجب الأداء و يا انجام واجب ديگري كه متوقّف بر خروج است باشد گناه كرده ولي اعتكاف باطل نمي‌شود.
س. در هنگام خروج در موارد مجاز يا خروج ضروري از محلّ اعتكاف، آيا مي‌توان زير سايه راه رفت؟ آيا مي‌توان در سايه نشست و آيا انتخاب نزديكترين مسير واجب است؟
ج. احوط، مراعات نزديكترين راه است و واجب است مكث او به مقدار حاجت باشد نه زائد بر آن و واجب است در صورت امكان در سايه ننشيند بلكه احتياط اين است كه در سايه، راه هم نرود بلكه احتياط اين است كه مطلقاً ننشيند مگر در مورد ضرورت.
س. در موارد زير اگر عمداً و از روي اختيار، در غير موارد مجاز، از مسجد بيرون رود، اعتكاف او چه حكمي دارد؟
الف: اگر جاهل به حكم باشد.
ب: اگر به سبب فراموشي يا اكراه از مسجد خارج شود.
ج(الف). اعتكاف باطل است.
ج(ب). در صورت نسيان محلّ اشكال است و احتياط به اتمام و اعاده در صورت وجوب اعتكاف ترك نشود و بعيد نيست صورت اكراه، ملحق به موارد ضرورت باشد كه اعتكاف باطل نشود.
س. معتكف در روز سوم اعتكاف بدون مجوز شرعي از مسجد خارج مي‌شود. آيا تنها قضاء لازم است يا كفّاره هم بايد بدهد؟
ج. در مورد سؤال، فقط قضاء دارد و كفّاره لازم نيست.
س. تأخير غسل واجب، مثل غسل جنابت و مس ميّت در حال اعتكاف، آيا مبطل اعتكاف است؟
ج. تأخير غسل مسّ ميت موجب بطلان اعتكاف نمي‌شود ولي چون توقّف جنب در مسجد حرام است لذا تأخير غسل جنابت حرام است و موجب بطلان اعتكاف مي‌شود.
س. شخصي از لثه‌هايش خون مي‌آيد، آيا مي‌تواند دهان خود را در يك ظرف بشويد و بعد آن را در بيرون از مسجد دور بريزد و يا تسريع در اين امر واجب است و يا شستن دهان بايد در بيرون از مسجد صورت بگيرد؟
ج. اگر موجب تنجيس مسجد نمي‌شود، مانعي ندارد.
س. خارج شدن معتكف از مسجد در موارد ذيل چه حكمي دارد:
الف: گرفتن وضو؟
ب: غسل مستحبي و مسواك؟
ج: تلفن‌زدن به خانواده در موارد غيرضروري و امور متعارف؟
د: ديدار با خانواده در بيرون از محدوده مسجد؟
هـ: شركت در دروس حوزه و دانشگاه؟
و: نماز جماعت يا نماز جمعه؟
ج. براي شركت در دروس و نماز جماعت و تلفن به خانواده و راهپيمايي و ديدار با خانواده محلّ اشكال بلكه ممنوع است، و براي نماز جمعه اشكال ندارد و همچنين براي وضو و غسل مستحبّي و براي مسواك‌زدن هم اگر ضرورت داشته باشد، اشكال ندارد.
س. شخصي امام جماعت مسجد يا مدرسه‌اي مي باشد. آيا در حال اعتكاف جهت اقامه نماز جماعت مي‌تواند از مسجد خارج شود؟
ج. جواز خروج براي اقامه جماعت مشكل است. بلي، خروج براي نماز جمعه اشكال ندارد.
س. قسمتي از بدن در حال اعتكاف خوني شده است. آيا ازاله آن در بيرون مسجد ضرورت فوري دارد يا تأخير نيز جايز است؟
ج. اگر نمي‌خواهد فعلاً نماز بخواند، تطهير فوري ضرورت ندارد.
س. اگر در مسجد شير آب و ظرفشويي براي مسواك‌زدن و وضوي مستحبي باشد، در اين صورت معتكف مي‌تواند براي بجا آوردن آنها از مسجد خارج شود؟
ج. نمي‌تواند.
س. با توجه به مشكلاتي كه صرف غذا در مسجد دارد. آيا صرف غذا در سالن غذاخوري كه در محوّطه مسجد است براي معتكفين جايز است؟
ج. جايز نيست.
س. آيا معتكف مي‌تواند جهت اخذ سهميه دولتي (در صورتي كه در غير آن زمان ممكن نباشد و به آن محتاج باشند) از مسجد خارج شود؟ و آيا اين معامله محسوب مي‌شود؟
ج. در فرض سؤال، چنانچه با توكيل هم ممكن نباشد، اشكال ندارد.
س. در صورت وجود شير آب و ظرفشويي در داخل مسجد براي مسواك‌زدن و وضوي مستحبّي و از طرفي منع خادمين مسجد به خاطر رعايت نظافت، آيا براي انجام امور مذكوره معتكف مي‌تواند از مسجد خارج شود؟
ج. كسي حقّ منع ندارد و اگر با اين حال منع كردند، خروج به مقدار ضرورت براي امور مذكوره اشكال ندارد.
– بر هم‌زدن اعتكاف
س. انسان چه موقع مي‌تواند اعتكاف خود را به هم بزند و چه موقع نمي‌تواند؟
ج. در صورتي كه اعتكاف مستحبّ باشد در دو روز اول مي‌تواند بهم بزند و اگر دو روز را تمام كرد نمي‌تواند بهم بزند و اگر اعتكاف واجب مانند اعتكاف نذري باشد. پس اگر معين نموده در چه زماني اعتكاف كند حقّ بهم زدن آن را حتي در روز اول هم ندارد و اگر در نذر زماني براي اعتكاف تعيين ننموده مانند اعتكاف مندوب است كه مي‌تواند در دو روز اول آن را قطع كند.
س. كسي كه در حين اعتكاف مريض شود (و قبلاً هم شرط نكرده باشد) مي‌تواند روز سوم اعتكاف خود را بهم بزند؟
ج. مرضي كه موجب بطلان صوم است، موجب بطلان اعتكاف نيز است و لو روز سوّم باشد.
س. اگر زني را كه معتكف است طلاق رجعي دهند، تكليفش چيست؟ اعتكاف او چه حكمي دارد؟
ج در فرض سؤال، اعتكاف مطلّقه باطل است و بايد براي نگهداشتن عدهّ به منزل برود و اگر اعتكافش واجب موسّع بوده، بايد بعد از خروج از عدّه استيناف كند و اگر واجب معيّن بوده پس اگر تعيّن از جهت وقوع طلاق در روز سوّم اعتكاف باشد بعيد نيست مخيّر باشد بين اتمام اعتكاف و خروج پس از آن و بين ابطال اعتكاف و خروج فوري و اگر تعيّن از جهت اجاره و نذر و شبه آن باشد بايد خارج شود.
س. اگر شخص معتكف در اثناء اعتكاف واجب (به نذر يا مثل آن) بميرد، آيا قضاي آن بر وليّ او واجب است؟
ج. در فرض سؤال، قضاء آن بر وليّ واجب نيست هر چند احوط است. بلي، اگر مورد نذر، روزه در حال اعتكاف باشد قضاء آن بر وليّ واجب است.
– محرّمات اعتكاف
س. چه چيزهايي بر معتكف حرام است؟
ج. به كتب مفصّله مدوّنه در اين موضوع مراجعه نماييد اجمالاً: 1- تماس با زن2- استشمام بوي خوش 3- بيع و شراء 4- مجادله در امر دنيوي و ديني.
س. گرفتن ناخن و يا كندن مو، مثل اصلاح سر و صورت، در حال اعتكاف چه حكمي دارد؟
ج. اشكال ندارد اگر چه احوط و اولي ترك است. البته اصلاح صورت اگر تراشيدن ريش باشد حرام است.
س. عطر زدن، شانه زدن و در آينه نظر كردن معتكف، چه حكمي دارد؟
ج. استشمام بوي خوش مانند عطر و رياحين براي معتكف حرام است ولي شانه‌زدن و نگاه در آيينه حرام نيست اگر چه اولي ترك است.
س. آيا در حال اعتكاف بوييدن عطريات و گياهان خوشبو « براي لذّت بردن» حرام است يا اگر لذّت هم نبرد، جايز نيست؟
ج. نسبت به عطريات، اعتبار تلذّذ در حرمت، محلّ تأمل است، ولي در مورد گل‌ها بعيد نيست حرمت مخصوص به مورد التذاذ باشد. بلي، براي كسي كه فاقد حس شامه است اشكال ندارد.
س. حكم موارد زير براي زن و شوهر در حال اعتكاف چگونه است؟
الف: لمس
ب: بوسه
ج: نگاه از روي شهوت
د: صحبت تلفني از روي شهوت
ج(الف وب). لمس و بوسه با شهوت بنابر احتياط، براي معتكف و معتكفه حرام بلكه موجب بطلان اعتكاف است.
(ج و د). نگاه با شهوت به همسر اشكال ندارد هر چند احتياط در ترك آن است و همين‌طور صحبت تلفني از روي شهوت با كسي كه اينگونه صحبت با او در غير حال اعتكاف جايز است، اشكال ندارد.
س. آيا در صورت نياز و ضرورت مي‌تواند خريد و فروش نمايد؟ آيا در اين امور مي‌تواند به شخص ديگري وكالت دهد تا از طرف او خريد و فروش كند يا به غير خريد و فروش مثلاً با قرض يا بخشش نقل و انتقال كنند؟
ج. در صورتي كه خريد و فروش براي اكل و شرب در خود اعتكاف، مورد نياز باشد و توكيل، متعذّر باشد و بدون بيع، رفع حاجت نشود اشكال ندارد.
س. مجادله در چه اموري حرام است؟
ج. مجادله بر امر دنيوي يا ديني هنگامي كه هدف غلبه بر طرف مقابل يا اظهار فضيلت باشد، حرام مي‌باشد.
و امّا اگر مجادله به قصد اظهار حق باشد يا مجادله براي اين باشد كه طرف مقابل از خطاي خويش برگردد، اشكالي ندارد بلكه اين نوع از مجادله از بهترين طاعات محسوب مي‌شود.
س. اگر معتكف عادت به اين داشته باشد كه در حال استمتاع يا راه‌دادن بعضي فكرها به خود از او مني خارج مي‌شود اگر با اين كارها مني از او خارج شود چه حكمي دارد؟ و اگر عادت نداشته باشد و مني بيرون بيايد چطور؟ و اگر عادت داشته باشد ولي مني بيرون نيايد، چه حكمي پيدا مي‌كند؟
ج. اگر تعمّدي در بين نباشد و بي اختيار باشد، اشكال ندارد.
– كفّارات محرّمات اعتكاف
س. اگر معتكف، اعتكاف واجب يا مستحب را با جماع باطل كند، آيا كفّاره بر او واجب است؟ آيا ارتكاب اين عمل در شب يا روز فرقي در حكم ايجاد مي‌كند؟ آيا ارتكاب اين عمل در دو روز اوّل يا روز سوّم فرقي در حكم ايجاد مي‌كند؟
ج. در اعتكاف واجب هر چند جماع، در شب باشد كفّاره واجب مي‌شود و در اعتكاف مستحبّ اگر بعد از تكميل دو روز باشد، بنابر احتياط كفّاره دارد و قبل از آن وجوب كفّاره معلوم نيست.
س. اگر روزه قضا را در هنگام اعتكاف واجب بگيرد و سپس روزه خود را در بعد ازظهر باطل كند، چند كفّاره بر او واجب است؟ اگر اعتكاف مستحبّ باشد، حكم چگونه است؟
ج. در اعتكاف واجب، دو كفّاره دارد و در اعتكاف مستحبّ، چون قضاء روزه را بعد از ظهر باطل كرده، يك كفّاره واجب است و جهت ابطال اعتكاف هم اگر در روز سوّم باطل كرده، احوط لزوم كفّاره است.
– اعمال امّ داوود
س. طبق مندرجات مفاتيح الجنان اعمال ام داوود بعد از اذان ظهر شروع مي‌شود ليكن در مراسم اعتكاف در بعضي مساجد به جهت داشتن برنامه سخنراني و نوحه‌خواني اعمال را دو ساعت قبل از اذان ظهر شروع مي كنند، به اين عنوان كه كلّ اعمال مستحب است و فرقي نمي‌كند كه قبل از اذان يا بعد آن باشد. آيا اين كار صحيح است؟
ج. اگر رجاءاً به عنوان ثواب انجام شده باشد، مانع ندارد.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی صافي گلپايگاني.
