شفاعت در برزخ

آيا در قبر هم امامان شفاعت مى نمايند؟

شفاعت در برزخ:

رواياتى از ائمه نقل شده كه ظاهر آنها دلالت بر عدم وجود شفاعت در عالم برزخ مى كند. عَمرو بن يزيد ميگويد: به حضرت امام جعفر صادق عليه‏السّلام عرض كردم: من شنيدم كه شما مى‏گفتيد: تمام شيعيان ما با هر كردارى كه دارند در بهشت هستند. حضرت فرمود: اين قول تو را تصديق مى كنم، سوگند به خدا كه همه در بهشتند. عرض كردم: فدايت شوم گناهان، بسيار و بزرگند. حضرت فرمود: امّا در قيامت، پس همه شما در بهشتيد بواسطه شفاعت پيامبرِ مُطاع يا به شفاعت وصىّ آن پيامبر وليكن من از برزخ شما نگران و در هراس مى‏باشم. عرض كردم: برزخ چيست؟ فرمود: برزخ عبارت است از عالم قبر از وقتى كه انسان مى‏ميرد تا زمانى كه قيامت بر پا مى شود». (فروع كافى، ج 1، ص 66)

در مقابل چنين رواياتى، روايات ديگرى قرار دارند كه بر حضور و عنايت ويژه پيامبر و ائمه (ع) دربرخى مواقع مثل لحظه جان دادن، شب اوّل قبر، وقت سوال نكير و منكر دلالت مى كنندمانند:

وَ قَالَ الصَّادِقُ ع إِنَّ وَلِىَّ عَلِىٍّ ع يَرَاهُ فِى ثَلَاثَهِ مَوَاطِنَ حَيْثُ يَسُرُّهُ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ عِنْدَ الصِّرَاطِ وَ عِنْدَ الْحَوْضِ (من‏لايحضره‏الفقيه 1 137 باب غسل الميت….. ص: 131)

امام صادق مى فرمايند: آن كس كه على عليه السلام را ولى خود قرار دهد در سه جا اورا خواهد ديد در نزد مرگ، در نزد صراط، ودر نزد حوض.

در مقام جمع بين اين دو دسته از روايات احتمالاتى مطرح شده كه حاصل را مى توان به اين صورت بيان نمود كه: شفاعت بر دو گونه است شفاعت كبرا و شفاعت صغرا، شفاعت كبرا كه به صورت عمومى و فراگير است، مربوط به قيامت و بعد از حسابرسى كامل مى باشد كه تمامى مومنين در انتظار شفاعت به سر مى برند و پيامبر، ائمه اطهار و ساير شافعين به اذن الهى افرادى را شفاعت مى كنند. امّا شفاعت صغرا كه در عالم برزخ جريان دارد، يك جريان عمومى نبوده و تنها براى عده اى خاص به صورت محدود وجود دارد. به عبارت ديگر شفاعت در قبر وبرزخ كه در روايات متعددى امده است نوعى ملاقات و رؤيت است كه انسان با معصومين دارد و اطلاق شفاعت به ان (با توجه به تعريف خاص شفاعت) خالى از مسامحه نيست.

به هر حال آنچه از مجموعه آيات و روايات به دست مى آيد اين است كه شفاعت به معناى وسيع كلمه (نه به معناى خاص كه در مورد قيامت اصطلاح شده است)، در هر سه عالم (دنيا، برزخ و آخرت) صورت مى پذيرد. هر چند محل اصلى شفاعت به معنى خاصّ آن در قيامت و براى نجات از آتش دوزخ است. (ر. ك: پيام قرآن، آيه الله مكارم شيرازى، ج 6، ص 526).

بنا بر اين شفاعت به معناى عامّ آن در هر عالمى امكان پذير است بلكه شواهدى قرآنى وجود دارد كه نشان مى دهد شفاعت در دنيا نيز ممكن است. در داستان حضرت يوسف فرزندان حضرت يعقوب، از پدرشان خواستند در پيشگاه خدا براى آنان استغفار كند و حضرت يعقوب نيز پذيرفت و اين چيزى جز شفاعت نيست. همچنين حضرت نوح (ع) براى فرزندش نزد خدا شفاعت نمود ولى شفاعت او پذيرفته نشد.

پرسمان