فلسفه عزادارى
فهرست این نوشتار:
فلسفه عزادارى بر اهل بیت و فواید آن چیست؟
فلسفه و حکمت عزادارى را مى توان در امور ذیل، رهیابى کرد:
الف. محبت و دوستى:
قرآن و روایات، دوستى خاندان رسول اکرم و اهل بیت را بر مسلمانان واجب کرده است[126]. روشن است که دوستى لوازمى دارد و محبّ صادق، کسى است که شرط دوستى را – چنان که باید و شاید – به جا آورد.
یکى از مهم ترین لوازم دوستى، هم دردى و هم دلى با دوستان در مواقع سوگ یا شادى آنان است[127]؛ از این رو در احادیث، بر برپایى جشن و سرور در ایام شادى اهل بیت و ابراز حزن و اندوه در مواقع سوگ آنان، تأکید فراوان شده است.
حضرت على در روایتى مى فرماید:
«یفرحون لفرحنا و یحزنون لحزننا»[128]؛ «شیعه و پیروان ما در شادى و حزن ما شریک اند».
امام صادق نیز فرمودند: «شیعتنا جزء منا خُلِقوا مِن فضل طینتنا یسوؤهم ما یسؤنا و یسرّهم ما یسرّنا»[129]؛ «شیعیان ما پاره اى از خود ما بوده واز زیادى گل ما خلق شده اند؛ آنچه که ما را بدحال یا خوشحال مى سازد، آنان را بدحال و خوشحال مى گرداند».
این وظیفه عقلانى و شرعى، ایجاب مى کند که در ایام عزادارى اهل بیت، حزن و اندوه خود را به «زبان حال»؛ یعنى، با اشک، آه و ناله و زارى، از نظر خوراک، با کم خوردن و کم آشامیدن مانند افراد غم زده[130] و از نظر پوشاک، با پوشیدن لباسى که از حیث جنس و رنگ و نحوه پوشش در عرف، حکایت گر اندوه و ناراحتى است، آشکار سازیم.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
ب. انسان سازى:
از آنجا که در فرهنگ شیعى، عزادارى باید از سر معرفت و شناخت باشد؛ هم دردى با آن عزیزان، در واقع یادآورى فضایل، مناقب و آرمان هاى آنان بوده و بدین شکل، آدمى را به سمت الگوگیرى و الگوپذیرى از آنان سوق مى دهد.
فردى که با معرفت در مجالس عزادارى، شرکت مى کند؛ شعور و شور، شناخت و عاطفه را درهم مى آمیزد و در پرتو آن، انگیزه اى قوى در او پدیدار گشته و هنگام خروج از مراسم عزادارى، مانند محبى مى شود که فعّال و شتابان، به دنبال پیاده کردن اوصاف محبوب در وجود خویشتن است.
ج. جامعه سازى:
هنگامى که مجلس عزادارى، موجب انسان سازى گشت؛ تغییر درونى انسان به عرصه جامعه نیز کشیده مى شود و آدمى مى کوشد تا آرمان هاى اهل بیت را در جامعه حکم فرما کند.
به بیان دیگر، عزادارى بر اهل بیت؛ در واقع با یک واسطه زمینه را براى حفظ آرمان هاى آنان و پیاده کردن آنها فراهم مى سازد. به همین دلیل مى توان گفت: یکى از حکمت هاى عزادارى، ساختن جامعه براساس الگوى ارائه شده از سوى اسلام است.
د. انتقال دهنده فرهنگ شیعى به نسل بعد:
کسى نمى تواند منکر این حقیقت شود که نسل جدید در سنین کودکى، در مجالس عزادارى با فرهنگ اهل بیت آشنا مى شوند. به راستى عزادارى و مجالس تعزیه، یکى از عناصر و عوامل برجسته اى است تا آموزه هاى نظرى و عملى امامان راستین، به نسل هاى آینده منتقل شود.
مراسم عزادارى، به دلیل قالب و محتوا، بهترین راه براى تعلیم و تربیت نسل جدید و آشنایى آنان با گفتار و کردار اهل بیت است.
[126]. نگا: شورى 42، آیه 23؛ هود (11)، آیه 29؛ میزان الحکمه، ج 2، ص 236.
[127]. نگا: المحبة فى الکتاب والسنة، صص 169 – 170 و 181 – 182.
[128]. بحارالانوار، ج 44، ص 287.
منبع: سایت هدانا برگرفته از پرسش ها و پاسخ ها «ویژه محرم»
