اعجاز قرآن درآیه إن الله فالق الحب والنوى
خداوند شكافنده دانه و هسته است.
خداوند مى فرمايد: «إنَّ اللهَ فَالِقُ الحَبِّ وَ النَّوَى»؛
در اين مقاله به بررسى آيه 95 سوره انعام مى پردازيم. ابتدا تفسير اين آيه بر اساس برخى كتاب هاى تفسيرى را آورده و آنگاه با مفاهيم و داده هاى جديد علمى در زمينه گياه شناسى، به شرح اين آيه مى پردازيم تا بهتر بتوانيم عظمت خداوند را درك و مسائلى را مطرح نماييم كه ذهن دانشمندان را، متوجه خود كند و به بررسى آيه اى بپردازيم كه حتى اگر همه انسان ها دست به دست هم دهند، از آوردن آيه اى مانند آن عاجزند. خداوند مى فرمايد:
«إنَّ اللهَ فَالِقُ الحَبِّ وَ النَّوَى يُخرِجُ الحَيَّ مِنَ المَيِّتِ وَ مُخرِجُ المَيِّتِ مِنَ الحَيِّ ذَلِكُمُ اللهُ رَبُّكُم فَأنَّي تُؤفَكُونَ * فَالِقُ الإصباحِ وَ جَعَلَ اللَّيلَ سَكَنا وَ الشَّمسَ وَ القَمَرَ حُسبانا ذَلِكَ تَقديرُ العَزيزِ العَليمِ»[72]؛
خداوند شكافنده دانه و هسته است، زنده را از مرده و مرده را از زنده بيرون مى آورد، اين است خداى شما چگونه از حق منصرف مى شويد او شكافنده صبح است و شب را مايه آرامش قرار داده است و خورشيد را وسيله حساب و كتاب؛ اين است اندازه گيرى خداوند قدرتمند و دانا.
مفسرين درباره معنى كلمات گفته اند:
فالق الحب: شكافنده يا آفريننده آن؛ بدين معنا كه خداوند دانه را در خاك مى شكافد تا كشت هاى مختلف و گوناگون و رنگ هاى متنوع دانه و هسته برويد.
يخرج الحى من الميت: يعنى گياه را از هسته بيرون مى آورد و يا اينكه گياه تازه و شاداب را از دانه خشك بيرون مى آورد.
ذلكم الله: يعنى انجام دهنده اين كار خداوند يكتاست.
فأنى تؤفكون: يعنى چگونه از عبادت خدا منصرف شده به عبادت غير او مى پردازيد ؟
در تفسير اين آيه بايد گفت :
1. اين آيه يكى از آيات اعجاز الهى در خلقت است؛ زيرا على رغم اختصار، بسيارى از حقايق علمى و اشارات اعجاز آميز را در بر دارد؛ حقايقى كه پيش از قرآن كسى متوجه آنها نشده است. اين آيه ميان دانه و هسته تفاوت قائل شده است؛ از نظر علمى دانه غير از هسته است. دانه[73] يك ميوه كامل است مانند: دانه ذرت و گندم و جو، اما هسته جزء بذرها[74] است و جزئى از ميوه به حساب مى آيد مانند هسته خرما، سدر، هلو، انگور و بذرهاى باقلا و لوبيا.
تفاوت قائل شدن قرآن ميان دانه و هسته از جمله اعجازهاى علمى نباتى قرآن به شمار مى رود؛ زيرا قرآن، پيش از تقسيمات نوين علمى نباتى در مورد بذرها و ميوه ها اين تقسيم بندى را قائل شده است.
2. اعجاز دوم آيه مذكور اين است كه ميان دو چيز پيوند برقرار كرده است: شكافته شدن دانه و هسته، با بيرون آوردن زنده از مرده و مرده از زنده. در اينجا عظمت و اعجاز قرآن كريم مشخص مى شود؛ زيرا مواد غذايى ذخيره شده در گياه، كربوهيدرات ها، چربى ها، پروتئين ها، فلزات، املاح و آب، همگى مرده و بى جانند اما هنگامى كه از غشاى جنين عبور مى كنند جان مى گيرند و به سيتوپلاسم زنده، ريشه چه وساقه چه تبديل مى شوند. كيست جز خدا كه بتواند اين مواد مرده را زنده كند؟!
معجزه شكافتن دانه و هسته :
از نظر علمى مشخص شده است كه جنين زنده و كوچكى در بذر وجود دارد كه در حالت سكون يا نهفتگى به سر مى برد و تمام فعاليت هاى حياتى مانند تنفس و تغذيه با كمترين ميزان فعاليت در آن رخ مى دهد؛ به گونه اى كه جنين در خلال شرايط محيطى خارج و داخل بذر، در طولانى ترين زمان ممكن، زنده مى ماند. اين جنين از همان اعضاى اصلى رويشى تشكيل مى شود كه گياه بالغ از آن تشكيل شده است؛ به گونه اى كه متشكل از ريشه چه، ساقه چه و برگ هاى جنينى (ژمول ها) مى باشد.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
براى اينكه جنين رشد كند بايد زنده باشد؛ زيرا جنين مرده از قدرت رويش برخوردار نيست. هيچكدام از پژوهش و آزمايشگاه ها و مزارع موجود در زمين، نمى توانند يك جنين مرده را زنده كرده يا برويانند؛ پس بايد پرسيد چه كسى به جنين دانه، حيات بخشيده است؟ آيا همانگونه كه داروينيست ها ادعا مى كنند طبيعت بى جان، به آن حيات بخشيده است يا تصادف كور و يا جهش هاى معيوب يا اينكه خداوند زنده و پاينده اى كه مالك همه چيز است؛ پادشاه قدرتمندى است كه مى تواند زنده را از مرده بيرون آورد؟
ما در اينجا بر روى تغييراتى متمركز مى شويم كه براى شكافتن دانه و هسته و بيرون آمدن زنده از مرده رخ مى دهد. پس از آنكه همه شرايط لازم براى رويش گياه فراهم مى شود تغييرات فيزيكى، شيميايى و زيستى متعددى در دانه و هسته رخ مى دهد كه به طور خلاصه عبارتند از:
الف: تغييرات فيزيكى[75]
اين تغييرات زمانى رخ مى دهد كه آب به دانه و هسته برسد؛ چه دانه و بذر، زنده باشند و چه مرده، در اين حالت دانه يا بذر طبق قانون اسمز، آب را مكيده و ورم مى كنند و آنگاه پوسته آنها در نتيجه افزايش فشار داخلى پاره مى شود.
ب: تغييرات شيميايى[76]
اين تغييرات، تنها در دانه ها و بذرهاى زنده رخ مى دهد به اين ترتيب كه: آنزيم ها در آنها فعال مى شود و مواد غذايى ذخيره شده كه پيش از اين بزرگ و پيچيده بودند و نمى توانستند به داخل غشاى سلولى نفوذ كنند و جنين قدرت جذب آنها را نداشت، اكنون به مواد ساده تر و كوچك ترى تبديل مى شوند كه به راحتى از غشاى سلولى عبور كرده و جنين آن ها را جذب مى كند؛ اينجاست كه پيوندها تجزيه شده و حجم بذر افزايش مى يابد.
ج: تغييرات زيستى[77]
در اين حالت سلول هاى جنينى فعاليت خود را آغاز مى كنند؛ تقسيم مى شوند و با مصرف آب و مواد غذايى ذخيره شده، تعداد، وزن و حجم آنها افزايش مى يابد؛ در اين شرايط مواد غذايى ذخيره شده كه قبلا موادى بى جان بودند به مواد تشكيل دهنده سلول هاى زنده تبديل مى شوند و منظور از بيرون آوردن زنده از مرده نيز همين است. آنگاه ريشه چه در خارج از دانه يا بذر ظاهر شده، به سمت خاك و آب حركت مى كند؛ ساقه چه نيز در خارج از دانه و هسته ظاهر شده و غالبا به سمت بالا حركت مى كند. ساقه گياه كه حاوى برگ، گل، خار، پيچك و ساير زوايد است از همين ساقه چه ساخته مى شود.
با نگاهى علمى مى بينيم كه با قدرت الهى هسته سخت به ماده اى نرم وشيرين تبديل مى شود كه به آسانى قابل جذب است. خداوند پوشش چوبى هسته را با لطف و رحمت خود، مى شكافد تا ريشه چه نازك و ساقه چه باريك از آن خارج شود؛ ساقه چه براى آنكه قسمت بالايى در حال رشد خود را، از تماس با خاك و نابودى در امان نگه دارد خم مى شود و توليد قلاب مى كند؛ در همين زمان ريشه چه، سخت ترين خاك ها را مى شكافد و هزاران سلول در اثر برخورد و رشد سريع مى ميرند تا مصداق اين سخن پروردگار باشند كه «وَ مُخرِجُ المَيِّتِ مِنَ الحَيِّ»؛ مرده را از زنده بيرون مى آورد.
مواد غذايى ذخيره شده در دانه، هسته يا بذر به پايان مى رسد اما لطف خداوند همانگونه كه در آيه 99 سوره انعام آمده است، شامل حال گياه مى شود: «فَأخرَجنَا مِنهُ خَضِرا»؛ و گياه سبز را از آن بيرون آورديم. بدين ترتيب گياه مى تواند دى اكسيد كربن، نور خورشيد، آب و املاح را مورد استفاده قرار دهد تا غذاى لازم براى تداوم حيات خود و همه موجودات روى زمين را فراهم كند.
اگر خداوند متعال ويژگى زنده بودن را از دانه و هسته بگيرد چه اتفاقى رخ مى دهد ؟ چه كسى مى تواند آن را بشكافد و ريشه چه و ساقه چه را از آن بيرون بيآورد؟ اگر خداوند سبحان ويژگى تشكيل كلروفيل گياه را از آن بگيرد، چه كسى مى تواند ادامه حيات آن را تضمين كند تا ميوه، بذر و غذا را براى تداوم حيات بسازد؟ چه كسى برگ هاى شاداب و سبز را از ساقه هاى خشك، سخت و بى رنگ مى روياند؟ چه كسى شكوفه هاى زيبا را از ساقه هاى سبز يا بى رنگ يا خاكسترى بيرون مى آورد؟ چه كسى ميوه هاى شيرين، خوش بو و خوشمزه را از زمين خشك و آب گل آلود مى سازد؟
چه كسى ويژگى ها و خصايص يك درخت بزرگ را در دانه و بذرهاى كوچك به وديعه نهاده است؟ چه كسى ميزان غذاى مورد نياز براى اين جنين غير عاقل را در زمان سكون و رويش محاسبه كرده تا آن را در بافت هايش ذخيره و در هنگام نياز استفاده نمايد؟ آيا پيامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) از دانش جنين هاى گياهى و علوم رويش گياه، فيزيك، شيمى طبيعى و زيستى مطلع بود تا بتواند ارتباط ميان شكافتن دانه و هسته با بيرون آوردن زنده از مرده و مرده از زنده را تشخيص دهد؟!
اين اعجاز در پاسخ به مشركين و استدلال عليه آنان به وسيله عجايب آفرينش و لطايف تدبير الهى ذكر شده است. «إنَّ اللهَ فالِقُ الحَبِّ وَ النَّوَى» به اين معناست كه خداوند، دانه را در زير زمين مى شكافد تا گياه از آن بيرون بيايد و هم اوست كه از گياه زنده در حال رشد، دانه خشك بيرون مى آورد. آيا اعجازى همانند اين اعجاز و تدبيرى چون اين تدبير و آفرينشى حكيمانه مانند اين آفرينش را ديده ايد؟
[72]. سوره انعام: آيات 96ـ95.
[73] . Grain.
[74] . Seeds.
[75] . Physical changes.
[76] . Chemical changes.
[77] . Biotic changes.
منبع: سایت هدانا برگرفته از اعجاز علمى قرآن كريم ـ مقالاتى از: دكتر زغلول نجار ـ دكتر نظمى خليل ابوعطا – دكتر منصور العبادى و هارون يحيى
ترجمه: على عباسى و آيت اله خزائى، کارشناس زمین شناسی : عزت الله محمدپور، کارشناس زیست شناسی : محسن رسولی.
