احکام متفرقه اذان و اقامه
فهرست این نوشتار:
[ کسی که اذان و اقامه دیگری را می شنود]
مسأله 927 کسی که اذان و اقامه دیگری را می شنود (1) مستحب است هر قسمتی را که می شنود بگوید (2) ولی در حکایت اقامه که از دیگری بشنود از «حی علی الصّلاه» تا «حی علی خیر العمل» را به امید ثواب بگوید.
(1) (سیستانی:) کسی که اذان دیگری را که برای اعلام یا برای نماز جماعت می گوید بشنود..
(2) (گلپایگانی:) بقیه مسأله ذکر نشده.
(خوئی، تبریزی، صافی، سیستانی:) آهسته بگوید. [پایان مسأله] (زنجانی:) آهسته تکرار کند. [پایان مسأله] نوری، (فاضل:) ولی از (حَی َّ علی الصَّلاه) تا (حَی َّ علی خیر العَمل) را به امید ثواب بگوید.
(بهجت:) ولی از «حَی َّ علی الصَّلاه» تا «حَی ّ علی خیر العَمل» را به جای هر کدام (لا حول و لا قوّه الّا باللّه العلی ّ العظیم) می گوید.
(مکارم:) مسأله کسی که اذان دیگری را می شنود، مستحب است هر جمله را که می شنود بازگو کند. بازگو کردن اقامه نیز به امید ثواب مستحب است (و آن را حکایت اذان و اقامه می گویند).
[ کسی که اذان و اقامه دیگری را شنیده]
مسأله 928 کسی که اذان و اقامه دیگری را شنیده، چه با او گفته باشد یا نه، (در صورتی که بین آن اذان و اقامه و نمازی که می خواهد بخواند زیاد فاصله نشده باشد (1))، می تواند برای نماز خود اذان و اقامه نگوید.
این مسأله، در رساله آیت اللّه مکارم نیست
(1)(سیستانی:) و از ابتدای شنیدن، قصد نماز داشته است، می تواند به اذان و اقامه او اکتفا کند ولی این حکم در مورد جماعتی که فقط امام اذان را شنیده باشد یا فقط مأمومین شنیده باشند مورد اشکال است. [قسمت داخل پرانتز در رساله آیت اللّه بهجت نیست] (زنجانی:) مسأله کسی که در نزدیکی وی اذان و اقامه گفته شده باشد؛ مثلًا هم سایه وی اذان و اقامه گفته باشد یا از کنار کسی که اذان و اقامه می گوید گذشته باشد، در صورتی که بین آن اذان و اقامه و نمازی که می خواند زیاد فاصله نشده باشد می تواند برای نماز خود اذان و اقامه نگوید؛ خواه اذان و اقامه دیگری را شنیده باشد یا نه، و خواه با او اذان و اقامه گفته باشد یا نه، هر چند بهتر است که اگر نشنیده باشد به قصد رجاء اذان و اقامه بگوید و در این مسأله لازم نیست اذان و اقامه را مرد گفته باشد، پس اگر زن نیز گفته باشد اذان و اقامه ساقط است.
[ اگر مرد اذان زن را با قصد لذّت بشنود]
مسأله 929 اگر مرد اذان زن را با قصد لذّت بشنود، اذان از او ساقط نمی شود (1). بلکه اگر قصد لذّت هم نداشته باشد، ساقط شدن اذان اشکال دارد (2).
این مسأله، در رساله آیات عظام: زنجانی و بهجت نیست
(1) (اراکی:) بقیه مسأله ذکر نشده.
(سیستانی:) بلکه ساقط شدن اذان با شنیدن اذان زن مطلقاً اشکال دارد.
(2) (گلپایگانی:) اگر چه خالی از وجه نیست. (خوئی، تبریزی:) ساقط نمی شود.
(فاضل:) بنا بر احتیاط واجب اذان از او ساقط نمی شود، ولی اگر زن اذان مرد را بشنود، اذان از او ساقط می شود.
(مکارم:) مسأله اگر مرد اذان زن را بشنود، اذان از او ساقط نمی شود، ولی اگر زن اذان مرد را بشنود، اذان از او ساقط می شود.
[ اذان و اقامه نماز جماعت را باید مرد بگوید]
اشاره
مسأله 930 اذان و اقامه نماز جماعت را (1) باید مرد بگوید (2)، ولی در جماعت زنان اگر زن اذان و اقامه بگوید کافی است (3).
این مسأله، در رساله آیات عظام: گلپایگانی، صافی و بهجت نیست
(1) (فاضل، مکارم:) در جماعتی که مردان و زنان شرکت دارند..
(2) (فاضل:) بقیه مسأله ذکر نشده.
(3) (سیستانی:) و اکتفا به اذان و اقامه زن در نماز جماعتی که مردان آن با او محرمند محل اشکال است.
(زنجانی:) مسأله احتیاط مستحب ّ آن است که اذان و اقامه نماز جماعت را مرد بگوید، مگر در نماز جماعت زنان که اگر زن اذان و اقامه بگوید، بی اشکال کافی است.
مسأله اختصاصی
(گلپایگانی، صافی:) مسأله 939 هر گاه اذان و اقامه را فراموش کند و مشغول نماز شود اگر تا وارد رکوع رکعت اوّل نشده، یادش آمد می تواند نماز را رها کرده و پس از گفتن اذان و اقامه نماز را دوباره شروع کند.
[ اقامه باید بعد از اذان گفته شود]
مسأله 931 اقامه باید بعد از اذان (1) گفته شود (2) و اگر قبل از اذان بگویند صحیح نیست.
این مسأله، در رساله آیت اللّه مکارم نیست
(1) (تبریزی:) و در حال ایستادن و با طهارت گفته شود. [پایان مسأله]
(2) (خوئی، سیستانی، زنجانی:) و نیز در اقامه معتبر است که در حال ایستادن و طهارت از حدث «با وضو یا غسل یا تیمّم» باشد.
[ اگر کلمات اذان و اقامه را بدون ترتیب بگوید]
مسأله 932 اگر کلمات اذان و اقامه را بدون ترتیب بگوید، مثلًا «حَی َّ عَلَی الفَلاح» را پیش از «حَی َّ عَلَی الصَّلاه» بگوید (1) باید از جایی که ترتیب به هم خورده، دوباره بگوید.
(1) (زنجانی:) اذان و اقامه صحیح نیست و می تواند آن را از سر بگیرد و می تواند از جایی که ترتیب بهم خورده به شکل مرتب بخواند، مگر در اثر بهم خوردن ترتیب، پی در پی بودن جملات اذان و اقامه بهم خورده باشد که باید از اول بخواند.
[ باید بین اذان و اقامه فاصله ندهد]
مسأله 933 باید (1) بین اذان و اقامه فاصله ندهد و اگر بین آنها به قدری فاصله دهد که اذانی را که گفته اذان این اقامه حساب نشود (2) مستحب است دوباره اذان و اقامه را بگوید (3) و نیز اگر بین اذان و اقامه و نماز به قدری فاصله دهد که اذان و اقامه آن نماز حساب نشود، مستحب است دوباره برای آن نماز، اذان و اقامه بگوید.
(1) (بهجت:) بنا بر احتیاط باید..
(2) (زنجانی:) کفایت نمی کند و مستحب ّ است دوباره اذان بگوید و نیز باید بین اذان و اقامه و نماز فاصله نیندازد و اگر بین آنها و نماز به قدری فاصله دهد که اذان و اقامه آن نماز حساب نشود، کفایت نمی کند و مستحب است دوباره برای آن نماز اذان و اقامه بگوید.
(سیستانی:) اذان باطل است و نیز اگر بین اذان و اقامه و نماز به قدری فاصله دهد که اذان و اقامه آن نماز حساب نشود، اذان و اقامه باطل می شود.
(3) (خوئی، تبریزی:) مستحب است دوباره اذان را بگوید..
(مکارم:) مسأله میان اذان و اقامه باید زیاد فاصله ندهد و اگر فاصله به قدری باشد که اقامه مربوط به آن اذان حساب نشود، دوباره بگوید و هم چنین میان اذان و اقامه با نماز نباید زیاد فاصله شود و الّا اذان و اقامه را اعاده نماید.
[ اذان و اقامه باید به عربی صحیح گفته شود]
مسأله 934 اذان و اقامه باید (1) به عربی صحیح گفته شود (2) پس اگر به عربی غلط بگوید (3)، یا به جای حرفی حرف دیگر بگوید، یا مثلًا ترجمه آنها را به فارسی (4) بگوید صحیح نیست.
(1) (بهجت:) باید بنا بر احتیاط..
(2) (بهجت:) بلکه لُزوم آن خالی از وجه نیست..
شاید این مطالب را هم بپسندید:
(3) (مکارم:) یا ترجمه آنها را به فارسی یا زبان دیگر بگوید صحیح نیست.
(بهجت:) اگر چه معنی را تغییر ندهد.. (4) (فاضل:) یا زبان دیگر..
[مسأله 935 اذان و اقامه باید بعد از داخل شدن وقت نماز گفته شود]
اشاره
مسأله 935 اذان و اقامه باید بعد از داخل شدن وقت نماز گفته شود و اگر عمداً یا از روی فراموشی پیش از وقت بگوید باطل است (1).
(1) (سیستانی:) مگر در صورتی که اگر وقت در میان نماز داخل شود، حکم به صحّت آن نماز می شود که در مسأله [744] بیان آن گذشت.
(بهجت:) مگر برای این که مردم مهیّا برای نماز شوند و یا کارهای خود را رها کنند که بعید نیست یک اذان قبلًا گفته شود اگر مردم را به اشتباه نیندازد و بعد اذان دیگری برای نماز گفته شود.
(مکارم:) مسأله اذان و اقامه را قبل از داخل شدن وقت نماز نمی توان گفت و اگر بگوید باطل است.
مسأله اختصاصی
(بهجت:) مسأله 770 اگر کسی اذان و اقامه را فراموش کرد و بعد از رکوع یادش آمد؛ برای درک آنها نمی تواند نماز را قطع کند؛ ولی اگر قبل از رکوع یادش آمد، مستحب است به قصد تحصیل ثواب اذان و اقامه نماز را قطع کند و بعد از اذان و اقامه نماز را از سر بگیرد، و اگر فقط اذان را به تنهایی فراموش کرده بنا بر أظهر قطع نماز جایز نیست، و اگر فقط اقامه را فراموش کرده، جواز قطع نماز خالی از وجه نیست، اگر چه خلاف احتیاط است.
[ اگر پیش از گفتن اقامه شک کند که اذان گفته]
مسأله 936 اگر پیش از گفتن اقامه شک کند که اذان گفته یا نه باید اذان را بگوید، ولی اگر مشغول اقامه شود و شک کند که اذان گفته یا نه، گفتن اذان لازم نیست.
[ اگر در بین اذان یا اقامه]
مسأله 937 اگر در بین اذان یا اقامه پیش از آن که قسمتی را بگوید شک کند که قسمت پیش از آن را گفته یا نه، باید قسمتی را که در گفتن آن شک کرده بگوید، ولی اگر در حال گفتن قسمتی از اذان یا اقامه شک کند که آن چه پیش از آن است گفته یا نه، گفتن آن لازم نیست. (1)
(1) (بهجت:) شک کند جمله قبلی را گفته یا نه، بعید نیست گفتن آن لازم نباشد.
(مکارم:) مسأله اگر در جمله های اذان و اقامه شک کند، احتیاط آن است که برگردد و به جا آورد.
[مسأله 938 مستحب است انسان در موقع گفتن اذان، رو به قبله بایستد]
مسأله 938 مستحب است انسان در موقع گفتن اذان، رو به قبله بایستد و با وضو یا غسل باشد (1) و دستها را به گوش بگذارد (2) و صدا را بلند نماید و بکشد و بین جمله های اذان کمی فاصله دهد و بین آنها حرف نزند (3).
(1) (بهجت:) ولی در اقامه بنا بر احوط با وضو یا غسل بودن شرط است و در اذانی که برای اعلام داخل شدن وقت است، مستحب است جای بلندی بایستد..
(2) (اراکی:) انگشتان را در گوشها بگذارد..
(مکارم:) مستحب است در موقع اذان گفتن رو به قبله بایستد و با وضو باشد..
(3) (گلپایگانی، صافی:) و امّا در اقامه باید با طهارت باشد بلکه بنا بر احتیاط لازم رو به قبله و ایستاده باشد.
[مسأله 939 مستحب است بدن انسان در موقع گفتن اقامه آرام باشد]
مسأله 939 مستحب است (1) بدن انسان در موقع گفتن اقامه آرام باشد و آن را از اذان آهسته تر بگوید (2) و جمله های آن را به هم نچسباند، ولی به اندازه ای که بین جمله های اذان فاصله می دهد، بین جمله های اقامه فاصله ندهد.
(1) (مکارم:) شایسته است..
(2) (بهجت:) و بین جمله های آن کمتر از اذان فاصله دهد ولی جمله ها را به هم نچسباند و به خلاف اذان که با تأنّی گفته می شود اقامه را سریعتر بگوید.
(مکارم:) و فاصله جمله ها را کمتر کند و میان اذان و اقامه یک گام بردارد، یا کمی بنشیند یا سجده کند یا دعا نماید یا دو رکعت نماز به جا آورد.
(زنجانی:) آن را نیز بلند، لکن از اذان آهسته تر بگوید و بین اقامه حرف نزند..
[مسأله 940 مستحب است بین اذان و اقامه یک قدم بردارد]
مسأله 940 مستحب است بین اذان و اقامه یک قدم بردارد، یا قدری بنشیند یا سجده کند (1) یا ذکر بگوید یا دعا بخواند، یا قدری ساکت باشد یا حرفی بزند یا دو رکعت نماز بخواند ولی حرف زدن بین اذان و اقامه نماز صبح (2) مستحب نیست (3) ولی نماز خواندن بین اذان و اقامه نماز مغرب را به امید ثواب بیاورد.
(1) [عبارت «یا سجده کند» در رساله آیت اللّه اراکی نیست]
(2) (گلپایگانی، خوئی، فاضل، صافی، تبریزی، زنجانی:) و نماز خواندن بین اذان و اقامه نماز مغرب مستحب نیست.
(3) (اراکی، سیستانی:) بقیه مسأله ذکر نشده. (مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله (939).
(بهجت:) مسأله مستحب است بین اذان و اقامه در غیر نماز مغرب دو رکعت نماز بخواند و در صورت نخواندن نافله قدری بنشیند یا سجده نماید یا قدمی بردارد، و در مغرب کافی است قدری ساکت شود یا قدمی بردارد و حرف زدن بین اذان و اقامه نماز صبح اگر ذکر نباشد مکروه است.
[مسأله 941 اوصاف مؤذن]
اشاره
مسأله 941 مستحب است (1) کسی را که برای گفتن اذان معیّن می کنند، عادل و وقت شناس (2) و صدایش بلند (3) باشد و اذان را در جای بلند بگوید (4).
(1) (مکارم:) بهتر است..
(2) (بهجت:) عادل و بینا و وقت شناس باشد یا این که راهنما داشته باشد..
(3) (مکارم:) و مناسب..
(4) (فاضل، مکارم:) و در صورتی که از بلندگوها استفاده شود مانعی ندارد گوینده اذان در محل ّ پایین قرار گیرد.
مسائل اختصاصی
(بهجت:) مسأله 777 مؤذّن در مقابل اذان گفتن بنا بر احتیاط واجب نباید مزد بگیرد و امّا چیزی که عنوان مزد ندارد جایز است، مثل ارتزاق از بیت المال و یا موقوفه ای که از درآمد آن برای مؤذّن سهمی در نظر گرفته شده است.
(مکارم:) مسأله 859 (فاضل:) مسأله 959 شنیدن اذان از رادیو و ضبط صوت و مانند آن برای نماز کافی نیست بلکه خود نمازگزاران باید اذان بگویند.
(مکارم:) مسأله 861 (فاضل:) مسأله 960 احتیاط واجب آن است که اذان را همیشه به قصد نماز بگویند و گفتن اذان برای اعلام دخول وقت بدون قصد نماز بعد از آن مشکل است.
(فاضل:) مسأله 961 اگر اذان و اقامه را به قصد نماز فرادی بگوید بعد جماعتی از او تقاضا کنند تا امام جماعت آنان شود یا بخواهد به عنوان مأموم نمازش را به جماعت بخواند آن اذان و اقامه کافی نیست و مستحب ّ است دوباره بگویند.
توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل، اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.
لینک کوتاه مطلب: http://goo.gl/mkvyWF
*- ضمنا شما می توانید از اینجا مشترک خبرنامه سایت شوید و جدید ترین مطالب را دریافت کنید.
