منظور از «بکه» در قرآن چیست

پرسش : منظور از «بکّه» در قرآن چیست؟

پاسخ :

«بَکَّه» در اصلاز ماده «بک» (بر وزن فک) به معنى «ازدحام و اجتماع» است، و این که به خانه کعبه، یا زمینى که خانه کعبه در آن ساخته شده است «بکّه» گفته اند به خاطر ازدحام و اجتماع مردم در آنجا است و بعید نیست که این اسم از آغاز روى آن نبوده و پس از رسمیت یافتن براى عبادت، روى آن گذاشته شده باشد.

در روایتى از امام صادق(علیه السلام) نقل شده که: «مکّه» نام مجموع شهر است و «بکّه» نام محلى است که خانه کعبه در آنجا بنا شده است.(1)

بعضى از مفسران نیز احتمال داده اند: «بکّه» همان «مکّه» بوده باشد که «م» در آن تبدیل به «ب» شده است نظیر «لازم» و «لازب» که هر دو در لغت عرب به یک معنى است. براى نامگذارى خانه کعبه و محل آن به «بکّه» وجه دیگرى نیز گفته اند و آن این که: ماده مزبور به معنى از بین بردن نخوت و غرور آمده است، و چون در این مرکز بزرگ، همه تبعیضات برچیده مى شود و گردنکشان و مغروران همانند مردم عادى باید به نیایش برخیزند و غرور آنها به این وسیله درهم شکسته مى شود، به آن «بکّه» گفته شده است.(2).(3)

پی نوشت:
(1). «من لا يحضره الفقيه»، جلد 2، صفحه 193 (انتشارات جامعه مدرسين)؛ «بحار الانوار»، جلد 96، صفحات 78 و 85؛ در اين مورد احاديثى ديگر نيز آمده است: « مستدرك»، جلد 9، صفحه 336 (چاپ آل البيت)؛ «بحار الانوار»، جلد 10، صفحه 127.
(2). «كافى»، جلد 4، صفحه 211 (دار الكتب الاسلاميه)؛ «وسائل الشيعه»، جلد 5، صفحه 126 و جلد 13، صفحه 244 (چاپ آل البيت).
(3). گرد آوري از کتاب: تفسیر نمونه، آيت الله العظمي مکارم شيرازي، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهل و دوم، ج 3، ص 29.