رفتن به سایه در احرام
فهرست این نوشتار:
محرّمات مخصوص به مردان
19- استظلال براى مردان
نوزدهم- سايه قرار دادن مرد بالاى سر خود.
464- سايه قرار دادن براى مردان، جايز نيست، ولى براى زنها و بچهها، جايز است و كفّاره هم ندارد.
اختصاص حرمت به طىّ منزل
465- استظلال فقط در حال طى منزل، حرام است؛ اما بعد از منزل كردن در هر مكانى- مانند منى، عرفات يا غير آن- مانعى ندارد، و حتى محرم مىتواند در محلى كه منزل كرده، در حال راه رفتن، با چتر و مثل آن، بر سر خود سايه قرار دهد؛[1] پس حركت در منى از چادرها تا قربانگاه و محل جمرات با چتر و غير آن، مانعى ندارد؛ گرچه در حال راه رفتن، احتياط مستحب[2] در ترك است.
[1] ( 3). آية اللَّه وحيد: استظلال بعد از منزل كردن جايز است اگر چه با سايه متحرك باشد.( مناسك معظم له صفحه 135)
آيات عظام: بهجت، تبريزى، خامنهاى، سيستانى: احوط آن است كه شخص محرم پس از رسيدن به مكه پيش از انجام مناسك عمره و همچنين در حال احرام در عرفات و منا، از قرار گرفتن در زير سايههاى متحرك مانند اتوبوس مسقف و چتر، اجتناب كند؛ آية اللَّه بهجت: مگر براى حوايج خانه و خيمه.
[2] ( 1). آية اللَّه خويى: و در قسمت جديد شهر مكه بنابر احتياط، سوار ماشين سقفدار نشوند.( المسائل الشرعيه، ج 1، ص 337).
حركت از زير سايبانهاى منى
466- حركت از زير سايبانهاى منى براى محرمى كه به منى مىرود هرچند هنوز منزل نكرده باشد، مانع ندارد.[1]
[1] ( 2)- به مسأله قبل مراجعه شود.
استظلال در مكه
468- محرم مىتواند بعد از رسيدن به مكه ولو در محلههاى جديد كه از مسجدالحرام دور هستند، براى رفتن به مسجدالحرام در ماشينهاى مسقّف سوار شود يا زير سايه برود.[1] 469- مكه منزل است و به محض وصول به آن- ولو قبل از رسيدن به محل اسكان و استقرار- استظلال مانع ندارد.[2]
[1] ( 4)- جهت تفصيل اين مسأله به ذيل مسأله 465 مراجعه شود.
[2] ( 5)- تذكر: جهت تفصيل نظرات به ذيل مسأله 465 مراجعه شود؛
هر چند از اطلاق منزل به مكه، استفاده مىشود كه به محض وصول به مكه، احكام منزل، بر آن مترتب مىشود؛ فقط حضرت آية اللَّه خويى فرمودهاند: بنابر احتياط تا وارد شدن به مكه متيقن سابق استظلال نكند.
استظلال در مكه بعد از احرام حج
470- كسانى كه در مسجدالحرام و نقاط ديگر مكه براى حج محرم مىشوند، تا عرفاً در مكه هستند و در حال سير براى خارج شدن از مكه نيستند، مىتوانند استظلال نمايند.[1]
[1] ( 6)- به مسأله 465 مراجعه شود.
آية اللَّه مكارم: در مكّه مانعى ندارد هر چند در حال حركت به سوى عرفات باشد.
احرام در مسجدالحرام و استظلال تا منزل
471- كسانى كه از مسجدالحرام براى حج محرم مىشوند مىتوانند در بازگشتِ به منزل، در ماشين سقفدار سوار شوند و در آن جا پياده شوند؛ ولى اگر از اول قصد عرفات داشته باشند و نمىخواهند در منزل پياده شوند، بنابر احتياط، سوار نشوند.[1]
[1] ( 1)- به مسأله 472 مراجعه شود.
آية اللَّه فاضل، آية اللَّه مكارم: در هر دو فرض مانعى ندارد.
استظلال از مسجد تنعيم در احرام عمره مفرده
472- با توجه به اينكه تنعيم جزو مكه شده و مكه منزل است، استظلال در مكه براى كسى كه از تنعيم محرم شده است، مانع ندارد.[1]
[1] ( 2)- آيات عظام: بهجت، تبريزى، خامنه اى، سيستانى: به احتياط واجب، استظلال نكند. آية اللَّه خويى: تا ورود به مكه متيقّن سابق.
سايه ثابت و متحرك
473- در حرمت استظلال، فرقى بين سايه متحرك- مثل چتر و ماشين مسقّف- و سايه ثابت،[1] مثل پل و غيره، نيست؛ و نيز فرقى بين اجبار و اختيار نيست؛[2] ولى بر عبور از زير پلهايى كه در جادهها هست، استظلال صادق نيست.
[1] ( 3)- آيات عظام بهجت، تبريزى، خامنهاى، خويى، سيستانى، فاضل، مكارم، نورى: عبور از زير سايبانِثابت اشكال ندارد.
آية اللَّه گلپايگانى: احتياط آن است كه به اختيار خود، روز از آن تونلهايى كه صدق رفت و آمد در منزل نمىكند، نرود.( آراء المراجع، ص 178).
[2] ( 4)- آية اللَّه سيستانى: در فرض اجبار قطعاً حرام نيست.
سوار شدن بر ماشين مسقف بدون توجه
474- اگر كسى بدون توجه، در روز سوار ماشين سقفدارى كه حركت مىكند شود، بايد بعد از توجه، بلافاصله پياده شود؛ و اگر تأخير كند، بايد كفّاره بدهد؛ ولى سوار و پياده شدن از ماشين مسقّف در حالى كه ايستاده است، مانع ندارد.
سايه جانبى
478- در وقت طى منزل، استظلال به پهلوى محمل، كناره ماشين و هر چيزى كه بالاى سر نباشد، بنابر احتياط ترك شود، اگرچه جايز بودنِ آن، خالى از قوت نيست.[1]
[1] ( 2). آيات عظام: بهجت، تبريزى: بنابر احتياط، ترك شود؛ آية اللَّه خويى: اگر تأثير در گرما يا سرما يا باد دارد، جايز نيست.
آية اللَّه خامنهاى: قرار گرفتن در سايه ديوار و درخت و مانند آنها و نيز عبور از زير سقفهاى ثابت مانند پل و تونل، حتى در روز اشكال ندارد.
آيات عظام: صافى، گلپايگانى، فاضل، مكارم، نورى: جايز است؛ آية اللَّه سيستانى: براى پياده مطلقاً جايز است و سواره احتياط كند، مگر سايه سر و سينه را نگيرد.
تابش عمودى و افقى خورشيد
479- در استظلال، فرقى بين سايه حاصل از تابش عمودى يا مايل خورشيد، نيست.[1]
شاید این مطالب را هم بپسندید:
[1] ( 3)- به مسأله قبل مراجعه شود.
سايه بر شانه
480- اگر سايه فقط بر شانه بيفتد و بر سر نيافتد، استظلال[1] صدق نمىكند.
[1] ( 4)- آيات عظام: بهجت، خويى: فرقى نمىكند. آيات عظام: تبريزى، سيستانى، فاضل: بنابر احتياط.
حكم بين الطلوعين
481- بين الطلوعين از نظر جواز و عدم جواز استظلال جزو شب است يا روز؟[1]
[1] ( 5). آيات عظام: بهجت، سيستانى، صافى، مكارم: جزء شب است. آيةاللَّه تبريزى: مبنى بر احتياط است.
حكم استظلال در فرض احرام از راه دور با نذر
482- احرام از جاهاى دور- مثل تهران- با نذر جايز است، و نذر، صحيح و عمل به آن لازم است؛[1] و اگر راه ديگرى جز سفر با هواپيما و وسايل مسقف نباشد، بايد بروند، ولى براى حركت زير سقف، بايد كفّاره بدهند.
[1] ( 1). آية اللَّه سيستانى: نذرِ احرام قبل از ميقات، براى كسى كه مىداند ناچار مىشود زير سقف برود محلاشكال است.( ملحق مناسك).
آية اللَّه فاضل: صحت نذر براى كسى كه مىداند بايد در روز با وسيله مسقّف حركت كند محل اشكال است. بلى اگر بداند كه براى احرام عمره تمتّع نمىتواند به يكى از مواقيت معروفه برود، نذر اشكال ندارد و معصيت هم نكرده است، ولى احتياط آن است كه در ادنىالحل تجديد احرام كند. و در هر صورت كفّاره زير سقف رفتن را بايد بدهد.
483- در فرض قبل حتىالامكان بايد از راهى برود كه در طى منزل، زير سايه قرار نگيرد؛[1] و اگر راهى براى زير سقف قرار نگرفتن نباشد و قبل از نذر به آن التفات داشته، معصيت كرده؛[2] زيرا عمداً خود را به ارتكاب محرّمات احرام، مبتلا كرده است.[3]
[1] ( 2). آيات عظام فاضل، نورى: مىتواند از راهى برود كه زير سايه قرار بگيرد؛ مانند تونل و پل و زير درخت، از سايههاى ثابت.
[2] ( 3). آية اللَّه فاضل: به حاشيه مسأله قبل مراجعه شود.
[3] ( 4). آيات عظام: تبريزى، خويى، مكارم: ظاهر اين است كه معصيت نكرده است، ولى براى استظلال اضطرارى كفّاره بايد بدهد.
استظلال در شب و هواى ابرى
484- استظلال در شب،[1] خلاف احتياط است گرچه جايز بودن آن، به نظر بعيد[2] نيست؛
بنابراين، جواز نشستن محرم در هواپيما و ماشينى كه شب حركت مىكند، بعيد نيست و استظلال در هواى ابرى[1] در روز، جايز نيست، مگر ابر بهطورى تيره[2] باشد كه استظلال صدق نكند.
[1] ( 5). آية اللَّه بهجت: استظلال در شب نيست و مانع ندارد و ظاهرِ مجموعِ روايات و مقتضاى اصل، اختصاصممنوعيت به سايه انداختن از آفتاب است.( مناسك، س 50).
[2] ( 6). آية اللَّه تبريزى: بنابر احتياط در حرمت استظلال فرقى بين شب و روز نيست.
آية اللَّه خامنه اى: احوط آن است كه در شبهاى بارانى و سرد، از سوار شدن به اتوبوس مسقف و مانند آن اگر براى فرار از باران و سرما باشد اجتناب كند.
آية اللَّه خويى: مراد از استظلال تحفظ از آفتاب و سرما و گرما و باران و باد و مانند آنها است. پس اگر هيچكدام از آنها نباشد، به نحوى كه وجود و عدمِ سايبان يكسان باشد اشكال ندارد، و در اين حكم بين شب و روز فرقى نيست.( مناسك، مسأله 270). و در فرض شك در اين كه آيا مظله وجود و عدمش يكسان است يا نه استظلال جايز است.( استفتائات آخر مناسك، چاپ 21، ص 325).
آية اللَّه وحيد: جايز نبودن استظلال در شب مورد اشكال است، و احتياط واجب ترك آن است.( مناسك فارسى معظم له صفحه 135)
آية اللَّه سيستانى: سوار شدن در ماشين سقفدار و مانند آن در شب و بين الطلوعين و روزهايى كه ابر غليظ مانع تابش خورشيد باشد، در صورتى كه بارانى نباشد اشكال ندارد و اگر بارانى باشد كفّاره دارد و به احتياط واجب جايز نيست.( مناسك، مسأله 270).
آية اللَّه مكارم: جايز است مگر در شبهاى بارانى كه بايد كفّاره بدهد و در روزهاى كاملًا ابرى و بين الطلوعين نيز استفاده از ماشين سرپوشيده مانعى ندارد.
[1] ( 1)- آية اللَّه بهجت، اگر طورى باشد كه تظليل صادق نباشد اشكال ندارد.
[2] ( 2)- آية اللَّه تبريزى، آية اللَّه خويى: استظلال در روز ابرى هم جايز نيست.
آية اللَّه سيستانى: اگر ابر تيره باشد كهاشعّه آفتاب را بهكلّى پوشانده باشد و باران نباشد اشكال ندارد.
آية اللَّه صافى، آية اللَّه گلپايگانى: در جواب استظلال در روز ابرى فرمودهاند: استظلال در هواى ابرى در روز جايز نيست.( مناسك فارسى، ص 184).
آية اللَّه مكارم: تيره بودن ابرها لازم نيست، منظور نبودن سايه است.
استظلال با عذر
485- در صورت وجود عذر- مثل شدت گرما يا شدت سرما يا بارندگى- استظلال جايز است، ولى كفّاره دارد.
استظلال در حال خواب
486- افرادى كه شب با ماشين مسقف حركت مىنمايند؛ اگر قبل از طلوع آفتاب به خواب بروند و بعد از طلوع آفتاب بيدار شوند، براى مدتى كه خواب بودهاند، يا ماشين ايستاده بوده، كفّاره واجب نيست؛ ولى اگر بعد از بيدار شدن و التفات و قبل از ايستادن ماشين، استظلال شده ولو اضطراراً، كفّاره واجب است.[1]
[1] ( 3)- مراجعه به مسأله 487 و 488 شود.
آية اللَّه تبريزى: در فرض مزبور بنا بر احتياط براى استظلال در شب بايد كفّاره بدهند.
آية اللَّه مكارم: در اين صورت كفّارهاى لازم نيست.
كفاره سايه قرار دادن
487- كفاره سايه قرار دادن در حال طى منزل، يك گوسفند است، چه با عذر باشد و چه با اختيار، بنابر احتياط[1] واجب.
[1] ( 1). آيات عظام بهجت، تبريزى، خامنه اى، خويى، سيستانى، صافى، فاضل، گلپايگانى، مكارم، نورى: كفاره آن يك گوسفند است و فرقى بين اختيار و اضطرار نيست.
كفايت يك كفّاره در هر احرام براى استظلال
488- در احرام عمره، اقوى كفايت يك گوسفند است، هر چند بيش از يك مرتبه استظلال نموده باشد؛ و همچنين است احرام حج.[1]
[1] ( 2). آية اللَّه سيستانى: ولى احتياط مستحب اين است كه براى هر روزى يك كفّاره بدهد.( مناسك، مسأله 271).
منبع: سایت هدانا برگرفته از مناسك حج با حواشى و مطابق با فتاوای دوازده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: خامنه ای، سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، وحید خراسانی، بهجت،فاضل ، خویی، گلپایگانی، تبریزی.
