گفتار نیک، پندار نیک، کردار نیک و نقد شهید مطهری
صرف توصيه كردن به اينكه اخلاق خوب داشته باشيد، معرّف يك مكتب اخلاقى نمىتواند باشد.
گفتار نیک، پندار نیک، کردار نیک و نقد شهید مطهری
مكتبهاى اخلاقى دنيا كه همه، اخلاق پيشنهادى خود را به عنوان «اخلاق خوب» [نیک] پيشنهاد كرده اند،تفاوتشان با يكديگر «در حد تضاد» است! يعنى حداكثر تباين [اختلاف] ميانشان هست؛ يك عمل را، مكتبى اخلاقى مىداند و مكتب ديگر ضد اخلاقى!
اخلاق علم دستورى است، يعنى علم «چگونه بايد بود» و فرمان اين كه «اينطور باش».
سؤال اين است كه: «چگونه» باشيم؛ از نظر اين مكتب خوب خواهيم بود؟
پس صرف توصيه كردن به اينكه اخلاق خوب داشته باشيد، معرّف يك مكتب اخلاقى نمىتواند باشد.
و شايد مكرر گفته باشيم كه پوك ترين و بى مغزترين حرف ها، همين حرف «منسوب به زردشت» است كه مى گويد:
گفتار نيك، پندار نيك، كردار نيك.
آخر [تعریف و مشخصات این] نيكى چه هست؟
شاید این مطالب را هم بپسندید:
مثل اين است كه از مهندسى براى ساختمان يك مسجد طرح بخواهند، به او بگويند: طرح شما چيست؟ بگويد: يك ساختمان خوب!
اول بايد ديد «خوب» و «ساختمان» در نظر او چيست؟
يا به يك خياطى بگويند: چه مدل لباس مىدوزى؟ بگويد: يك مدل خوب،
ولى معلوم نباشد خوبِ او چگونه است!
اين است كه وقتى مى گوييم «اصول و مبانى اخلاق اسلامى»،معنايش اين است كه ببينيم اسلام چه چيزهايى را اخلاق خوب مىداند و چه چيزهايى را اخلاق بد. در اين صورت ما مى توانيم روش اخلاقى و تربيتى اسلام را بفهميم.
( مجموعه آثار ۲۲ – «اخلاق و عرفان» – بخش «فلسفۀ اخلاق» ص ۶۴۵)
سوال سیتی
