آیا حضرت عباس ازدواج کرده بود

حضرت ابوالفضل العباس (ع)، با لبابه دختر عبيدالله بن عباس، پسر عموى پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله، ازدواج نمود. (ابوعبدالله المصعب بن عبدالله بن المصعب الزبيرى، نسب قريش، دارالمعارف للطباعه و النشر، 1953 م، ج 1، ص 79 المحبّر، ابو جعفر محمد بن حبيب البغدادى، بيروت، منشورات دار الافاق الجديده بى تا، ج 1، ص 44) لبابه، از بانوان بزرگ زمان خويش بود و در فضايى آكنده از نور و قرآن و مالامال از عطر روح نواز محبت به خاندان وحى، ديده به جهان گشوده و در سايه سار «قرآن و عترت» تربيت يافته بود. مادر لبابه، ام حكيم جويرى دختر خالد بن قرظ كنانى است. (عبدالرزاق المقرم، العباس (ع)، نجف، مطبعه الحيدريه، بى تا، ص 195)

تاريخ ازدواج: تاريخ ازدواج چندان مشخص نيست اما از سن فرزندان حضرت عباس (ع) مى توان حدس زد كه ازدواج او بين سال هاى 40 تا 45 هجرى صورت گرفته و اينكه سن او هنگام ازدواج بيست سال بوده است، (حسين عماد زاده، زندگانى قمر بنى‏هاشم، اول، كتابفروشى اسلاميه، 1322 شمسى، ص 26).

فرزندان حضرت: ثمره اين پيوند فرزندانى به نام هاى عبيدالله، فضل، حسن، قاسم ويك دختر بود. (عبدالرزاق المقرم، العباس (ع)، نجف، مطبعه الحيدريه، بى تا، ص 195) اما بين تاريخ نگاران د رتعداد آنها اختلاف نظر وجود دارد.

برخى، حضرت عباس (ع) را صاحب دو فرزند به نام هاى عبيدالله و فضل دانسته اند (السيد عبدالمجيد الحائرى، ذخيره الدارين، نجف، مطبعه المرتضويه، 1345 ق، ج 1، ص 145 وسيله الدارين، ص 278) و برخى ديگرعبيدالله، حسن و قاسم (بطل العلقمى، ج 3، ص 429) و برخى نيز عبيدالله و محمد را فرزندان او بر شمرده اند.

پس از شهادت حضرت عباس (ع) و فرزندان او در كربلا، لبابه به عقد زيد بن الحسن (ع) «فرزند امام مجتبى (ع)» در آمد و از او صاحب دخترى به نام نفيسه گرديد.

سن حضرت هنگام شهادت: حضرت ابوالفضل العباس در سال 26 ه. ق به دنيا آمد (بحارالانوار، ج 45، ص 39). ودر دهم محرم سال 61 هجرى قمرى به شهادت رسيدند لذا سن آن بزرگوار در روز عاشورا بايد 34 يا 35 سال باشد.

آيا در كربلا فرزندان حضرت حضور داشتند؟ عده اى از مورخان نوشته اند كه عباس بن على (ع) در كربلا خانواده خود را به همراه برده بود و در خيمه اى مجزا اسكان داده بود. و در روز عاشورا ابتدا دو فرزند خود را به ميدان فرستاد و هر دو به شهادت رسيدند. آن گاه خود به ميدان و يا به طرف شريعه فرات رفت. و برخى ديگر از مورخان معتقدند كه فرزندان عباس بن على (ع) در مدينه بودند و در كربلا حضور نداشتند. قول اخير مشهورتر و صحيح تر مى باشد.

حضرت على اكبر (عليه السلام)

سن حضرت: مرحوم مقرّم مى نويسد: على اكبر در روز يازدهم شعبان (انيس الشيعه، سيد محمدعبدالحسين هندى كربلائى) سال 33 هجرى- دو سال قبل از كشته شدن عثمان (الحدايق الورديه) به دنيا آمد. و اين موافق است با قول ابن ادريس (ره) در «سرائر» كه فرموده: حضرت على اكبر در خلافت عثمان چشم به دنيا گشود.

پس در روز عاشورا آن بزرگوار 27 ساله بوده و تاييد مى شود به اتفاق مورّخين و علماء علم نسب كه حضرت على اكبر از امام سجّاد (ع) بزرگتر بوده، و امام سجّاد (ع) در روز عاشورا 23 سال داشته اند، و اينكه بعضى سن آن جناب را 17 يا 19 سال نقل كرده اند، با اين اتفاق مغاير است، مضافاً بر اينكه شاهدى بر قول خود ندارند. (زندگانى قمر بنى هاشم و على اكبر، مقرم، ص 12)

ابن شهر آشوب (ره) مى نويسد: على اكبر هيجده سال داشت، و گفته شده 25 سال بوده است. (مناقب:/ 4 109)

محدّث قمى (ره) گويد: در سن على اكبر اختلافى عظيم است، ابن شهر آشوب و محمّد بن ابى طالب گويند 18 ساله بوده، و شيخ مفيد او را 19 ساله دانسته (ارشاد/ 2 109)، بنابراين از امام زين العابدين (ع) كوچك تر بوده است. و بعضى گويند 25 ساله بوده و غير از اين هم گفته اند. پس على اكبر از برادرش امام سجاد (ع) بزرگتر بود و اين اصلح و اشهر اقوال است. از شيخ اجل ابن ادريس در خاتمه كتاب حج نقل مى كند كه حضرت على اكبر بزرگتر بوده، و آن جناب در زمان خلافت عثمان متولد شده است، و از جدّش اميرالمؤمنين (ع) روايت كرده است، و شعراء در مدح او اشعار سروده اند.

ابن ادريس در رد كسانى كه مى گويند على اكبر كوچك تر بوده مينويسد: دراين باب بايد به خبره اين فن كه علماء نسب و تاريخ و اخبارند، مانند زبير بن بكار رجوع نمود، و نام جمعى را مى برد كه همگى على اكبر (ع) را بزرگتر مى دانند و بر اين قول اتفاق دارند.

مرحوم ملا هاشم مى نويسد: آن حضرت 25 ساله بوده كه دو سال از حضرت زين العابدين (ع) بزرگتر بوده، و احتمالاً اين قول اقوى مى باشد.

مرحوم مقرّم و بسيارى از مورّخين نقل كرده اند: كه حضرت على اكبر (ع) از امام سجاد (ع) بزرگتر است. (زندگانى قمر بنى هاشم و على اكبر، مقرم، ص 356)

عدّه اى چون شيخ مفيد (ره) در «ارشاد» و طبرسى (ره) در «اعلام الورى» مى گويند: امام سجّاد (ع) بزرگتر بوده بدون اينكه شاهدى بياورند. (زندگانى قمر بنى هاشم و على اكبر، مقرم، ص 16- 20).

ازدواج حضرت على اكبر (ع) و فرزندان آن بزرگوار: اگر بگوييم آن جناب هنگام شهادت 25 سال يا بيشتر داشتند حتماً ازدواج كرده بودند، چون اين بزرگوار تارك اين سنّت عظيمه نخواهند بود. در حديثى «كافى» و «تهذيب» و «قرب الاسناد» روايت نموده اند كه بزنطى ازحضرت رضا (ع) سئوال كرد: آيا مى شود زنى را با امّ ولد پدر آن زن تزويج نمود؟ فرمودند: بلى، گفت: به ما خبر رسيده كه حضرت سجّاد (ع) چنين نمودند؟ يعنى دختر امام حسن مجتبى (ع) و كنيز امّ ولد آن حضرت را تزويج نمودند.

امام رضا (ع) فرمودند: چنين نيست بلكه حضرت سجّاد (ع) دختر امام حسن (ع)، و نيز امّ ولد از حضرت على اكبر (ع) كه در كربلا شهيد شده بود را تزويج نمودند. (وسائل العرب: 111/ 10، مجمع البحرين: 127/ 6، مصباح/ 619).

همچنين با توجه به زيارتنامه‏هاى حضرت به نظر مى‏رسد كه ايشان نيز داراى اهل و عيال بوده‏اند. زيارت نامه ايشان اينگونه است: صلى الله عليك و على عترتك و اهل بيتك و آبائك و ابنائك. (كامل الزيارات/ 239 ب 79 زيارت 18)، همچنين سفارش امام صادق (ع) به ابو حمزه ثمالى كه فرمود: چون به قبر حضرت رسيدى، «ضع خدك على القبر و قل: صلى الله عليك يا ابا الحسن» كه با توجه به اين فراز، ايشان فرزندى به نام حسن داشته است. به علاوه بنا بر برخى روايات، نظير روايت «احمد بن نصر بزنطى»، حضرت على اكبر (ع)، ام ولد (كنيز) داشته است و از او صاحب فرزند بوده است.

هرچند برخى از علماى انساب تصريح كرده‏اند كه از آن بزرگوار اولادى نمانده و نسل امام حسين (ع) تنها از طريق امام چهارم حضرت سجاد (ع) ادامه پيدا كرده است.