فرق خوف و خشیت
فهرست این نوشتار:
حضرت آيت الله جوادي آملي
معناي خشيت و فرق آن با خوف
«خشيت» همان خوف همراه با مراقبت و خودنگهداري است؛ يعني اين كه انسان همراه با هراس و ملاحظهاي كه دارد، مراقب اعمال خويش باشد و خودنگهداري كند[1].
هر يك از دو واژه «خوف» و «خشيت» در زبان فارسي به «ترس» ترجمه ميشود. از اين رو در مسامحات عرفي جاي يكديگر استعمال ميشوند. برخي نيز گمان كرده اند كه فرقي با يكديگر ندارند، ليكن حق اين است كه از حيث لغت با يكديگر تفاوت دارند، زيرا خشيت همان تأثر قلبي و اعتقاد به تأثير چيزي است.
بدين معنا كه انسان كسي يا چيزي را منشأ اثر و مبدأ تأثير بداند و از او هراسان و متأثر گردد، در حالي كه خوف عبارت است از ترتيب اثر عملي و پرهيز از گزند هر عامل مضّر، هر چند كه با تأثر و اعتقاد قلبي به مضرّ بودن آن همراه نباشد، مانند هراس انسان از مار و عقرب و خود نگهداري از آن.
انبيا و اولياي الهي چيزي غير از خدا را منشأ اثر نمي دانند. از اين رو خشيتي از غير او ندارند؛ (يخشونه ولايخشون أحداً إلا الله)[2]، زيرا مي دانند كه همه موجودات مُجري فرمان خدا بوده، هيچ موجودي كاري را بدون امر تكويني خدا انجام نميدهد. اما خوف آنها اختصاص به خدا ندارد، بلكه از غير خدا نيز خوف دارند؛ (أخافُ أن يأكله الذئب)[3] و (ففررت منكم لمّا خفتكم)[4]. سرّش آن است كه ترتيب اثر عملي و گريز از خطر شيء موذي منافاتي با توحيد ناب ندارد[5].
بنابراين، فرق اصلي خوف و خشيت در اين است كه خشيت همراه با اعتقاد به تأثير است، در حالي كه خوف چنين نيست.
رابطه خشيت و علم
شاید این مطالب را هم بپسندید:
راغب اصفهاني ميگويد: «خشيت» همواره با علم و معرفت همراه است. هرچه علم بيشتر باشد، خشيت نيز بيشتر خواهد بود؛ (إنما يخشي الله من عباده العلمؤا)[6]. امام صادق(عليه‌السلام) با استدلال به همين آيه فرمود:
خشيت ميراث علم است. كسي كه از خشيت محروم شود، عالم نخواهد بود. هرچند كه در معارف و علوم، موشكافي هايي داشته باشد؛ «الخشية ميراث العلم… ومن حرم الخشية لا يكون عالماً وإن شقّ الشعر في متشابهات العلم»[7].
در آيه مورد بحث همه مسلمانان دعوت شده اند تا به اين صفت انبيا، اوليا و علما متصف گردند. پس براي رسيدن به اين مقصود بايد در ازدياد علم و معرفت خويش بكوشند.
خطر واقعي
بعد از اِخبار از يأس و نااميدي همه كافران، بشارت داد كه با توجه به حادثه پيش آمده، كاري از آنان ساخته نيست. پس ترسيدن از مكر و حيله آنها بيجهت است؛ (فلا تخشوهم). در مقابل يادآوري كرده كه ترسيدن از ذات اقدس الهي امري معقول و موجّه، بلكه لازم و ضروري است، زيرا زمينه اين ترس وجود دارد. از اين رو فرمود؛ (واخشونِ).
- [1] ـ هو المراقبة و الوقاية مع الخوْف، بأن يراقب أعماله و يتّقي نفسَه مع الخوف و الملاحظة (التحقيق، «خشي» ).
- [2] ـ سوره احزاب، آيه 39. مبلّغان رسالات الهي از خدا ميترسند و از كسي جز او خشيت ندارند.
- [3] ـ سوره يوسف، آيه 13. [يعقوب(عليه‌السلام) به فرزندان خود گفت:] خوف دارم كه گرگ، او [يوسف(عليه‌السلام)] را بخورد.
- [4] ـ سوره شعراء، آيه 21. [موسي(عليه‌السلام) گفت:] از شما گريختم، زيرا از شما خوف داشتم.
- [5] ـ ر.ك: الميزان، ج11، ص343، ذيل آيه 21 سوره رعد.
- [6] ـ سوره فاطر، آيه 28. از ميان بندگان خدا فقط علما از او ميترسند.
- [7] ـ بحارالأنوار، ج2، ص52.
- منبع: سایت هدانا برگرفته از کتاب شميم ولايت صفحه 246/حضرت آیت الله جوادی آملی.
فرق خوف و خشیت فرق خوف و خشیت فرق خوف و خشیت فرق خوف و خشیت فرق خوف و خشیت فرق خوف و خشیت فرق خوف و خشیت فرق خوف و خشیت فرق خوف و خشیت فرق خوف و خشیت فرق خوف و خشیت فرق خوف و خشیت فرق خوف و خشیت معنی خشیت الهی معنای خوف خوف به چه معناست؟ خوف یعنی چه؟ خشیت یعنی چه خوف در قرآن معنی خوف
