آداب نوشيدن آب
فهرست این نوشتار:
طرز نوشيدن آب
(مقدّمه:) در احاديث بسيارى آمده است كه ايستاده آب خوردن خوب و آب را به يك نفس خوردن نيكو است، ولى بهتر است كه به سه نفس خورده شود و در روز ايستاده و در شب نشسته بخورد. (به رواياتى در اين باره توجّه كنيد:)
آب خوردن در حال ايستاده يا نشسته
1. از امام صادق علیه السلام روايت شده است كه فرمود: «ايستاده آب خوردن باعث غلبه زرداب و صفرا مى‌شود».[1]
2. از حضرت اميرالمؤمنين علیه السلام روايت شده است كه فرمود: «ايستاده آب نخوريد، زيرا موجب دردى مى‌شود كه درمان نداشته باشد، مگر آنكه خدا عافيت دهد».[2]
3. از امام صادق علیه السلام روايت شده است كه فرمود: «ايستاده آب نخور و بر گِرد هيچ قبرى نگرد و در آب راكد ادرار نكن، زيرا هر كس اين كارها را انجام دهد و بلايى به او برسد، كسى جز خود را سرزنش نكند».[3]
صدوق؛ فرمود: رواياتى كه از آب خوردن در حال ايستاده نهى مى‌كند منظور، آب خوردن در شب است.
4. در حديثى ديگر از امام صادق علیه السلام مى‌خوانيم كه فرمود: «ايستاده آب خوردن باعث قوّت و صحّت بيشتر بدن مى‌شود».[4]
اين روايت و مانند آن مربوط به آب خوردن در روز است؛ بنابراين، همان‌گونه كه مراجع تقليد فرموده‌اند: ايستاده آب خوردن در روز اشكال ندارد، ولى در شب مكروه است.
چگونگى آب خوردن
1. در روايتى كه با دو سند صحيح به امام صادق علیه السلام مى‌رسد آمده است كه حضرت فرمود: «آب را به سه نفس خوردن بهتر از يك نفس خوردن است».[5]
2. در حديث آمده است كه رسول خدا صلی الله علیه و آله از دميدن در آب با دهان نهى كرد.[6]
3. از امام صادق علیه السلام روايت شده است كه فرمود: «در صورتى دميدن در آب مكروه است كه كس ديگرى بخواهد از آن آب بخورد، مبادا كه او از اين كار ناراحت شود».[7]
4. در روايتى آمده است كه حضرت صادق علیه السلام از خوردن آب با دست چپ نهى كرد.[8] ودر سخنى ديگر فرمود: «آب را بمكيد و اندك‌اندك بنوشيد و دهان را پر نكنيد كه باعث درد جگر مى‌شود».[9]
ظرف آب
1. از امام صادق علیه السلام روايت شده است كه فرمود: «رسول خدا صلی الله علیه و آله آب خوردن در «قدح شامى» را دوست مى‌داشت و مى‌فرمود: پاكيزه‌ترين ظرف‌هاى شما قدح‌هاى شامى است».[10] و لذا براى آن حضرت اين‌گونه ظروف را از شام هديه مى‌آوردند.[11]
2. در حديث آمده است كه حضرت باقر علیه السلام از كوزه سفالى آب مى‌نوشيد.[12]
3. در حديث آمده است كه حضرت رسول صلی الله علیه و آله گاه در قدح‌هاى آبگينه كه از شام مى‌آوردند و گاه در قدح چوبى آب مى‌آشاميد.[13]
4. در روايتى آمده است: حضرت رسول صلی الله علیه و آله بر گروهى گذشت كه (به خاطر نداشتن ظرف) دهان بر آب گذاشته و مى‌خوردند، فرمود: «با دست آب بخوريد كه بهترين ظرف‌هاى شماست».[14]
شاید این مطالب را هم بپسندید:
دعاهاى قبل و بعد از نوشيدن آب
ابتدا به نام خدا و انتها به حمد او
1. از امام باقر علیه السلام روايت شده است كه فرمود: «آداب آشاميدن آب به اين شرح است: گفتن بسم الله در ابتدا والحمد لله در پايان و ننوشيدن آب از جاى دسته كوزه و جايى كه شكسته يا رخنه داشته باشد كه اين دو موضع جاى شيطان است».[15] (ممكن است اشاره به جمع شدن ميكروب‌ها در اين‌گونه جاها باشد).
2. از امام صادق علیه السلام روايت شده است كه فرمود: «هرگاه كسى پيش از آب خوردن بسم الله بگويد و دمى بخورد والحمد لله بگويد، سپس بسم الله بگويد و مقدارى بخورد والحمد لله بگويد و اين كار را سه بار تكرار كند، مادام كه آن آب در شكم او باشد تسبيح خدا گويد و ثوابش از آنِ او باشد».[16]
3. در حديثى ديگر فرمود: «گاه شخصى با يك نوبت آب خوردن بهشتى مى‌شود، بدين ترتيب كه آب بخورد و هنوز سيراب نشده آب را از لب جدا كند و حمد خداى به جا آورد، سپس آب خوردن را ادامه دهد وهنوز سيراب نشده، آب را از لب جدا كند و حمد خداى گويد سپس آب بنوشد. خداوند به سبب اين كار او را بهشتى مى‌كند».[17]
4. در حديثى معتبر آمده است كه حضرت صادق علیه السلام فرمود: «هرگاه حضرت رسول صلی الله علیه و آله آب مى‌آشاميد اين دعا را مى‌خواند: اَلْحَمْدُ للهِِ الَّذي سَقانا عَذْبآ زُلالاً وَلَمْ يَسْقِنا مِلْحآ اُجاجآ وَلَمْ يُؤاخِذْنا بِذُنُوبِنا».[18]
5. از امام صادق علیه السلام روايت شده است كه فرمود: «در وقت نوشيدن آب اين دعا را بخوانيد: اَلْحَمْدُ للهِِ الَّذي سَقانى فَاَرْواني وَاَعْطاني فَاَرْضاني وَعافانى وَكَفانى. اَللّهُمَّ اجْعَلْني مِمَّنْ تَسْقِيَهُ فِى الْمَعادِ مِنْ حَوْضِ مُحَمَّدِ صلی الله علیه و آله وَتُسْعِدَهُ بِمُرافَقَتِهِ بِرَحْمَتِکَ يا اَرْحَمَ الرّاحِمينَ».[19]
سلام بر حسين شهيد
از امام صادق علیه السلام روايت شده است كه فرمود: «هر كس آب بنوشد و از تشنگى امام حسين علیه السلام و اهل بيت آن حضرت ياد كند و قاتلين آن حضرت را نفرين نمايد، خداوند متعال پاداش‌هاى بسيار زيادى برايش خواهد نوشت و در روز قيامت او را خوشحال خواهد كرد و با خيالى آسوده محشور مى‌گرداند».[20] و اگر چنين بگويد خوب است: «صَلَواتُ اللهِ عَلَى الْحُسَيْنِ وَاَهْلِ بَيْتِهِ وَاَصْحابِهِ وَلَعْنَةُ اللهِ عَلى قَتَلَةِ الْحُسَيْنِ وَاَعْدائِهِ».[21]
دعا براى دفع ضرر نوشيدن آب در شب
1. از حضرت صادق علیه السلام روايت شده است كه فرمود: «هرگاه بخواهى در شب آب بنوشى ظرف آب را بردار و آن را حركت بده و بگو: يا ماءُ، ماءُ زَمْزَمٍ وَماءُ فُراتٍ يُقْرِآنِکَ السَّلامَ».[22]
2. در حديثى ديگر فرمود: «هر كس در شب آب بنوشد و سه مرتبه بگويد : «عَلَيْکَ السَّلامُ مِنْ ماءِ زَمْزَمٍ وَماءِ الْفُراتِ» آب به او ضرر نمى‌زند».[23]
مقدار نوشيدن آب
1. از حضرت صادق علیه السلام روايت شده است كه فرمود: «زياد آب نخور كه هر دردى را به سوى تو جذب مى‌كند و تا وقتى كه طاقت درد دارى از دارو استفاده
نكن».[24] (تا بدن با قدرت خود، بيمارى را بيرون كند كه گرفتار ضايعات داروها نشود).
2. از حضرت رضا علیه السلام روايت شده است كه فرمود: «آب خوردن زياد پس از غذا ضرر ندارد، امّا در غير آن زمان زياد آب نخور».[25]
[1] . كافى، ج 6، ص 383، دنباله ح 2؛ كتاب من لا يحضره الفقيه، ج 3، ص 223.
[2] . خصال، ج 2، ص 429، ح 335؛ بحارالأنوار، ج 66، ص 458، ح 1.
[3] . علل الشرايع، ج 1، ص 283، باب 200، ح 1.
[4] . محاسن، ص 581، ح 57.
[5] . كافى، ج 6، ص 383، ح 7 و8؛ كتاب من لا يحضره الفقيه، ج 3، ص 223، ح 1040.
[6] . كتاب من لا يحضره الفقيه، ج 4، ص 5؛ مكارم الأخلاق، ص 427.
[7] . علل الشرايع، ج 2، ص 518، باب 290، ح 1.
[8] . محاسن، ص 455، ح 381؛ كافى، ج 6، ص 272، ح 1.
[9] . محاسن، ص 575، ح 27.
[10] . محاسن، ص 577، ح 38؛ كافى ج 6، ص 386، ح 8.
[1] . محاسن، ص 577، ح 40؛ كافى، ج 6، ص 385، ح 1.
[12] . محاسن، ص 583، ح 71؛ كافى، ج 6، ص 385، ح 2.
[13] . مكارم الأخلاق، ص 31.
[14] . محاسن، ص 577، ح 37؛ كافى، ج 6، ص 385، ح 7.
[15] . محاسن، ص 577، ح 41.
[16] . محاسن، ص 578، ح 45؛ كافى، ج 6، ص 384، ح 3.
[17] . كافى، ج 6، ص 384، ح 1؛ معانى الأخبار، ص 385.
[18] . ترجمه: «حمد وسپاس مخصوص خداوندى است كه به ما آبى گوارا وزلال نوشانيد، نه شور و ناگوار وما رابه گناهانمان نگرفت (ومؤاخذه نكرد)». قرب الإسناد، ص 36، ح 66؛ كافى، ج 6، ص 384، ح 2.
[19] . ترجمه: «حمد وسپاس ويژه خداوندى است كه آب داد وسيرابم كرد وعطا كرد وراضى‌ام نمود وعافيتمبخشيد وكفايتم كرد. بار خدايا، مرا از كسانى قرار ده كه در قيامت از حوض (كوثر) محمّد 9 به همراه آنحضرت به آنان آب مى‌دهى وبا همنشينى آن حضرت آنها را سعادتمند مى‌كنى، به مهربانى خودت اىمهربان‌ترين مهربانان». مكارم الأخلاق، ص 151؛ بحارالأنوار، ج 66، ص 475.
[20] . كافى، ج 6، ص 391، ح 6 ؛ كامل الزيّارات، ص 106.
[21] . ترجمه: «درود وسلام خداوند بر حسين 7 وخاندان ويارانش ولعنت خداوند بر كشندگان حسين 7ودشمنانش».
[22] . ترجمه: «اى آب، آب زمزم وفرات بر تو درود مى‌فرستند». كافى، ج 6، ص 384، ح 4.
[23] . ترجمه: «درود وسلام آب زمزم وفرات بر تو باد». مكارم الأخلاق، ص 157.
[24] . كافى، ج 6، ص 382، ح 2.
[25] . محاسن، ص 572، ح 16؛ كافى، ج 6، ص 382، ح 3.
منبع: کتاب حلیه المتقین علامه مجلسی با بازنگری تحت نظر حضرت آیت الله مکارم شیرازی
