خواص خوردن شیر در قرآن

شير حیوانات اهلی

شیر از کامل‌ترین و قدیمی‌ترین غذاهای شناخته شده توسط بشر است که با برخورداری از ترکیبات بالایی چون پروتئین، کلسیم، فسفر و ویتامین‌ها و مواد معدنی، نارسایی‌های ناشی از سوء تغذیه را جبران می‌کند و مانع بروز بسیاری از عوارض و بیماریها می شود. برای نوزادانی که از شیر مادر، محروم هستند، شیر حیوانات اهلی، می تواند جایگزین مناسبی باشد.

 
در چند جای قرآن کریم به نعمت شیر، در کنار دیگر فوایدی که حیوانات برای انسان دارند، اشاره شده است: «أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّا خَلَقْنا لَهُمْ مِمَّا عَمِلَتْ أَيْدينا أَنْعاماً فَهُمْ لَها مالِكُونَ وَ ذَلَّلْناها لَهُمْ فَمِنْها رَكُوبُهُمْ وَ مِنْها يَأْكُلُونَ وَ لَهُمْ فيها مَنافِعُ وَ مَشارِبُ أَ فَلا يَشْكُرُونَ»163؛ «آيا نديدند كه از آنچه با قدرت خود به عمل آورده ايم چهارپايانى براى آنان آفريديم كه آنان مالك آن هستند؟ و آنها را رام ايشان ساختيم، هم مركب آنان از آن است و هم از آن تغذيه مى كنند و براى آنان بهره هاى ديگرى در آن (حيوانات) است و نوشيدنيهايى گوارا آيا با اين حال شكرگزارى نمى كنند؟»

شیر جزء منافعی است که از حیوانات، عائد انسان می شود اما آنرا به طور جداگانه، با لفظ «مَشارِب» (نوشيدنيها) نام برده تا آن را برجسته کند164. تعبير به «مشارب» اشاره به شيرهايى است كه از چهارپايان مختلف گرفته مى شود، و قسمت مهمى از مواد غذايى انسان از آن و فراورده هاى آن تامين مى گردد165.

در قرآن، فرآیند تولید شیر در حیوانات، به عنوان یک عبرت و وسیله درس آموزی معرفی شده است: «وَ إِنَّ لَكُمْ فِي الْأَنْعامِ لَعِبْرَةً نُسْقيكُمْ مِمَّا في  بُطُونِها وَ لَكُمْ فيها مَنافِعُ كَثيرَةٌ وَ مِنْها تَأْكُلُون »166؛ «و براى شما در چهارپايان عبرتى است از آنچه در درون آنهاست [از شير] شما را سيراب مى كنيم و براى شما در آنها منافع بسيارى است و از گوشت آنها مى خوريد» و در جای دیگر با اشاره به چگونگی تولید شیر و ویژگیهای آن می فرماید:

«وَ إِنَّ لَکُمْ فِی انعامِ لَعِبْرَةً نُسْقِیکُمْ مِمَّا فِی بُطُونِهِ مِنْ بَیْنِ فَرْثٍ وَ دَمٍ لَبَناً خَالِصاً سَائِغاً لِلشَّارِبِینَ»167؛«و در وجود چهارپايان، براى شما (درسهاى) عبرتى است از درون شكم آنها، از ميان غذاهاى هضم شده و خون، شير خالص و گوارا به شما مى نوشانيم ». در این آیه، بیان می کند که شیر حیوان، بین «فَرث» و «خون» تولید می شود.

«فَرث» در لغت به معنى غذاهاى هضم شده درون معده است168 كه به مجرد رسيدن به روده ها مواد مفید آن جذب شده و وارد خون مى گردد. این مواد از طریق خون، به غده های شیرساز پستان حیوان منتقل شده و به شیر تبدیل می شود.

نکته عبرت آموز آن برای انسان این است که از مواد اولیه تنفر آمیز و آلودهای همچون فرث و خون، نوشیدنی خالصی حاصل می شود که برای نوشندگان آن گوارا و دلچسب بوده و فواید بسیاری نیز در پی دارد. از این آیه استفاده می شود که شیر بایستی خالص باشد تا گوارا بوده و خواص لازم را داشته باشد.

خواص بیشمار شیر در کنار لذت و گوارایی نوشیدن آن، باعث شده که خداوند از آن به عنوان یکی از نعمتهایی که نصیب بهشتیان می شود، نام ببرد: «مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتي  وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فيها … أَنْهارٌ مِنْ لَبَنٍ لَمْ يَتَغَيَّرْ طَعْمُهُ»169؛ «توصيف بهشتى كه به پرهيزگاران وعده داده شده، چنين است: … در آن نهرهايى از شير كه طعم آن تغییر نکرده است».

163- یس (36)، آیات 71 تا 73.
164- محسن  قرائتى، تفسیر نور، تهران، مركز فرهنگى درسهايى از قرآن ، 1383، چاپ یازدهم، ج  9، ص 561.
165- تفسير نمونه، ج  18، ص 450.
166- مؤمنون (23)، آیه 21.
167 – نحل ، آیه 66.
168- قاموس قرآن، ج  5، ص 156.
169- محمد (47)، آیه 15.

منبع: سایت هدانا برگرفته از قرآن و پزشکی.

 

 

ویژه نامه قرآن پژوهی