علی علیه السلام خلیفه رسول خدا +سند اهل سنت

سوال:آیا درباره خلافت علی علیه السلام در منابع اهل سنت روایت صحیحی داریم؟

پاسخ حجت الاسلام مهدی طاها

درمورد خلافت و وصایت امیر المومنین علی علیه السلام روایاتت مختلفی از پیامبرگرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم رسیده است که هر خواننده منصفی را به فکر و به راه راست هدایت خواهد کرد. نبي مكرم (صلي الله عليه و آله) در همان روزهاي آغازين رسالت‌شان، يعني بعد از 3 سال رسالت سرّي و مخفيانه، رسالت علني خويش را بعد از نزول آيه شريفه:

وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ

سوره شعراء/آيه214

آغاز شد، اولين همايش را با حضور 40 تن از سران قريش تشكيل داد و نبي مكرم (صلي الله عليه و آله) در همان‌جا فرمودند:

علي بن أبي طالب برادر من، وصي من و خليفه من است.

جناب طبري، هيثمي و ذهبي و ديگران صراحت بر صحت روايت دارند. که انشاالله در یک بحث جداگانه حدیث انذار و دلالت آن بر خلافت امیر المومنین علی علیه السلام را بحث خواهیم کرد. 

روایت اول: علی وصی رسول خدا

وجود مبارک پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم بر اساس منابع معتبر شیعه و سنی فرمودند:

أن النبي (صلى الله عليه وسلم) قال إِنَّ لِكُلِّ نَبِيٍّ وَصِيًّا وَوَارِثًا، وَإِنَّ عَلِيًّا وَصِيِّي وَوَارِثِي

أخبرناه أبو القاسم بن السمرقندي أنا أبو الحسين بن النقور أنا أبو القاسم عيسى بن علي أنا أبو القاسم البغوي نا محمد بن حميد الرازي نا علي بن مجاهد نا محمد بن إسحاق عن شريك بن عبد الله عن أبي ربيعة الإيادي عن ابن بريدة عن أبيه قال قال النبي (صلى الله عليه وسلم) لكل نبي وصي ووارث وإن عليا وصيي ووراثي.

هر پيامبري، وصي و وارثي دارد، وصي و وارث من هم علي است.

الكتاب: تاريخ دمشق، مج 42/ص392، المؤلف: أبو القاسم علي بن الحسن بن هبة الله المعروف بابن عساكر (المتوفى: 571هـ) المحقق: عمرو بن غرامة العمروي
الناشر: دار الفكر للطباعة والنشر والتوزيع، عام النشر: 1415 هـ – 1995 م، عدد الأجزاء: 80 (74 و 6 مجلدات فهارس)

/الكتاب: ذخيرة الحفاظ (من الكامل لابن عدي)،ج4،ص1956،ح4494 ،المؤلف: أبو الفضل محمد بن طاهر بن علي بن أحمد المقدسي الشيباني، المعروف بابن القيسراني (المتوفى: 507هـ)،المحقق: د. عبد الرحمن الفريوائي،الناشر: دار السلف – الرياض،الطبعة: الأولى، 1416 هـ -1996م

الفردوس بمأثور الخطاب،ج3، ص336، المؤلف: شيرويه بن شهردار بن شيرو يه بن فناخسرو، أبو شجاع الديلميّ الهمذاني (المتوفى: 509هـ)،المحقق: السعيد بن بسيوني زغلول،الناشر: دار الكتب العلمية – بيروت

الكتاب: معجم الصحابة،ج4،ص 363 ،المؤلف: أبو القاسم عبد الله بن محمد بن عبد العزيز بن المَرْزُبان بن سابور بن شاهنشاه البغوي (المتوفى: 317هـ)،المحقق: محمد الأمين بن محمد الجكني،الناشر: مكتبة دار البيان – الكويت،الطبعة: الأولى، 1421 هـ – 2000 م

روایت دوم: علی خلیفه رسول خدا

در کتاب مستدرک علی الصحیحین حاکم نیشابوری با تلخیص ذهبی، ج 3، ص 143 به صراحت نقل شده که پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم، در قضیه جنگ تبوک فرمودند: من به جنگ نخواهم رفت مگر اینکه ثابت کنم:

و انت خلیفتی؛

تو خلیفه من هستی.

بعد حاکم نیشابوری می‌گوید:

هذا حدیث صحیح الاسناد و لم یخرجاه بهذه السیاقة.

 و ذهبی هم در ذیل این روایت می‌گوید: این روایت صحیح است.

همچنین آقای ابن ابی عاصم در کتاب السنة با تحقیق ناصرالدین البانی، ج 2، ص 565 می‌گوید:

لا ینبغی أن  أذهب الا و أنت خلیفتی فی کل مومن من بعدی.

تو خلیفه من هستی در حق تمام مومنین بعد از من.

آقای البانی هم می‌گوید: سندش صحیح است.

همچنین در مجمع الزوائد هیثمی، ج 9، ص 120 از علی علیه السلام نقل شده که پیغمبر فرمود: تو را جایگزین کردم تا خلیفه من باشی. بعد هم نبی مکرم حدیث منزلت را مطرح کردند و یکی از مواردی که خلافت به صراحت در قرآن مطرح شده همین قضیه هست.

در کتابهایی مانند حلیه الاولیاء، ج 1، ص 64 نبی مکرم می‌فرماید:

إن تستخلفوا علیا و ما أراکم فاعلین تجدوه هادیا مهدیا یحملکم علی المحجة البیضاء؛

اگر علی را خلیفه قرار دهید، گرچه می‌دانم خلیفه نمی‌کنید! اگر خلیفه شود هم هدایتگر است وهم هدایت شده و شما را به راه مستقیم وادار می‌کند.

جناب طبراني نقل مي‌كند بعد از شهادت أمير المؤمنين (عليه السلام)، امام حسن (عليه السلام) بالاي منبر رفت و:

فحمد الله و أثني عليه و ذكر أمير المؤمنين عليا رضي الله عنه خاتم الأوصياء و وصي خاتم الأنبياء

المعجم الأوسط للطبراني، ج2، ص336

امام حسن (عليه السلام)، حضرت علي (عليه السلام) را به عنوان خاتم أوصياء و وصي خاتم پيامبران معرفي كرد. يعني امام حسن (عليه السلام) از پدر بزرگوارش به عنوان خاتم أوصياء و وصي خاتم الأنبياء تعبير مي‌كند.

خطبه‌اي را حاكم نيشابوري در المستدرك علي الصحيحين، جلد 3، صفحه 172 با سند صحيح نقل مي‌كند كه امام حسن (عليه السلام) در مسجد كوفه بالاي منبر مي‌رود و مي‌فرمايد:

من عرفني فقد عرفني و من لم يعرفني، فأنا الحسن بن علي و أنا إبن النبي و أنا إبن الوصي.

هر كس مرا مي‌شناسد كه مي‌شناسد، هر كس مرا نمي‌شناسد، بداند كه من حسن بن علي هستم، فرزند نبي و فرزند وصي نبي هستم.

امام حسين (عليه السلام) در روز عاشوراء خطبه مي‌خواند و به مردم مي‌گويد:

ألست إبن بنت نبيكم صلي الله عليه و سلم و إبن وصيه؟

آيا من فرزند دختر پيامبر شما و فرزند وصي پيامبر نيستم؟

تاريخ الطبري، ج4، ص322 ـ الكامل في التاريخ لإبن الأثير، ج4، ص61

بحث وصايت علي بن أبي طالب (عليه السلام) در كتاب‌هاي مختلف أهل سنت مطرح شده است که بخوبی راه حق و درست را به انسانهای منصف و اهل تحقیق نشان می دهد.