آيا بر زيارت اموات فاميل آثار صله رحم مترتب مى شود

آيا بر زيارت اموات فاميل آثار صله رحم مترتب مى شود و آيا تصديقى در اين مورد از روايات و احاديث معصومين عليهم السلام داريم؟

براى روشن شدن پاسخ اين پرسش به نكات ذيل توجه نماييد:

1- اصطلاح صله ارحام به معناى لزوم پيوند با ارحام و وابستگان مربوط به ارحام زنده است ولى در عين حال به ياد ارحام بودن پس از مرگ و به خصوص ارحام مومن داراى پاداش فراوانى براى خود انسان و تاثير در دگرگونى احوال و اوضاع اموات و گشايش در امور آنها است.

2- وقتى زيارت اهل قبور و خواندن قرآن و فاتحه براى همه مومنان آثار و اجر و پاداش به دنبال داشته باشد زيارت امواتى كه از ارحام انسان مى باشند و در زمان حيات نسبت به آنها سفارش فراوان شده مورد تاكيد و توجه بيشترى است.

3- در برخى روايات بيان شده كه ممكن است پدر و مادر انسان در دنيا از انسان راضى باشند ولى پس از مرگ آنها بر اثر بى توجهى فرزندان به آنها و از آنها ياد نكردن از فرزندان خود ناراضى شوند و آنها را عاق كنند و بر عكس فرزندانى كه در زمان زنده بودن والدين به دليل كوتاهى در حق آنها مورد عاق آنها واقع شده اند پس از مرگ والدين در حق آنها خوبى كنند وبراى آنها خيرات و مبرات دهند و يا واجباتى را كه بر ذمه آنها است ادا كنند و والدين از آنها راضى و خشنود شوند. اين روايت دلالت دارد كه توجه به ارحام و حد اقل والدين پس از مرگ هم لازم و مورد عنايت و توجه است.

جهت اطلاع بيشتر از اينكه نيكى وكار خير بعد از مردن افراد هم منشأ اثر است ادامه توضيحات را ملاحظه نمائيد.

در برخى روايات آمده است كه برخى فرزندان كه عاق والدين شده اند پس از مرگ والدين به آنها نيكى مى كنند و خيرات و مبرات براى آنها مى فرستند و تقصير خود در زمان حيات آنها را جبران مى كند و والدين آنها در آن عالم از آنها راضى و خشنود مى شوند. اين روايات با روايات عاق والدين منافاتى ندارد زيرا موضوع عاق والدين در اين روايات مربوط به موردى است كه فرزندان تقصير خود را پس از مرگ جبران نكنند و با جبران تقصير خود پس از مرگ آنها ديگر عاق والدين نمى باشند بلكه مورد رضايت آنها واقع مى شوند.

پس در وجوب احسان به پدر و مادر و نيكى و احترام نسبت به آنها فرقى بين زمان زندگى و حال مرگ آنها نيست. يعنى با مردن حق آنها ساقط نمى گردد و اگر پس از مرگ فراموش شوند و نيكى به آنها و فرستادن هدايا مثل صدقه و فاتحه و خيرات و مبرات ترك شود، عاق والدين محسوب مى شود هر چند در حال زندگى حق آنها ادا شده باشد و مورد احترام و تكريم باشند. حق والدين پس از مرگ آن است كه اولا، واجباتى كه از آنها در حال حيات فوت شده مثل نماز و روزه و حج و بدهى هاى آنها ادا گردد. ثانيا، به آن چه وصيت كرده اند عمل شود. ثالثا، آنها را تا آخر عمر نبايد فراموش كرد و بايد برايشان طلب آمرزش و رحمت كرد و به نيابت از آنها صدقه داد و اعمال مستحب به قصد و نيت آنها به جا آورد و هداياى معنوى براى آنها فرستاد. از حضرت باقر (ع) روايت شده كه فرمود: بنده اى كه در حيات و زنده بودن پدر و مادرش به حال آنها نيكوكار است.

اگر پس از مرگ، آنها را فراموش كند وحقوق و بدهى آنها را ادا نكند و براى آنها طلب رحمت نكند، خداوند او را عاق والدين به شمار مى آورد و بنده اى كه در زمان زنده بودن پدر و مادرش به آنها نيكى و احترام و احسان نكرده، عاق والدين مى باشد اگر پس از مرگ جبران كند و قرض و بدهى آنها را ادا كند و با دعا و طلب رحمت آنها را ياد كند، خداوند متعال او را نيكوكار، نسبت به پدر و مادرش به شمار مى آورد و ثبت مى كند(1) البته اين روايت دلالت دارد كه اگر فرزندى در حق والدينش و يا دورى آنها و اداى حقوق آنها پس از مرگ كوتاهى كند، خداوند او را عاق والدين به شمار مى آورد و او را همرديف كسانى كه عاق والدين هستند قرار مى دهد و دلالتى ندارد كه خود پدر و مادر او را عاق مى كنند ولى در عين حال اگر خود پدر و مادر هم اين كار را بكنند اشكالى ندارد چون انسان پس از مرگ آگاهى و ديد وسيع ترى پيدا مى كند و رشته ارتباط او با عالم دنيا كاملا گسسته نمى گردد بلكه ارتباطى هر چند ضعيف برقرار است.

روايات زيادى داريم كه كسانى كه از دنيا مى روند از وضع خانواده خود و اعمال خوب و بد آنها آگاهند. از اعمال خوب آنها خوشحال و شادان و از اعمال بد آنها دلگير مى شوند به ويژه در مورد والدين روايت داريم كه ارتباط آنها با اعمال فرزندانشان برقرار است و اعمال خوب و بد فرزندان باعث خوشى يا عذاب و ناراحتى آنها در عالم برزخ مى گردد.

بى توجهى فرزندان وفراموش كردن پدر و مادر پس از مرگ آنها و سهل انگارى در پرداخت حقوقى كه در دنيا بر گردن آنها بوده و عمدا يا سهوا پرداخت نكرده اند، باعث آزردگى و اذيت شدن و ناراحتى آنها مى گردد و همين به معناى عاق والدين است و برعكس جبران كوتاهى ها و بى احترامى ها و بى توجهى هايى كه نسبت به پدر و مادر در زمان زنده بودنشان روا داشته شده باعث شادى و خرسندى آنها در عالم برزخ مى گردد و موجب مى شوند فرزندانى كه در زمان زنده بودنشان عاق آنها بوده اند، در اثر نيكى پس از مرگشان، پدر و مادر از آنها راضى شوند و مورد دعاى خير و لطف آنها قرار بگيرند.

(1) (گناهان كبيره، شهيد دستغيب شيرازى، بخش 6، حقوق والدين). پرسمان.