شرح دعای «اللهم ادخل علی اهل القبور….»

دعای «اللهم ادخل علی اهل القبور….» گناهان گذشته و آینده را پاک می کند

 

در دعای بعداز نماز ماه مبارک می خوانیم: « اَللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَى أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ= اى خدا! تو بر اهل قبور نشاط و سرور عطا کن». یعنی خروج انسان از طبیعت و بزرگ شدن یک نفس، به اندازه ی همه ی برزخ، مهربانی به همه ی اهل قبور و از بین بردن کینه هایی که طبیعت گراها نسبت به مردگان دارند. رحمت به کسانی که دست شان از این دنیا کوتاه است.

«اَللَّهُمَّ أَغْنِ كُلَّ فَقِیرٍ= خدایا همه فقیران را بى نیاز گردان». در این قسمت به یاد فقرا و برآوردن نیازشان هستیم. این فراز از دعا چند جنبه دارد:

 1. خود من باید اهل بی نیاز کردن دیگران باشم

نباید راضی به باقی گذاشتنِ یک نیازمند در نیازش باشم. یعنی وقتی می توانم نیاز نیازمندی را برطرف کنم، سهل انگاری و کوتاهی نکنم.

صدقه یعنی چه؟ در نوع و مقدار صدقات مان باید دقت کنیم که صدقه پول خرد دادن به دیگران نیست. صدقه علامت صدق و دوستی است. به مهریه می گویند صداق، چون علامت مهر و دوستی و یک هدیه است. صدقه هدیه ای است که انسان نه به فقیر، بلکه به خداوند می پردازد. وقتی قصد می کنیم چیزی را هدیه و انفاق کنیم، گیرنده ی آن فقط خداست. پس معصوم (علیه السلام) فرمود هر وقت که صدقه دادید، دست تان را ببوسید. زیرا دست تان به دست خدا خورده است. در صدقه دادن باید به معصومین (علیهم السلام) تأسی کنیم، آنها با دادن صدقه، یک فقیر را در فقرش تثبیت نمی کردند، بلکه آنها نهایت سخاوت را اعمال می کردند که با یک بار صدقه دادن، نیاز آن فقیر کاملاً برطرف شود. پس این یک نکته که در پرداخت صدقات عشق، صداقت، مهربانی، رحمت و رحیمیت باشد.

2. برای رفع فقر در جامعه اسلامی به دارایی های خودمان اکتفا نکنیم

قرآن فرمود: «لا یُكَلِّفُ اللَّهُ نَفسًا إِلّا وُسعَها= خداوند هیچ كس را جز به اندازه توانایی ‏اش تكلیف نمی‏ كند. (بقره/286)». اما وُسعِ ما جیب ما نیست. ما می توانیم تلاش کنیم و از دیگران کمک جمع کنیم. به افراد رو بیندازیم. در کارهای خیریه شرکت کنیم. بعضی ها مؤسسات خیریه تشکیل می دهند. بعضی ها داوطلبانه به موسسات خیریه کمک می کنند.

 3. صدقه فقط پرداخت مالی نیست. حل مشکلات مردم نیز صدقه است

کمک به حل مشکلات خانوادگی و… نیز جزء صدقات است. هر کس باید بخشی از وقتش را برای حل مشکلات دیگران بگذراند. در این صورت است که او وقتی این دعا را می خواند، گناهان گذشته و حال و آینده اش آمرزیده می شود. چون چنین فردی فقط مشغول مسائل شخصی خودش و خانواده اش نیست. یادمان باشد مهم «خیّر بودن» ماست. خیّر بودن فقط دست به جیب بودن نیست. دست به جیب بودن اولین مرحله ی خیر بودن است. خیر بودن یعنی این که ما اهل تلاش باشیم و مشکلات و گرفتاری های دیگران را مثل گرفتاری خودمان حساب کنیم. مسلم است که گناهان یک فرد با داشتن چنین روحی آمرزیده می شود. حتی اگر جایی پایش هم بلغزد، کفاره گناهانش را می پردازد و درجات و مقامات را به دست می آورد. نبی اکرم ص فرمودند: «مَن اَصبَحَ وَ لَم یَهتِم بِاُمورِالمُسلِمِین فَلَیسَ بِمُسلِم = هركس صبح كند و به امور مسلمانان اهتمام نورزد، مسلمان نیست». امور مسلمان ها خیلی چیزهاست که در همین دعا می خوانیم. خداوند مشکلات انسانی را که به فکر مسائل و مشکلات دیگران است، زودتر حل می کند. گاهی بعضی از عزیزان مراجعه می کنند و می گویند زندگی ما در هم پیچیده، مشکلات ما را محاصره کرده، چه کنیم؟ یکی از راهها این است که در همان موقع که مشکلات به شما روی آورده، به فکر مشکلات دیگران باشید و برای حل آن دوندگی کنید. اینجاست که راه به روی شما باز می شود و گرفتاری های خودتان برطرف می شود.

4. در صدقه دادن غلبه بر نفس نکنیم بلکه عاشقانه بذل مال کنیم

هنگام صدقه دادن باید با عشق و محبت به حق تعالی، بذل مال کنیم. نه فقط از روی غلبه ای که برنفس ما حاصل شده و پا بر روی خواسته خود گذاشته ایم و حاضر به دادن صدقه شده ایم این کار را بکنیم. قرآن می فرماید:« وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ مِسْکِیناً وَ یَتیماً وَ أَسیراً = و به فقیر و یتیم و اسیر طعام می دهند، با وجود احتیاجی که خودشان به آن طعام دارند. (انسان/8)». یاد بگیریم از اهل بیت (علیهم السلام) که «عَلَی حُبِّهِ» یعنی به دیگران با محبت، لطف و خنده اطعام می کردند نه با غلبه بر نفس.

حق مؤمن بر برادر مؤمنش چیست؟

جابر بن یزید جعفی می گوید، من از امام سجاد (علیه السلام) سؤال کردم که «یابن رسول الله! ما حق المؤمن على أخیه المؤمن؟ قال: یفرح لفرحه إذا فرح و یحزن لحزنه إذا حزن و ینفذ اموره كلها فیحصلها و لا یغتم لشئ من حطام الدنیا الفانیة إلا و اساه حتى یجریان فی الخیر والشر فی قرن واحد = حق مومن بر برادر مومنش چیست؟ فرمود: هر وقت برادر مومنت را دیدی شاد است، تو با او شادی کن؛ و هنگامی که غمزده است، غمگین باش؛ پیگیری کن کارهای برادر دینی ات را؛ غصه نمی خورد برادرت از کالای ناچیز و پست دنیای از بین رونده، مگر این که با او مواسات کنی، تا این که دو تایی در بدی ها و خوبی ها با هم یکی شوید و در یک سطح قرار بگیرید.»

هر وقت برادرتان شاد است شما هم شادی و خوشحالی کنید؛ هر وقت غمگین است، غم تان را نشان دهید. این هم دردیها درد دیگران را کم کرده و به دیگران آرامش می دهد.

پیگیری مشکلات برادر دینی، نکته خیلی مهمی است. اول هم از خانواده خودتان شروع کنید؛ از پدر، مادر و اول مادر بعد پدر، خواهر، برادر و بعد دیگران.

قاعده ی «هو أنت = او خود تو هستی». هو أنت یعنی چه؟ در برخورد و رفتار با دیگران باید در نظر داشت که هر خیری به دیگران برسانیم، در حقیقت به خودمان خیر و خوبی کرده ایم، اگر بدی و شری به دیگران برسانیم در واقع به خودمان بد کرده ایم.

اگر در جامعه اسلامی، مسایل فوق در نظر گرفته شود، دیگر دزدی، اختلاس، کم فروشی، امروز برو فردا بیا و دروغ گفتن، سر کار گذاشتن، و قاچاق، جنس قلابی فروختن، بی کیفیت کار کردن و وجدان کاری نداشتن معنی ندارد. چیزی که در جامعه ما متأسفانه خیلی زیاد است. از مراکز عمومی و دولتی گرفته تا مسائل شخصی افراد، همه گرگ می شوند نسبت به هم. امام رضا ع فرمودند: می درند همدیگر را و به هم آزار می رسانند و بد همدیگر را می خواهند.

« ولا یغتم لشیء من حطام الدنیا الفانیة إلّا و اساه = برای کالای ناچیز و پست دنیا و دنیای از بین رونده غصه نمی خورد، مگر این که مواسات می کند».

این قسمت از فرمایش حضرت دارای نکته ی زیبا و ظریفی است، حضرت ضمن اینکه غصه خوردن برای دنیا را محکوم می کند. اما می فرماید، اگر دیدی برادرت دارد غصه می خورد، تو هم با او غصه بخور و نشان بده که من هم برای مشکل تو ناراحت هستم.

در غصه و ناراحتی خواهر و برادر مسلمانت علاوه بر اینکه تواصی به صبر و تواصی به حق می کنید و به او دلداری می دهید؛ به غمش اهمیت و بها بدهید. یعنی یک نفر وقتی خوشحال می شود که بداند همه با شادی او شاد اند و در جشن و شادی کمکش می کنند. وقتی غمگین است، می داند که غمخوار دارد و اگر مشکلی برایش پیش آمد، می تواند روی کمک شما حساب کند. این مسئله یک «حق» است و فقط به خاطر ثواب نیست. می فرماید: حق و وظیفه ی مومن است که با مومن دیگر اینطوری باشد و با او مشارکت کند. چون «المُؤمِنُ أعظَمُ حُرمَةً مِنَ الكَعبَةِ = حرمت مؤمن از کعبه بالاتر است».

پیامبر (صلی الله علیه و‌ آله) فرمود: 6 خصلت است که در هر کس باشد، این شخص آدم مبارکی است. یکی از آن 6 خصلت، این است «حِبُّ الْمَرْءُ الْمُسْلِمُ لِأَخِیهِ مَا یُحِبُّ لِأَعَزِّ أَهْلِهِ ، وَ یَكْرَهُ الْمَرْءُ الْمُسْلِمُ لِأَخِیهِ مَا یَكْرَهُ لِأَعَزِّ أَهْلِهِ =  انسان مسلمان، برای برادر مسلمانش آن چیزی را دوست دارد که برای محبوبترین و عزیزترین کسِ خود دوست دارد، و برای برادر مسلمانش نمی پسندد آن چیزی را که برای عزیزترین کسِ خود ناپسند می دارد».

منتظران منجی