مستحب و مکروه خرید و فروش
فهرست این نوشتار:
مستحب و مکروه خرید و فروش
[fusion_builder_container hundred_percent=”yes” overflow=”visible”][fusion_builder_row][fusion_builder_column type=”1_1″ background_position=”left top” background_color=”” border_size=”” border_color=”” border_style=”solid” spacing=”yes” background_image=”” background_repeat=”no-repeat” padding=”” margin_top=”0px” margin_bottom=”0px” class=”” id=”” animation_type=”” animation_speed=”0.3″ animation_direction=”left” hide_on_mobile=”no” center_content=”no” min_height=”none”][احکام خرید و فروش از رساله مراجع عظام تقلید]
«مسأله اختصاصی» اقسام معاملات
(بهجت): معاملات چند قسم می‌باشد: 1 معاملات باطل. 2 معاملات مکروه. 3 خرید و فروش میوه. 4 معامله سلف. 5 خرید و فروش طلا به طلا، یا نقره به نقره. که تفصیل هر کدام از آنها به ترتیب در مسائل بعدی ذکر خواهد شد.
چیزهایی که در خرید و فروش مستحب ّ است
مسأله 2051 یاد گرفتن احکام معاملات به قدری که مورد احتیاج است (1) لازم است، و مستحب ّ است (2) فروشنده بین مشتریها در قیمت جنس فرق نگذارد (3) و در قیمت جنس سخت گیری نکند، و کسی که با او معامله کرده اگر پشیمان شود و از او تقاضا کند که معامله را به هم بزند بپذیرد.
این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست
(1) (نوری): که اگر یاد نگیرد ممکن است به حرام بیفتد و معامله باطلی انجام بدهد.. (2) (اراکی): بهتر است.. (3) (اراکی): و مستحب ّ است فروشنده و مشتری در قیمت جنس سختگیری نکنند و اگر یکی از آنان پشیمان شود و از دیگری تقاضا کند که معامله را به هم بزند بپذیرد.
(نوری): مگر به لحاظ علم و تقوی..
(گلپایگانی)، (صافی): مسأله پنج چیز در خرید و فروش مستحب ّ است: اوّل: یاد گرفتن احکام آن، بلکه اگر بداند در میان معاملاتی که می‌کند هم معامله حرام و باطل و هم حلال و صحیح است و نتواند تشخیص دهد، واجب است یاد گرفتن احکام آنها یا ترک آن معاملات. حضرت صادق علیه السلام فرمودند: «کسی که می‌خواهد خرید و فروش کند، باید احکام آن را یاد بگیرد و اگر پیش از یاد گرفتن احکام آن، خرید و فروش کند بواسطه معامله‌های باطل و شبهه ناک به هلاکت می افتد». دوم: آنکه در قیمت جنس بین مشتریها فرق نگذارد مگر به لحاظ علم و تقوی. سوم: آنکه در قیمت جنس سختگیری نکند. چهارم: آنکه چیزی را که می‌فروشد زیادتر بدهد و آنچه را که می‌خرد کمتر بگیرد. پنجم: آنکه کسی که با او معامله کرده، اگر پشیمان شود و از او تقاضا کند که معامله را به هم بزند، برای به هم زدن معامله حاضر شود.
(خوئی): مسأله شخص کاسب سزاوار است احکام خرید و فروش در موارد محل ّ ابتلاء را یاد بگیرد [1] چنانچه از حضرت صادق علیه السلام روایت شده: [2] کسی که می‌خواهد خرید و فروش کند، باید احکام آن را یاد بگیرد و اگر پیش از یاد گرفتن احکام آن خرید و فروش کند، بواسطه معامله‌های باطل و شبهه ناک به هلاکت می افتد. چهار چیز در خرید و فروش مستحب ّ است: [3] اوّل: آن که در قیمت جنس بین مشتریهای مسلمان فرق نگذارد. دوم: آن که در قیمت جنس سختگیری نکند. [4] سوم: آن که چیزی را که می‌فروشد زیادتر بدهد و آنچه را که می‌خرد کمتر بگیرد. چهارم: آن که کسی که با او معامله کرده، اگر پشیمان شود و از او تقاضا کند که معامله را به هم بزند، برای به هم زدن معامله حاضر شود.
———————————–
[1] (سیستانی): بلکه چنانچه به واسطه یاد نگرفتن در معرض ارتکاب حرام یا ترک واجبی باشد، یاد گرفتن لازم است.. (زنجانی): بر شخص کاسب لازم است احکام خرید و فروش را در موارد محل ّ ابتلاء یاد بگیرد، تا در اثر ندانستن احکام، به حرام گرفتار نشود..
[2] (تبریزی): حضرت صادق علیه السلام فرمودند:..
[3] (زنجانی): کارهایی در خرید و فروش مستحب ّ است از جمله:..
[4] (من سیستانی): چند چیز در خرید و فروش مستحب ّ شمرده شده است: اوّل: آن که در قیمت جنس بین مشتریها فرق نگذارد مگر به لحاظ فقر و مانند آن دوم: آن که در ابتدای نشستن برای تجارت، شهادتین را بگوید و هنگام معامله تکبیر بگوید..
[موارد اوّل و سوّم در رساله آیت اللّه (من زنجانی) نیست ]
(مکارم): مسأله بر هر مسلمانی واجب است احکام معاملات را به مقداری که معمولًا مورد احتیاج اوست یاد بگیرد و بر علما واجب است این احکام را به مردم بیاموزند. مستحب ّ است فروشنده میان مشتریها در قیمت جنس فرق نگذارد و سختگیری نکند، قسم نخورد و اگر مشتری پشیمان شده و از او تقاضای فسخ معامله را کند، بپذیرد.
[شک در صحت معامله]
مسأله 2052 اگر انسان نداند (1) معامله‌ای که کرده صحیح است یا باطل (2) نمی‌تواند در مالی که گرفته تصرّف نماید (3) ولی چنانچه در موقع معامله، احکام آن را می‌دانسته و بعد از معامله شک کند، تصرّف او اشکال ندارد و معامله صحیح است.
این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست
(1) (خوئی)، (گلپایگانی)، (تبریزی)، (صافی)، (سیستانی): اگر انسان برای ندانستن مسأله نداند..
(2) (سیستانی): نه در مالی که گرفته است می‌تواند تصرّف نماید و نه در مالی که تحویل داده است، بلکه باید مسأله را یاد بگیرد یا احتیاط کند هر چند با مصالحه باشد، ولی اگر بداند طرف راضی به تصرّف در آن است، هر چند معامله باطل باشد، تصرّف جایز است.
(3) (گلپایگانی)، (خوئی)، (صافی)، (تبریزی): بقیّه مسأله ذکر نشده.
(اراکی): مگر آن که طرفین معامله، قطع نظر از معامله، راضی به تصرّف یکدیگر در مال هم باشند..
(مکارم): ولی می‌تواند معامله را انجام دهد و قبل از تصرّف در مال، حکم آن را سؤال کرده، مطابق آن عمل کند، ولی اگر در موقع معامله احکام آن را می‌دانسته و بعد از معامله شک کند صحیح انجام داده یا نه؟ معامله او صحیح است.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
(زنجانی): مسأله اگر انسان نداند معامله‌ای که پیشتر انجام داده، صحیح است یا باطل، حکم به صحّت معامله می‌شود و می‌تواند در مالی که گرفته تصرّف نماید.
[معامله برای دستگیری از فقرا و توسعه آسایش خانواده]
مسأله 2053 کسی که مال ندارد و مخارجی بر او واجب است مثل خرج زن و بچه، باید کسب کند و برای کارهای مستحب ّ مانند وسعت دادن به عیالات و دستگیری از فقرا، کسب کردن مستحب ّ است.
این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست
(مکارم): مسأله کسب و کار و تلاش برای زندگی از طریق تجارت و زراعت و صنعت و مانند آن برای کسانی که مخارج همسر و فرزند خود را ندارند واجب است، همچنین برای حفظ نظام و تأمین احتیاجات جامعه اسلامی؛ و در غیر این صورت، مستحب ّ مؤکّد است، مخصوصاً برای کمک به فقرا و یا وسعت بخشیدن به زندگی خانواده.
معاملات مکروه
مسأله 2054 عمده معاملات مکروه از این قرار است (1):
اوّل: بنده فروشی (2).
دوم: قصابی (3).
سوم: کفن فروشی.
چهارم: معامله با مردمان پست (4)
پنجم: معامله بین اذان صبح و اوّل آفتاب (5)
ششم: آن که کار خود را خرید و فروش گندم و جو و مانند اینها قرار دهد.
هفتم: آن که برای خریدن جنسی که دیگری می‌خواهد بخرد داخل معامله او شود (6)
(1) (زنجانی): گروهی از معاملات مکروه بوده و کارهایی چند، در معامله کراهت دارد که عمده آنها عبارتند از: …
(2) (اراکی): اوّل: برده فروشی.. (گلپایگانی)، (صافی)، (نوری): اوّل: مِلک فروشی …
(خوئی)، (تبریزی)، (زنجانی): اوّل: مِلک فروشی، مگر اینکه ملک دیگری با پول آن بخرد..
(3) (اراکی): دوم: شغل قراردادن ذبح حیوانات..
(4 (اراکی): و تنگ نظر..
(5) (گلپایگانی)، (صافی): پنجم: معامله بین طلوع صبح و اوّل آفتاب..
(6) (زنجانی): هفتم: داخل معامله شدن برای خریدن یا فروختن جنسی که برادر مؤمن می‌خواهد بخرد یا بفروشد. هشتم: فرق گذاشتن بین مشتریهای مسلمان، مگر به جهت علم و تقوی. نهم: سخت گیری در معامله در جایی که قیمت عادلانه باشد. ولی چانه زدن و سخت گیری برای اجتناب از زیان دیدن، مستحب ّ است.
دهم: قسم خوردن اگر راست باشد وگرنه حرام است.
(سیستانی): مسأله چند چیز هنگام معامله مکروه شمرده شده، که بعضی از آنها از این قرار است: اوّل: بیان نکردن معایب جنس اگر غش به حساب نیاید؛ وگرنه حرام است. دوم: قسم خوردن اگر راست باشد؛ وگرنه حرام است. سوم: آنکه کار خود را کفن فروشی قرار دهد. چهارم: بیش از مقدار نیاز از مؤمن و کسی که به او وعده نیکی داده است بگیرد. پنجم: معامله بین اذان صبح و اوّل آفتاب. ششم: آنکه کسی از اهل شهر، وکیل بازرگانان غریب شود در خرید یا فروش، بلکه احتیاط مستحب ّ ترک آن است. هفتم: آن که برای خریدن جنسی که مؤمنی می‌خواهد بخرد، داخل معامله او شود، بلکه احتیاط مستحب ّ ترک آن است.
(مکارم): مسأله بسیاری از فقهاء معاملات زیر را مکروه شمرده‌اند و بهتر است از آنها اجتناب شود: (1 صرّافی و هر کاری که ممکن است انسان را به ربا خواری یا سایر اعمال حرام بکشاند. 2 کفن فروشی، هرگاه به صورت شغل و حرفه درآید. (3 معامله با افراد پست و کسانی که اموالشان مشکوک است هر چند ظاهراً اموالشان حلال باشد. 4 معامله بین اذان صبح و اوّل آفتاب. (5 هرگاه کسی اقدام به خریدن چیزی کرده و هنوز معامله او تمام نشده، دیگری داخل معامله او شود.
(بهجت): مسأله بعضی از معاملات مکروه عبارتند از: کسب کردن به چیزهایی که غالباً به حرام یا مکروه می‌انجامد، مثل مواردی که غالباً ابتلا به ربا در آن است. فروختن غذا به کسی که برای وقت ِ گرانی احتکار می‌کند، شغل خود را سر بریدن حیوانات قرار دادن، معامله کردن با کسانی که عادت بر اجتناب از محرّمات ندارند و همچنین با اطفال؛ که اصل معامله با آنها شرعاً صحیح، ولی مورد شبهه است.
- توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل، اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.
لینک کوتاه مطلب: http://goo.gl/p76eaU
- *- ويژه نامه احكام خريد و فروش
- حکم شرعی کار کردن در بانک چیست
- منظور از عقود شرعیه چیست
- نظر آيت الله خامنه اي در باره بازاريابي
- حكم خريد و فروش و معاوضه طلا
- حکم خرید و استفاده از ظرف طلا و نقره
- حکم شرعی دلالی و واسطه گری
- حکم فروختن لباس و چیز نجس
- خريد و فروش چك و سفته چه حکمی دارد
کلید: مستحب و مکروه خرید و فروش مستحب و مکروه خرید و فروش مستحب و مکروه خرید و فروش مستحب و مکروه خرید و فروش مستحب و مکروه خرید و فروش مستحب و مکروه خرید و فروش مستحب و مکروه خرید و فروش مستحب و مکروه خرید و فروش مستحب و مکروه خرید و فروش مستحب و مکروه خرید و فروش مستحب و مکروه خرید و فروش مستحب و مکروه خرید و فروش مستحب و مکروه خرید و فروش مستحب و مکروه خرید و فروش مستحب و مکروه خرید و فروش مستحب و مکروه خرید و فروش مستحب و مکروه خرید و فروش مستحب و مکروه خرید و فروش[/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]
