آیا حضرت موسی با کشتن مرد قبطی گناه کرد؟

حضرت موسى(ع) در درگيرى با مردى از طرفداران فرعون او را كشت؟ آيا اين قتل نفس نبود پس ديه چه شد؟

در پاسخ به اين پرسش به اين نكات توجه نماييد:

1- قبطيان و فرعونيان مهدور الدم بودند و دستشان به خون هزاران انسان بى گناه و طفلان معصوم آغشته بود و استحقاق قتل را داشتند و بنابراين اين خون و نفس محترم نبود تا ديه و يا قصاص داشته باشد.

2- آنچه كه از حضرت موسى سر زد ترك اولائى بيش نبود، و روشن است كه ترك اولى به معنى كارى است كه ذاتا حرام نيست بلكه موجب مى‏ شود كه كار خوب تر ترك گردد بى آنكه خلافى انجام شده باشد.

حضرت موسى (علیه السلام ) با اين عمل، خودش را به زحمت انداخت چرا كه قتل يك قبطى به توسط موسى چيزى نبود كه فرعونيان به آسانى از آن بگذرند. و اضافه بر آن اينكه حضرت موسى (ع) در دعواى مرد قبطى و مرد بنى اسرائيل قصد كشتن مرد قبطى را نداشت، و اين عدم قصد موسى نه به خاطر آنكه آنها مستحق قتل نبودند بلكه به خاطر پى‏آمدهايى كه اين عمل ممكن بود براى موسى و بنى اسرائيل داشته باشد. حضرت موسى (ع) در كشتن قبطى در دفاع از يك بنى‏ اسرائيلى دچار گناه نشده بود بلكه به جهت آن كه در آن شرايط نمى ‏بايست كارى انجام مى‏ داد كه موجب فاش شدن راز او و همكارى او با بنى ‏اسرائيل گردد، از درگاه خداوند طلب مغفرت مى ‏كند.

خداوند با رفع غم و اندوه موسى (ع) خواسته او را اجابت كرده، مى‏فرمايد: «وقتلت نفسا و نجيناك من الغم» و تو كسى را كُشتى و ما تو را از غصه نجات داديم.

بنابراين، اين عمل موسى (ع) نيز همانند موارد ديگرى است كه پيامبران از درگاه خداوند طلب مغفرت نموده ‏اند. و اينكه حضرت موسى (ع) بعداز كشته شدن مرد قبطى گفت :«قال هذا من عمل الشيطان انه عدو مضل مبين» :  منظور اين است كه در آن شرايط اقدام به چنين كارى مصلحت نبود، و همانطور هم شد، يعنى همين عمل سبب شد كه موسى ديگر نتواند در مصر بماند و راه مدين را پيش گرفت.

اصل عمل «كشته شدن قبطى» مسأله مهمى نبوده، چرا كه جنايتكاران فرعونى مفسدان بى رحمى بودند كه هزاران نوزاد بنى اسرائيل را سربريدند و از هيچ گونه جنايت بر بنى اسرائيل ابا نداشتند و به اين ترتيب افرادى نبودند كه خونشان مخصوصا براى بنى اسرائيل محترم باشد.

تنها مشكلى كه براى علماى تفسير ايجاد شده است اين است كه چطور حضرت موسى با داشتن مقام عصمت مى‏گويد:«قال هذا من عمل الشيطان…. يا رب انّى ظلمت نفسي فاغفرلى» ؟

جواب اين سؤال نيز در توضيح بالا آمد كه منظور از جمله «هذا من عمل الشيطان» كه موسى (ع) مى‏ گويد وارد اين ماجرا شدن و نزاع و جدال مرد بنى اسرائيلى و مرد قبطى كه منجر به كشته شدن مرد قبطى مى‏ شود و اينكه مى‏ گويد:« رب انى ظلمت نفسى» مسلما موسى (ع) گناهى مرتكب نشد بلكه در واقع ترك اولائى از او سرزد و بى احتياطى كرد و خود را به مشقت و زحمت و درد سر انداخت.

در حديثى نيز از امام على بن موسى الرضا (ع) در تفسير اين آيات آمده است كه امام فرمود: «منظور از جمله هذا من عمل الشيطان»  نزاع و جدال آن دو مرد با يكديگر بوده كه عمل شيطانى محسوب مى‏شده، نه عمل موسى، و منظوراز جمله « رب انى ظلمت نفسى فاغفرلى» اين است كه من خود را در آنجا كه نبايد بگذارم گذاردم، من نبايد وارد اين شهر مى‏ شدم، و منظور از جمله «فاغفرلى» اين است كه مرا از دشمنانت مستور دار تا بر من دست پيدا نكنند (و يكى ازمعانى غفران پوشانيدن است)، (تفسير نمونه، جلد 16، صفحه 42 تا 45).

بنابراين حضرت موسى (ع) مرتكب گناهى نشد كه با مقام عصمت آن حضرت منافات داشته باشد بلكه كشتن مرد قبطى را كه در آنجا نيز قصد كشتن نداشت ترك اولى بود و بى احتياطى از طرف آن حضرت به حساب مى‏آيد. كه براى خودش مشكل ايجاد كرد.

پرسمان