آيا پيامبر در تشهد براى خودش صلوات مى فرستاد
تشهّد نماز
پرسش 19 . فلسفه و اسرار تشهّد در نماز چيست؟ آيا پيامبر صلى الله عليه و آله هم در تشهّد براى خودش صلوات مى فرستاد؟
در ابتدا گفتنى است؛ پيامبر صلى الله عليه و آله يك شخصيت حقيقى دارد به عنوان يك انسان و يك شخصيت حقوقى به عنوان پيامبر و فرستاده خدا و از اين جهت احترام مقام رسالت و شخصيت حقوقى پيامبر صلى الله عليه و آله حتى براى خود پيامبر صلى الله عليه و آله نيز لازم است.
از اين رو پيامبر صلى الله عليه و آله موظّف بودند نماز را همان گونه كه خداوند امر فرموده است، بجاى آورند. قرآن مجيد نيز مى فرمايد:
«إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يصَلُّونَ عَلَى النَّبِى يا أَيهَا الَّذينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيهِ وَ سَلِّمُوا تَسْليماً»125؛
«خدا و فرشتگانش بر پيامبر درود مى فرستد؛ اى كسانى كه ايمان آورده ايد، بر او درود فرستيد و سلام گوييد و كاملاً تسليم (فرمان او) باشيد».
از آن جايى كه رسول اكرم صلى الله عليه و آله خود در رأس مؤمنان است؛ آيه شامل خود آن حضرت نيز مى شود كه به مؤمنان دستور مى دهد به پيامبر صلوات بفرستند، بنابراين پيامبر صلى الله عليه و آله موظّف به فرستادن صلوات و درود بر خود بودند.
و اما درباره اسرار تشهّد گفتنى است؛
«تشهّد تجديد و تكرار شهادتين است كه تجديد ايمان و اسلام است و اعتراف به مبعوث شدن بعد از مرگ»126
در تشهّد گواهى به يگانگى خدا و رسالت پيامبر در كنار هم آمده و پيوند نبوّت و رهبرى را با توحيد و عبوديت مى رساند.
تشهّد شايد گوياى اين باشد كه اين گواهى را هر كس بايد با آگاهى و اعتقاد عميق خود اظهار بدارد و بيعت خويش را با خدا و رسول، تجديد كند.
در شهادت به رسالت و عبوديت حضرت محمد صلى الله عليه و آله هم عظمت مقام آن حضرت نهفته، كه خداوند، شهادت به رسالت او را در كنار توحيد قرار داده است، هم پيوند نمازگزار را با خط رهبرى الهى و قدردانى از او مى رساند، و هم مقدّم بودن (عَبْدُهُ) بر (رسُولُه) مى رساند كه رمز رسالت پيامبر، عبوديت اوست، و چون بنده خدا بوده به مقام پيامبرى برگزيده شده است.
فراز ديگر تشهّد، صلوات است. گرچه اهل سنّت، اين جمله را در تشهّد نمى خوانند، ولى امام شافعى از رهبران اهل سنّت در شعرى چنين سروده است:
يا أهلَ بيت رسولِ اللَّهِ حبُّكمُ
فرضٌ من اللَّهِ فى القرآنِ أنزلهُ
كفاكمُ من عظيمِ القدرِ أنّكمُ
من لم يصلِّ عليكم لا صلاةَ لهُ
شاید این مطالب را هم بپسندید:
اى خاندان پيامبر! محبّت شما بر ما فرض است و خدا اين را در قرآن نازل كرده است.
در عظمت قدر شما همين بس كه هر كس بر شما صلوات نفرستد، نمازش، نماز نيست.127
در كيفيت صلوات بر پيامبر و آلش و نيز در اصل آن، حديث هاى متعدّدى در كتب تفسير و فقه و حديث اهل سنّت نيز آمده است. حتّى در صحيح بخارى روايت است كه از پيامبر صلى الله عليه و آله پرسيدند: ما چگونه صلوات بفرستيم فرمود: بگوييد: «اللّهم صلّ على محمّد و عَلى آل محمدٍ»128.
در احاديث ديگرى نيز آل محمد در كنار نام پيامبر آمده است.129
و در احاديثى، نكوهش از كسانى شده كه هنگام صلوات بر محمّد صلى الله عليه و آله اهل بيت آن حضرت را ياد نمى كنند، همچون حديث پيامبر كه فرمود: «مَنْ قالَ صلّى الله على محمّد، و لم يصَلِ على آلهِ لم يجِدْ ريحَ الجَنةِ»130؛ «كسى كه بگويد: صلّى اللّه على محمّد و بر آل او صلوات نفرستد بوى بهشت را درك نخواهد كرد».
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله: «مَنْ اَرادَ التَوسُّلَ اِلى وَ اَنْ تكُونَ لَهُ عِنْدى يدُ اُشَفِّعُ لَهُ بها يوْمَ القيامَةِ فَلْيصَلِّ عَلى اَهل بيتى وَ يدْخِلِ السُرورَ عَليهمْ»131؛ «كسى كه مى خواهد به من توسّل پيدا كند و اين كه براى او در نزد من دست شفاعت كننده اى برايش باشد پس بايد بر اهل بيت من صلوات بفرستد و سرور و شادى را در آنها ايجاد كند».
به هر حال، ياد كردن از آل پيامبر صلى الله عليه و آله در صلوات، نشان قدرشناسى از دودمان پيامبر صلى الله عليه و آله و عمل به توصيه خود آن حضرت است.132
125. أحزاب 33، آيه 56.
126. بحارالأنوار، ج 81، ص 253.
127. الغدير فى الكتاب و السنه و الادب، ج3، ص 245.
128. صحيح بخارى، ج 8، باب الصلاة على محمّد.
129. تفسير فخر رازى، ج 25، ص 227 ؛ كنزالعّمال، ج 1، ص 495.
130. وسائل الشيعة، ج 7، ص 203.
131. وسائل الشيعة، ج 7، ص 203.
132. محسن قرائتى، پرتويى از اسرار نماز، ص 186.
منبع: هدانا برگرفته از پرسمان، نماز چیستی و چرایی.
