منظور از تین و زیتون در سوره تین چیست
منظور از «تین» و «زیتون»
قرآن کریم علاوه بر آن‌که دارای معنای ظاهری است، ممکن است بطون زیادی هم داشته باشد. به عنوان نمونه معنای ظاهری «تین» و «زیتون» که خداوند در آیات اول و دوم سوره تین به آنان سوگند یاد می‌کند، می‌تواند همان انجیر و زیتونی باشد که مورد نظر تمام مردم است؛ یعنی میوه انجیر و زیتون که محصول درخت انجیر و زیتون است.
اما در عین حال می‌تواند معانی باطنی هم داشته باشد که یک مورد آن، چیزی است که در حدیث مورد استناد در پرسش به آن اشاره شده است؛ یعنی امام حسن مجتبی و امام حسین(ع) میوه‌های درخت ولایت.[1]
همچنین می‌تواند معانی دیگری مراد آیه باشد، چنان‌که در روایت دیگری آمده است؛ منظور از «تین» مدینة الرسول و مراد از «زیتون» بیت المقدس، اولین قبلگاه مسلمانان است.[2] و در تفسیر قمی آمده است: «انجیر»؛ رسول خدا(ص)، «زیتون»؛ امیرمؤمنان، «طور سینین»؛ حسن و حسین، و «هذا البلد امین»؛ ائمه (ع) هستند.[3]
بنابر این، حدیثی که در تفسیر فرات کوفی آمده، در ردیف احادیثی است که نمونه‌هایی از آنها بیان شده است.
- [1] . «عَنْ ابْنِ دَرَّاجٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) یَقُولُ قَوْلُهُ تَعَالَى وَ التِّینِ وَ الزَّیْتُونِ التِّینُ الْحَسَنُ وَ الزَّیْتُونُ الْحُسَیْنُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمَا»؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج 24، ص 105،ِ مؤسسة الوفاء، بیروت، 1409ق.
- [2] . «عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ اللَّهَ اخْتَارَ مِنَ الْبُلْدَانِ أَرْبَعَةً فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ التِّینِ وَ الزَّیْتُونِ وَ طُورِ سِینِینَ وَ هذَا الْبَلَدِ الْأَمِینِ التِّینُ الْمَدِینَةُ وَ الزَّیْتُونُ بَیْتُ الْمَقْدِسِ وَ طُورُ سِینِینَ الْکُوفَةُ وَ هَذَا الْبَلَدُ الْأَمِینُ مَکَّةُ»؛ شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج 14، ص 361، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، 1409ق.
- [3] . «وَ التِّینِ وَ الزَّیْتُونِ وَ طُورِ سِینِینَ وَ هذَا الْبَلَدِ الْأَمِینِ، قَالَ التِّینِ رَسُولُ اللَّهِ وَ الزَّیْتُونِ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ وَ طُورِ سِینِینَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ هذَا الْبَلَدِ الْأَمِینِ الْأَئِمَّةُ»؛ قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج 2، ص 429، دارالکتب، قم، 1367ش./ اسلام کوئست.
پرسش : منظور از «تین» و «زیتون» در آیه1 سوره«تین» چیست؟
شاید این مطالب را هم بپسندید:
پاسخ : خداى متعال در اولین آیهاز سوره«تین» مى فرماید(قسم به تین و زیتون) ؛ «وَ التِّینِ وَ الزَّیْتُون».
«تین» در لغت به معنى «انجیر» و «زیتون» همان زیتون معروف است، که ماده روغنى مفیدى از آن مى گیرند.
در این که: آیا منظور، سوگند به همین دو میوه معروف است یا چیز دیگر؟ مفسران سخنان گوناگونى دارند.
در حالى که، بعضى آن را اشاره به همان دو میوه معروف مى دانند که خواص غذایى و درمانى فوق العاده زیادى دارد.
بعضى دیگر معتقدند: منظور از آن، دو کوهى است که شهر «دمشق» و «بیت المقدس» بر آنها قرار گرفته؛ چرا که این دو محل، سرزمین قیام بسیارى از انبیاء و پیامبران بزرگ خدا است و این دو قسم با سوگندهاى سوم و چهارم که از سرزمین هاى مقدسى یاد مى کند، هماهنگ است.
بعضى نیز گفته اند: نامگذارى این دو کوه به نام «تین» و «زیتون» به خاطر این است که: بر یکى از آنها درختان «انجیر» مى روید و بر دیگرى درختان «زیتون».
بعضى نیز «تین» را اشاره به دوران آدم دانسته اند؛ چرا که لباسى که آدم و حوا در بهشت پوشیدند، از برگ درختان انجیر بود و زیتون را اشاره به دوران نوح(علیه السلام)مى دانند؛ زیرا در آخرین مراحل طوفان، نوح، کبوترى را رها کرد، تا درباره پیدا شدن خشکى از زیر آب جستجو کند، او با شاخه زیتونى بازگشت و نوح فهمید طوفان پایان گرفته و خشکى از زیر آب ظاهر شده است (لذا شاخه زیتون رمز صلح و امنیت است).
بعضى نیز، «تین» را اشاره به مسجد نوح(علیه السلام) که بر کوه «جودى» بنا شده مى دانند و زیتون را اشاره به «بیت المقدس».
ولى ظاهر آیه در بدو نظر، همان دو میوه معروف است، اما با توجه به سوگندهاى بعد، مناسب دو کوه یا دو مرکز مقدس و مورد احترام مى باشد.
لذا در حدیثى از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم (خداوند از میان شهرها چهار شهر را برگزید و درباره آنها فرمود«وَ التِّینِ وَ الزَّیْتُونِ وَ طُورِ سینینَ وَ هذَا الْبَلَدِ الاَمین» «تین» «مدینه» است، «زیتون» «بیت المقدس» و «طور سینین» «کوفه» و«هذَا الْبَلَدِ الاَمینِ» «مکّه» است). (1)
این نکته نیز قابل دقت است: واژه «تین» در قرآن مجید، تنها در اینجا ذکر شده، در حالى که کلمه «زیتون» شش بار صریحاً در قرآن مجید آمده و یک بار هم به صورت اشاره، در آنجا که مى فرماید«وَ شَجَرَهً تَخْرُجُ مِنْ طُورِ سَیْناءَ تَنْبُتُ بِالدُّهْنِ وَ صِبْغ لِلآکِلینَ»؛ (و درختى که از طور سینا مى روید و از آن روغن و نان خورش براى خورندگان فراهم مى گردد). (2)
پی نوشت:
- (1). «نور الثقلين»، جلد 5، صفحه 606، حديث 4- درست است كه در آن زمان«كوفه» به صورت يك شهر بزرگ نبود، ولى با توجه به عبور شط فرات از آن سرزمين، مسلماً در آن زمان آبادىهاى فراوانى در آنجا وجود داشته است،«از تواريخ نيز استفاده مىشود كه قبل از اسلام نيز در آنجا شهرى وجود داشت»( دائرة المعارف مصاحب، جلد 2، ماده كوفه).
- (2).منبع: سایت هدانا برگرفته از کتاب: تفسیر نمونه، آيت الله العظمي مکارم شيرازي، دارالکتب الإسلامیه، چاپ سی و ششم، ج 27، ص 159.
