قصد اقامت ده روزه چیست
فهرست این نوشتار:
هرگاه مسافری بخواهد حداقل ده روز پشت سر هم در محلی بماند یا بداند که اجباراً این مدت را در آن جا توقف خواهد کرد باید نماز را تمام بخواند (و این را در اصطلاح فقهی «قصد اقامه» می‌گویند)، اما اگر قصد اقامت کمتر از ده روز را داشته باشد حکم سایر مسافرین را خواهد داشت.
کسی که می‌داند در جایی ده روز نمی‌ماند، قصد اقامت ده روز معنا و اثری ندارد و باید در آنجا نمازش را شکسته بخواند، مثلاً اگر فردی برای زیارت حرم امام رضاعلیه السلام مسافرت کند و با آن که می‌داند کمتر از ده روز در آنجا خواهد ماند ولی برای این که نمازش تمام باشد قصد اقامت ده روز می‌کند نمازش در آنجا شکسته است.
[نماز با قصد ماندن 10 روز و بیشتر در یک محل]
مسأله 1335 مسافری که قصد دارد، ده روز پشت سر هم در محلی بماند، یا می داند که بدون اختیار ده روز در محلی می ماند، در آن محل باید نماز را تمام بخواند.
(مکارم:) مسأله دوّم قصد اقامت ده روز. هر گاه مسافری می خواهد ده روز پشت سر هم در محلّی بماند، یا می داند اجباراً باید در آنجا توقّف کند، باید نماز را تمام بخواند.
[نحوه محاسبه 10 روز اقامت]
مسأله 1336 مسافری که می خواهد ده روز در محلی بماند، لازم نیست قصد ماندن شب اول یا شب یازدهم را داشته باشد و همین که قصد کند از اذان صبح روز اول (1) تا غروب روز دهم بماند باید نماز را تمام بخواند (2) و هم چنین اگر مثلًا قصدش این باشد که از ظهر روز اوّل تا ظهر روز یازدهم بماند، باید نماز را تمام بخواند (3).
(1) (خوئی، تبریزی:) از طلوع آفتاب روز اوّل.. (سیستانی:) از طلوع فجر روز اول..
(2) (مکارم:) آن چه برای قصد اقامه که در مسأله پیش گفته شد لازم است، ماندن ده روز است و امّا شب قبل از آن و شب بعد از آن لُزومی ندارد، بنا بر این اگر از اذان صبح روز اوّل تا غروب روز دهم بماند (یعنی ده روز و نه شب) باید نماز را تمام بخواند..
(3) (گلپایگانی، صافی:) و احتیاط مستحب ّ آن است که در این صورت، نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند. (بهجت:) و أحوط این است که جبران کمبود را از شب یازدهم حساب نکند.
(زنجانی:) مسأله مسافری که می خواهد ده روز در محلی بماند اگر ده شبانه روز کامل (24 ساعت) در جایی بماند بی اشکال نمازش تمام است؛ و اگر قصدش این باشد که ده روز کامل و نه شب بین آن را در جایی بماند، در این صورت نیز باید نمازش را تمام بخواند، بلکه اگر قصدش این باشد که ده روز تلفیقی کامل در جایی بماند (مثلًا تصمیم دارد از ساعت ده روز اوّل ماه تا ساعت ده روز یازدهم ماه در محلّی اقامت کند) باید نماز را تمام بخواند و در صورتی که تصمیم دارد ده روز تلفیقی ناقص در جایی بماند؛ مثلًا تصمیم بگیرد دو ساعت به غروب روز اوّل ماه تا ظهر روز یازدهم ماه در محلّی اقامت کند، بنا بر احتیاط واجب باید نمازش را هم شکسته و هم تمام بخواند و در غیر این چهار صورت نماز مسافر شکسته است.
(فاضل:) مسأله هر گاه شخصی بخواهد (240) ساعت یا بیشتر در محلی بماند قصد اقامت محقق می شود و باید نماز را تمام بخواند. بنا بر این اگر ساعت (10) صبح وارد شهری شود در صورتی قصد اقامت محقق می شود که بخواهد بعد از ساعت (10) صبح روز یازدهم آنجا را ترک کند و اگر اذان صبح در محلی حضور پیدا کرد لازم نیست (240) ساعت تمام شود بلکه اگر بخواهد تا غروب روز دهم بماند کفایت می کند و باید نماز را تمام بخواند.
[قصد توقف ده روز در چند محل]
مسأله 1337 مسافری که می خواهد ده روز در محلی بماند (1)، در صورتی باید نماز را تمام بخواند که بخواهد تمام ده روز را در یک جا بماند پس اگر بخواهد مثلًا ده روز در نجف و کوفه یا در تهران و شمیران بماند (2)، باید نماز را شکسته بخواند (3).
این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست
(1) (مکارم:) می تواند قصد کند در چند جا توقّف کند، به شرط این که فاصله آنها کم باشد (مثلًا یکی دو کیلومتر و یا بیشتر) به طوری که بگویند او مسافر نیست، هم چنین هیچ تفاوتی میان شهرهای بزرگ و کوچک نیست و «بلاد کبیره» و «صغیره» تفاوتی در احکام مسافر ندارد.
(2) (زنجانی:) مثلًا در نجف و کوفه یا در قم و جمکران بماند..
(سیستانی:) مثلًا در نجف و کوفه یا در تهران و کرج بماند..
(فاضل:) مثلًا ده روز در نجف و کوفه بماند..
(3) (زنجانی:) و معیار آن است که در عرف، دو محل محسوب شوند؛ هر چند به قدری به یک دیگر نزدیک باشند که به مقدار حد ترخص نیز فاصله نباشد، یا به هم چسبیده باشند.
[قصد اقامت ده روز در یک محل و رفت و آمد به بیرون از آن جا]
مسأله 1338 مسافری که می خواهد ده روز در محلی بماند، اگر از اوّل قصد داشته باشد که در بین ده روز (1) به اطراف آنجا برود چنانچه جایی که می خواهد برود (2) خطه سورِ بلدِ اقامت را «1» یا از بساتین و مزارع و باغات اطراف آن باشد به مقداری که رفتن به آن جا منافی با صدق اقامت در بلد نباشد باید در تمام ده روز نماز را تمام بخواند. ولی چنانچه بخواهد تا کمتر از چهار فرسخ برود، چنانچه در نیّت او باشد که در بین ده روز فقط یک مرتبه برود و بیش از دو ساعت رفتن و برگشتن را طول ندهد، در همه ده روز باید نمازش را تمام بخواند.
(1) (اراکی:) به مزارع و باغات آنجا برود به مقداری که رفتن به آنجا منافی با صدق اقامت در بلد نباشد، یعنی عرفاً بگویند در یک محل ّ می ماند، باید در تمام ده روز نماز را تمام بخواند. و هم چنین اگر بخواهد به خارج از محدوده ترخّص تا کمتر از چهار فرسخ برود و زود برگردد، به طوری که عرفاً نگویند در یک محل ّ نمی ماند مثل این که بخواهد همان روز برگردد باید نماز را تمام بخواند.
(خوئی، تبریزی:) به اطراف آنجا که به قدر حدّ ترخص یا بیشتر دور باشد برود اگر مدت رفتن و آمدنش مثلًا به اندازه یک یا دو ساعت است که در نظر عرف با اقامت ده روز منافات ندارد، نماز را تمام بخواند و اگر مدت از این بیشتر باشد احتیاطاً بین شکسته و تمام جمع نماید، و اگر تمام یا بیشتر روز باشد نمازش شکسته است.
(سیستانی:) به اطراف آنجا که عرفاً جایی دیگر به حساب می آید و فاصله آن از چهار فرسخ کمتر است برود، اگر مدّت رفتن و آمدنش به اندازه ای باشد که در نظر عرف با اقامت ده روز منافات ندارد، نماز را تمام بخواند و چنانچه منافات داشته باشد نماز را شکسته به جا آورد. مثلًا اگر از اوّل قصد داشته باشد که تمام یک روز یا تمام یک شب از آنجا خارج شود با قصد اقامت منافات دارد و باید نماز را شکسته به جا آورد ولی چنانچه قصدش این باشد که مثلًا در نصف روز خارج شده و سپس برگردد، هر چند برگشتنش بعد از رسیدن شب باشد، باید نماز را تمام به جا آورد؛ مگر در صورتی که این طور خارج شدن او به مقداری تکرار شود که عرفاً بگویند در دو جا یا بیشتر اقامت دارد.
(نوری:) به اطراف آنجا از قبیل مزارع و باغستان هایی که از توابع آن محل محسوب می شود هر چند خارج از حد ترخص آنجا باشد برود، باید در همه ده روز نماز را تمام بخواند و اگر از توابع آنجا نباشد باید در تمام ده روز نماز را شکسته بخواند ولی چنانچه بخواهد در تمام ده روز فقط یک ساعت یا دو ساعت برود و برگردد در همه ده روز باید نمازش را تمام بخواند.
(2) (فاضل:) از توابع آن باشد مانند باغ های اطراف شهر باید در همه ده روز نماز را تمام بخواند و اگر از توابع آن نباشد و کمتر از مسافت شرعی باشد چنانچه بخواهد یک ساعت یا دو ساعت و لو در همه ده روز برود و برگردد، باید نماز را تمام بخواند و اگر بیشتر از این باشد مانند این که بخواهد بیشتر روز را به آنجا برود و شب را به این محل برگردد احتیاط واجب این است که بین نماز شکسته و تمام جمع کند و در ماه رمضان احتیاطاً روزه بگیرد و بعداً قضا کند.
(مکارم:) به اندازه ای دور نیست که جزءِ مسافرت محسوب شود، باید نماز را تمام بخواند، امّا اگر طوری است که جزءِ مسافرت محسوب می شود باید تمام ده روز را شکسته بخواند.
(بهجت:) از مقدار ترخّص دورتر نباشد، باید در همه ده روز نماز را تمام بخواند و اگر از مقدار ترخّص دورتر باشد ولی کمتر از مقدار مسافت یعنی چهار فرسخ شرعی باشد، چنانچه قسمت عمده روز را در محل ّ اقامت باشد کافی است و نمازش تمام است و عرفاً صدق اقامت ده روز در آنجا می کند.
(گلپایگانی، صافی:) مسأله مسافری که می خواهد ده روز در محلی بماند، باید از اوّل، قصدِ ماندن ده روز در آن محل ّ یا توابع آن مانند باغها و بساتین را داشته باشد و اگر از اوّل قصد بیرون رفتن از آن محل ّ و توابع آن را داشته باشد، هر چند به حدّ ترخّص نرسد باید شکسته بخواند.
(زنجانی:) مسأله مسافری که می خواهد ده روز در محلی بماند اگر از اول قصد داشته باشد در بین ده روز از آن محل و اطراف آن که عرفاً جزء محل به حساب می آید؛ مانند باغات اطراف شهر، خارج شود، چنانچه خوابگاهش در این محل باشد کافی است و لازم نیست تصمیم داشته باشد در روز یا اوایل شب به محل برگردد و اگر بخواهد هر روز نیز به خارج محل برود مانعی ندارد.
[ مسافری که تصمیم ندارد ده روز در جایی بماند]
مسأله 1339 مسافری که تصمیم ندارد ده روز در جایی بماند (1) مثلًا قصدش این است که اگر رفیقش بیاید، یا منزل خوبی پیدا کند، ده روز بماند، باید نماز را شکسته بخواند.
(1) (گلپایگانی، صافی:) مسافری که تصمیم قطعی ندارد ده روز در محلی بماند..
(زنجانی:) مسافری که تصمیم فعلی ندارد ده روز در جایی بماند..
[کسی که تصمیم دارد ده روز در محلی بماند]
مسأله 1340 کسی که تصمیم دارد ده روز در محلی بماند (1)، اگر چه احتمال بدهد که برای ماندن او مانعی برسد (2)، در صورتی که مردم به احتمال او اعتنایی نکنند (3)، باید نماز را تمام بخواند (4).
این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست.
(1) (خوئی، سیستانی، تبریزی:) اگر احتمال بدهد که برای ماندن او مانعی برسد و احتمال او عقلایی باشد (سیستانی: آن احتمال از نظر عقلا قابل توجّه باشد) باید نماز را شکسته بخواند.
(زنجانی:) به طوری که برای ایجاد شرایط ماندن و رفع موانع آن اقدام می کند؛ هر چند احتمال عقلائی بدهد که نتواند بماند، باید نماز را تمام بخواند؛ بلی اگر تصمیم دارد چنانچه مقدمات اقامت فراهم شد ده روز بماند و برای ایجاد مقدمات اقدام نمی کند، چنانچه اطمینان داشته باشد که مقدمات فراهم می شود و عملًا ده روز می ماند، نمازش تمام بوده، و گر نه باید نماز را شکسته بخواند.
(2) (اراکی:) باید نماز را تمام بخواند. [پایان مسأله]
(3) (گلپایگانی:) در صورتی که آن احتمال پیش مردم مورد اعتنا نباشد..
(صافی:) در صورتی که آن احتمال پیش مردم عقلائی نباشد..
(نوری:) در صورتی که مردم به این قبیل احتمالات اعتنا نکنند..
(4) (مکارم:) امّا اگر احتمال وجود مانع، قوی باشد نمازش شکسته است.
[ اگر مسافر بداند که مثلًا ده روز یا بیشتر به آخر ماه مانده]
مسأله 1341 اگر مسافر بداند که مثلًا ده روز یا بیشتر به آخر ماه مانده و قصد کند که تا آخر ماه در جایی بماند، باید نماز را تمام بخواند (1) ولی اگر نداند تا آخر ماه چقدر مانده و قصد کند که تا آخر ماه بماند (2) باید نماز را شکسته بخواند اگر چه از موقعی که قصد کرده تا آخر ماه ده روز یا بیشتر باشد.
این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست
(1) (خوئی، تبریزی:) بلکه اگر نداند تا آخر ماه چقدر مانده و قصد کند که تا آخر ماه بماند در صورتی که آخر ماه معلوم باشد مثلًا روز جمعه است ولی مسافر نمی داند که روز اوّل قصدش پنجشنبه است تا مدّت اقامتش نه روز باشد، یا چهار شنبه است تا ده روز باشد، در این صورت نیز اگر بعداً معلوم شود که روز اوّل قصدش چهار شنبه بوده نمازش تمام است (تبریزی: و نیز اگر اعتقاد کند که آخر ماه فلان روز است پس ده روز تمام در محلی می ماند و بعد از خواندن نماز چهار رکعتی در آن محل معلوم شود آن روز، اوّل ماه بعدی و این ماه، سی کم است و در آن روز از محل خارج می شود باید تا خارج شدن، نماز را تمام بخواند) و در غیر این صورت (تبریزی: که آخر ماه را نداند) باید نماز را شکسته بخواند اگر چه از موقعی که قصد کرده تا روز آخر ماه ده روز (خوئی: یا بیشتر) باشد.
(مکارم:) هم چنین اگر نداند آن روز چندم ماه است و تا آخر ماه چقدر مانده، ولی قصدش این است که به هر حال تا آخر ماه بماند، چنانچه در واقع تا آخر ماه ده روز یا بیشتر باشد، باید نماز را تمام بخواند.
(2) (گلپایگانی، صافی:) و بعد از قصد نیز علم پیدا نکند تا آخر ماه ده روز است..
(زنجانی:) مسأله اگر مسافر تصمیم دارد در محلی تا زمانی معین بماند، اگر نداند چند روز در آنجا می ماند نماز را شکسته می خواند، ولی اگر بعد بفهمد که تا آن زمان ده روز بوده، می فهمد که نمازی که شکسته خوانده باطل بوده و باید آن را دوباره بخواند و اگر وقت گذشت قضا کند، بنا بر این کسی که می خواهد تا آخر ماه در محلی بماند و چون نمی داند که ماه کامل است یا ناقص، نماز را شکسته خوانده، اگر بعد بفهمد که ماه کامل بوده و ده روز مانده، نمازش را باید به صورت تمام دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید، هم چنین کسی که می خواهد تا روز مشخصی از ایام هفته مثلًا تا جمعه آینده بماند و به علت این که نمی داند تا آن روز ده روز می باشد یا نه، نماز خود را شکسته بخواند، اگر بعد بفهمد که ده روز بوده، نمازش باطل می باشد و باید آن را به صورت تمام دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید.
[ انصراف و تغییر قصد اقامت ]
مسأله 1342 اگر مسافر قصد کند ده روز در محلی بماند، چنانچه پیش از خواندن یک نماز چهار رکعتی از ماندن منصرف شود، یا مردد شود که در آنجا بماند یا به جای دیگر برود، باید نماز را شکسته بخواند و اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی از ماندن منصرف شود، یا مردد شود، تا وقتی در آنجا هست، باید نماز را تمام بخواند (1).
(1) (بهجت:) و بنا بر أظهر چه این نماز چهار رکعتی را به طور ادا خوانده باشد یا قضای یک نماز چهار رکعتی باشد که در همان محل از او فوت شده باشد، ولی فقط گذشتن وقت نماز چهار رکعتی کافی نیست؛ مثل این که در تمام وقت، حائض یا بیهوش یا در حال جنون باشد؛ و اگر قبل از قضای نمازش، از نیّت عدول کرده، باید نمازش را شکسته بخواند.
(زنجانی:) مسأله اگر مسافر قصد کند ده روز در محلی بماند، و به خاطر آن یک نماز چهار رکعتی ادایی بخواند، چنانچه پس از آن از ماندن منصرف شود یا مردّد شود که در آنجا بماند یا به جای دیگر برود، تا وقتی در آنجا هست باید نماز را تمام بخواند، ولی اگر پیش از آن که به خاطر قصد اقامه، نماز چهار رکعتی بخواند از ماندن منصرف شود یا مردّد گردد، باید نماز را شکسته بخواند.
[روزه و انصراف از قصد اقامت 10 روز]
مسأله 1343 مسافری که قصد کرده ده روز در محلی بماند، اگر روزه بگیرد و بعد از ظهر از ماندن در آنجا منصرف شود، چنانچه یک نماز چهار رکعتی خوانده باشد، روزه اش صحیح است و تا وقتی در آنجا هست باید نمازهای خود را تمام بخواند (1) و اگر یک نماز چهار رکعتی نخوانده باشد (2) روزه آن روزش صحیح است، اما نمازهای خود را باید شکسته بخواند و روزهای بعد هم نمی تواند روزه بگیرد.
(1) (مکارم:) و روزه ماه رمضان را بگیرد امّا اگر نماز چهار رکعتی نخوانده روزه اش صحیح نیست و نمازها را نیز باید شکسته بخواند.
(2) (گلپایگانی، صافی:) نمازهای خود را باید شکسته بخواند و احتیاط لازم آن است که روزه آن روز را تمام کند و قضای آن را نیز بگیرد و روزهای بعد هم نمی تواند روزه بگیرد.
(خوئی، زنجانی، تبریزی:) چنانچه یک نماز چهار رکعتی (زنجانی: چهار رکعتی ادایی) خوانده باشد، تا وقتی که در آنجا هست روزه هایش صحیح است و باید نمازهای خود را تمام بخواند و اگر نماز چهار رکعتی (زنجانی: چهار رکعتی ادائی) نخوانده باشد..
(سیستانی:) چنانچه یک نماز چهار رکعتی خوانده باشد، تا وقتی که در آنجا هست، روزه هایش صحیح است و باید نمازهای خود را تمام بخواند و اگر نماز چهار رکعتی نخوانده باشد، باید احتیاطاً روزه آن روزش را تمام و آن را نیز قضا نماید و باید نمازهای خود را شکسته بخواند و روزهای بعد هم نمی تواند روزه بگیرد.
[شک در خواندن نماز چهار رکعتی]
مسأله 1344 مسافری که قصد کرده ده روز در محلی بماند، اگر از ماندن منصرف شود (1) و شک کند پیش از آن که از قصد ماندن برگردد، یک نماز چهار رکعتی خوانده یا نه، باید نمازهای خود را شکسته بخواند (2).
این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست
(1) (زنجانی:) یا در ماندن مردّد شود، و شک کند که پیش از آن نماز چهار رکعتی ادایی خوانده است یا نه، چنانچه پس از قصد اقامه وقت به جا آوردن نماز چهار رکعتی گذشته باشد، باید نمازهای بعدی را تمام بخواند، ولی چنانچه قبل از گذشتن وقت نماز چهار رکعتی شک کند که آیا نماز چهار رکعتی خوانده یا نه، باید آن نماز و نمازهای بعد را شکسته بخواند.
(2) (گلپایگانی:) نمازهای خود را باید در آنجا تمام بخواند اگر چه احتیاط مستحب آن است که شکسته هم بخواند.
(صافی:) نمازهای خود را باید در آنجا شکسته بخواند، اگر چه احتیاط مستحب آن است که تمام هم بخواند.
(سیستانی:) شک کند که برگشتن او از قصد ماندن پس از یک نماز چهار رکعتی بوده یا قبل از آن، باید نمازهای خود را شکسته بخواند.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
(مکارم:) مسأله هر گاه شک کند که آیا نماز چهار رکعتی خوانده و بعد منصرف یا مردّد شده یا نه، باید نمازهای خود را شکسته بخواند.
[تغییر نیت اقامت در نماز شکسته]
مسأله 1345 اگر مسافر به نیت این که نماز را شکسته بخواند، مشغول نماز شود و در بین نماز تصمیم بگیرد که ده روز یا بیشتر بماند، باید نماز را چهار رکعتی تمام نماید (1).
(1) (بهجت:) و اگر بعد از سلام نماز، از نیّت خود برگشت، بنا بر اظهر این برگشت از نیّت، بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی تأثیری ندارد، و بقیه نمازهایش نیز تمام است.
[تغییر نیت اقامت در نماز چهار رکعتی]
مسأله 1346 مسافری که قصد کرده ده روز در جایی بماند، اگر در بین نماز چهار رکعتی (1) از قصد خود برگردد، چنانچه مشغول رکعت سوم نشده (2)، باید نماز را دو رکعتی تمام نماید و بقیه نمازهای خود را شکسته بخواند (3) و اگر مشغول رکعت سوم شده (4) نمازش باطل است و تا وقتی در آنجا هست باید نماز را شکسته بخواند اگر چه داخل در رکوع رکعت سوم شده باشد.
(1) (خوئی، سیستانی:) اگر در بین نماز اول چهار رکعتی..
(2) (گلپایگانی، صافی:) چنانچه داخل رکوع رکعت سوّم نشده، باید بنشیند و نماز را دو رکعتی تمام نماید و احتیاطاً برای قیام بی جا دو سجده سهو به جا آورد و بقیه نمازهای خود را شکسته بخواند و اگر داخل رکوع رکعت سوّم شده نمازش باطل است و تا وقتی در آنجا هست، باید نماز را شکسته بخواند.
(3) (خوئی، تبریزی، سیستانی:) و هم چنین است اگر مشغول رکعت سوّم شده و به رکوع نرفته باشد که باید بنشیند و نماز را شکسته به آخر برساند و اگر به رکوع رفته باشد نمازش باطل است و باید آن را شکسته اعاده نماید و تا وقتی که در آنجا هست نماز را شکسته بخواند.
(سیستانی:) و اگر به رکوع رفته باشد می تواند نمازش را به هم بزند یا تمام کند و باید آن را شکسته اعاده نماید.
(مکارم:) و اگر به رکوع رکعت سوّم رفته، نمازش باطل است و تا وقتی که آنجاست، باید شکسته بخواند.
(بهجت:) و اگر داخل رکوع رکعت سوّم شده و قبل از سلام نماز، از قصد اقامت منصرف شود، احتیاط در تمام کردن آن نماز و اعاده آن، به صورت شکسته است و در بقیه مدّتی که در آنجا می ماند، بنا بر احتیاط نمازها را هم شکسته و هم تمام می خواند.
(فاضل:) و اگر داخل رکوع رکعت سوّم شده احتیاط واجب آن است که نماز را تمام بخواند و دو رکعت شکسته هم بخواند و تا آنجا می ماند این احتیاط را ترک نکند.
(4) (اراکی:) ولی وارد رکوع نشده است، باید برگردد و نماز را دو رکعتی تمام کند و چنانچه وارد رکوع شده است، بنا بر احتیاط واجب باید نماز را تمام کند و دوباره شکسته بخواند، و تا وقتی در آنجا هست باید نماز را شکسته بخواند.
(زنجانی:) مسأله مسافری که قصد کرده ده روز در محلی بماند اگر در اثناء اولین نماز چهار رکعتی ادایی از قصد خود برگردد، یا در ماندن مردّد شود، چنانچه هنوز به رکوع رکعت سوم نرفته است، باید نماز را دو رکعتی تمام کند و بقیه نمازهای خود را شکسته بخواند و اگر به رکوع رکعت سوم رفته نمازش باطل است و باید آن نماز و نمازهای بعد را شکسته بخواند؛ و احتیاط مستحب آن است که آن نماز را چهار رکعتی تمام کرده و شکسته نیز بخواند و نمازهای بعد را نیز، هم شکسته و هم تمام بخواند.
[ماندن بیشتر از قصد 10 روز و تجدید نیت]
مسأله 1347 مسافری که قصد کرده ده روز در محلی بماند، اگر بیشتر از ده روز در آنجا بماند، تا وقتی مسافرت نکرده، باید نمازش را تمام بخواند و لازم نیست دوباره قصد ماندن ده روز کند.
[وجوب روزه با قصد اقامت 10 روز در ماه رمضان]
مسأله 1348 مسافری که قصد کرده ده روز در محلی بماند، باید روزه واجب را بگیرد (1) و می تواند روزه مستحبی را هم به جا آورد (2) و نماز جمعه و نافله ظهر و عصر و عشا را هم بخواند.
(1) (زنجانی:) باید روزه واجب معیّن مثل روزه ماه رمضان را بگیرد..
(2) (گلپایگانی، مکارم، صافی، بهجت، سیستانی، زنجانی:) و نافله ظهر و عصر و عشا را هم بخواند.
[قصد اقامت و سفر به کمتر از چهار فرسخ]
مسأله 1349 مسافری که قصد کرده ده روز در جایی بماند اگر (بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی بخواهد (1)) به جایی که کمتر از چهار فرسخ است برود و برگردد (2) به محل اقامه خود، باید نماز را تمام بخواند (3).
(1) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیت اللّه فاضل نیست]
(2) (گلپایگانی، صافی:) و دوباره در جای اوّل ده روز بماند، از وقتی که می رود تا برمی گردد و بعد از برگشتن باید نماز را تمام بخواند ولی اگر نخواهد بعد از برگشتن ده روز بماند، در موقع رفتن به جایی که کمتر از چهار فرسخ است و در مدّتی که آنجا می ماند نماز او تمام است و از آنجا که برمی گردد، اگر قصد هشت فرسخ داشته باشد شکسته است و اگر قصد هشت فرسخ نداشته باشد تمام است. پس مثل اهل علم که برای تبلیغ به محلّی می روند اگر بعد از قصد ده روز و خواندن یک نماز چهار رکعتی به محل ّ دیگر که چهار فرسخ نباشد دعوت شوند و بخواهند یک دهه یا یک ماه در آن دو محل ّ رفت و آمد کنند، نمازشان در هر دو محل ّ تمام است مگر وقتی که انشاء سفر جدید نمایند مثل این که روز آخر رفت و آمد از محل ّ دوّم به قصد وطن حرکت کند که در این صورت بعد از خروج از حدّ ترخّص نماز شکسته است اگر چه از محل ّ اوّل که محل ّ اقامه بوده عبور نماید.
(3) (بهجت:) تا وقتی که سفر شرعی جدیدی را آغاز نکرده، باید نماز را تمام بخواند. حتی اگر طوری خارج شود که به اقامه او صدمه بزند، مثل این که یک روز آنجا بماند، تا وقتی که قصد سفر جدید شرعی نکرده، نماز تمام است.
(خوئی:) مسأله مسافری که قصد کرده ده روز در محلّی بماند، اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی یا بعد از ماندن ده روز اگر چه یک نماز تمام هم نخوانده باشد بخواهد به جایی که کمتر از چهار فرسخ است برود و برگردد و دوباره در جای اوّل خود ده روز یا کمتر بماند، از وقتی که می رود تا وقتی که برمی گردد و بعد از برگشتن باید نماز را تمام بخواند ولی اگر برگشتن به محل ّ اقامتش فقط از این جهت باشد که در طریق سفرش واقع شده است و سفر او مسافت شرعیه باشد، لازم است موقع برگشتن نماز را شکسته بخواند.
(سیستانی:) چهار رکعت ادایی..
(تبریزی:) در جای اول خود ده روز بماند یا در ماندن ده روز مردد باشد..
(تبریزی:) ولی اگر بداند که ده روز نمی ماند و..
(سیستانی:) لازم است در رفتن و برگشتن و در محل اقامت..
(تبریزی:) لازم است موقع رفتن و برگشتن..
(مکارم:) مسأله مسافری که قصد کرده ده روز در جایی توقف کند، چنانچه بعد از گذشتن ده روز یا بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی به جایی که کمتر از چهار فرسخ است برود و به محل ّ اقامه خود باز گردد، باید نماز را تمام بخواند و هر گاه بخواهد از محل ّ اقامت به جای دیگری برود که کمتر از هشت فرسخ است و در محل ّ دوّم ده روز بماند باید نماز خود را در مسیر راه و در جای دوّم تمام بخواند، امّا اگر هشت فرسخ یا بیشتر باشد، در مسیر راه شکسته می خواند و در محل ّ دوّم که قصد اقامه کرده تمام می خواند.
(زنجانی:) مسأله مسافری که قصد کرده ده روز در محلّی بماند، اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی ادایی، یا بعد از ماندن ده روز اگر چه یک نماز تمام هم نخوانده باشد بخواهد به جایی که کمتر از مسافت شرعی است برود و برگردد، و دوباره در جای اول خود ده روز یا کمتر یا بیشتر بماند، از وقتی که می رود تا وقتی که برمی گردد و بعد از برگشتن، باید نماز را تمام بخواند، ولی اگر برگشتن به محل اقامتش فقط از این جهت باشد که در مسیر سفرش واقع شده است و رفت و برگشت او تا جایی که می خواهد برود مجموعاً (8) فرسخ باشد، لازم است در حال رفتن بعد از گذشتن از حد ترخّص و در مقصد و در بازگشت و در جایی که قبلًا قصد اقامه کرده بود، نماز را شکسته بخواند.
[ سفر بعد از قصد اقامت به کمتر از هشت فرسخ]
مسأله 1350 مسافری که قصد کرده ده روز در جایی بماند، اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی بخواهد (1) به جای دیگری که کمتر از هشت فرسخ است برود و ده روز در آنجا بماند، باید در رفتن و در جایی که قصد ماندن ده روز کرده، نمازهای خود را تمام بخواند (2). ولی اگر جایی که می خواهد برود هشت فرسخ یا بیشتر باشد باید موقع رفتن، نمازهای خود را شکسته بخواند و چنانچه در آنجا قصد ماندن ده روز کرد، نمازش را تمام بخواند.
(1) (فاضل:) اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی و تحقق قصد اقامت تصمیم بگیرد..
(2) (گلپایگانی، صافی:) ولی اگر تا محلّی که می خواهد برود هشت فرسخ یا بیشتر باشد باید موقع رفتن شکسته بخواند و هم چنین مدّتی که در آنجا می ماند در صورتی که نخواهد ده روز بماند.
(مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله 1349.
(خوئی، سیستانی:) مسأله مسافری که قصد کرده ده روز در محلی بماند اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعت ادایی بخواهد به جای دیگری که کمتر از هشت فرسخ است برود و ده روز در آنجا بماند، در رفتن و در محلّی که قصد ماندن ده روز دارد، باید نمازهای خود را تمام بخواند. ولی اگر محلّی که می خواهد برود هشت فرسخ یا بیشتر باشد، باید موقع رفتن نمازهای خود را شکسته بخواند و چنانچه نخواهد ده روز در آنجا بماند، باید مدّتی که در آنجا می ماند نیز نمازهای خود را شکسته بخواند.
(تبریزی:) و نخواهد ده روز در آنجا بماند، باید موقع رفتن و مدّتی که در آنجا می ماند نمازهای خود را شکسته بخواند.
(زنجانی:) مسأله مسافری که قصد کرده ده روز در محل بماند، اگر بعد از یک نماز چهار رکعتی ادایی، یا بعد از ماندن ده روز بخواهد به جای دیگری برود که کمتر از مسافت شرعی است در تمام مدت سفر باید نماز خود را تمام بخواند؛ خواه قصد ماندن ده روز در مقصد یا در بین راه را داشته باشد یا نه، و اگر محلی که می خواهد برود هشت فرسخ یا بیشتر باشد در طول راه و در مقصد نمازش شکسته است؛ مگر آن که بخواهد ده روز در مقصد بماند که باید نماز را در موقع رفتن شکسته و در مقصد تمام بخواند.
[مسافرت به کمتر از چهار فرسخ، پس از قصد اقامت ]
مسأله 1351 مسافری که قصد کرده ده روز در محلی بماند اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی (1) بخواهد به جایی که کمتر از چهار فرسخ است برود، چنانچه مردد باشد که به محل اوّلش برگردد یا نه، یا به کلّی از برگشتن به آنجا غافل باشد، (یا بخواهد برگردد ولی مردد باشد که ده روز در آنجا بماند یا نه، یا آن که از ده روز ماندن در آنجا و مسافرت از آنجا غافل باشد (2)،) باید از وقتی که می رود تا برمی گردد (3) و بعد از برگشتن، نمازهای خود را تمام بخواند (4).
این مسأله، در رساله آیت اللّه مکارم نیست
(1) (خوئی، تبریزی، سیستانی، زنجانی:) چهار رکعت ادایی..
(2) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: فاضل و زنجانی نیست]
(3) (بهجت:) باید در طول مدتی که می رود و برمی گردد..
(نوری:) باید از وقتی که می رود و برمی گردد..
(4) (فاضل:) بلی اگر تصمیم دارد که دیگر به عنوان رجوع به محل اقامت به آنجا برنگردد احتیاط واجب این است که در راه ِ رفتن به آن محل و در آنجا هم نماز شکسته بخواند و هم تمام ولی هنگام برگشت از آنجا نمازش شکسته است و اگر مسافت تا آن محل چهار فرسخ کمتر نباشد هنگام خروج از محل اقامت شکسته بخواند کافی است.
[قصد اقامت تبعی]
مسأله 1352 اگر به خیال این که رفقایش می خواهند ده روز در محلی بمانند، قصد کند که ده روز در آنجا بماند (1) و بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی (2) بفهمد که آنها قصد نکرده اند (3)، اگر چه خودش هم از ماندن منصرف شود، تا مدتی که در آنجا هست، باید نماز را تمام بخواند.
(1) (اراکی:) و قصدش هم مقیّد به قصد آنها نباشد..
(2) (خوئی، تبریزی، سیستانی، زنجانی:) چهار رکعت ادایی..
(3) (مکارم:) و منصرف شود تا مدتی که او در آنجاست باید نماز را تمام بخواند.
- توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل، اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.
مطابق نظر آيت الله خامنه اي
حضرت آیت الله مکارم شیرازی
حکم روزهاى اضافه بر ده روز [قصد اقامت ده روز ]
پرسش : اگر تا پایان ماه قمری ده روز یا بیشتر مانده باشد، آیا مسافر می تواند طبق آن عمل نموده و قصده ده روز نماید یا باید به گونه ی دیگر محاسبه نماید؟
پاسخ : هرگاه مسافرى بداند مثلًا ده روز یا بیشتر به آخر ماه مانده و قصد کند که تا آخر ماه در محلّى بماند، باید نماز را تمام بخواند، همچنین اگر نداند آن روز چندم ماه است و تا آخر ماه چقدر مانده، ولى قصدش این است که به هر حال تا آخر ماه بماند، چنانچه در واقع تا آخر ماه ده روز یا بیشتر باشد، باید نماز را تمام بخواند.
انصراف از اقامتِ کسی که با وجود ماندن ده روز، نماز را شکسته می خواند [قصد اقامت ده روز ]
پرسش : كسي كه درمسافرت تكليف او خواندن نمازكامل باشد (از آن جا که احتمال نقض اقامت ده روز او عرفي نبود) چنانچه سه روز اوّل نماز را شكسته بخواند و الان فهميده باشد كه بايد تمام مي خواند و از طرفي ديگر از ادامه اقامت ده روز منصرف شده است نماز او چه حکمی دارد؟
پاسخ :
با توجه به آنچه نوشته اید، نماز را شکسته بخواند.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی.
- ويژه نامه احكام نماز
- شرایط شکسته شدن نماز مسافر
- قصد اقامت طبق نظر آيت الله خامنه اي
- قصد اقامت ده روز حائض چگونه است
- قصد اقامت و مسافت شرعی
- محاسبه قصد ده روز در سفر چگونه است
- در سفر از وطن یا محل اقامت عبور کند
- مسافرت بدون قصد هشت فرسخ شرعی
- نماز مسافر در سفر شغلی چگونه است
- وطن شرعی چیست و حکم تعدد و اعراض آن
کلید: قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیستقصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیست قصد اقامت ده روزه چیس
