چرا حیوان ذبح نشده خوردنش حرام است

حیوان ذبح نشده

ذبح در اصطلاح فقه اسلامی، بریدن سر حیوان به نحوی خاص همراه با ذکر نام خدا است که جزئیات آن در کتب فقهی آمده است. شرط مجاز بودن استفاده از گوشت حیوانات حلال گوشت اهلی مانند گوسفند و گاو و شتر، این است که حتماً به صورت شرعی، ذبح شوند. اگر حیوانی، ذبح شرعی نشود، در فقه به آن «میته» میگویند که علاوه بر حرام بودن، نجس نیز هست.

البته «میته» در لغت به حیوانی گفته می شود که به خودی خود مرده باشد. در قرآن کریم نیز «میته» در معنای لغوی خود به کار رفته است. به همین خاطر «میته» در اصطلاح فقهی اعم از «میته» لغوی بوده و شامل حیواناتی که به علتهای دیگری مثل افتادن از بلندی، خفه شدن و زخمی شدن بمیرند، نیز می شود. 

علاوه بر آیه قبل در آیات دیگری نیز به حرام بودن میتة تصریح شده است. در همه این موارد، میتة در کنار خون، گوشت خوک و حیوانی که نام خدا را هنگام ذبحش نبرند، آمده است. از جمله می فرماید: «إِنَّما حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَ الدَّمَ وَ لَحْمَ الْخِنْزيرِ وَ ما أُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ اللَّه  فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ باغٍ وَ لا عادٍ فَلا إِثْمَ عَلَيْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحيم»222؛ «خداوند، تنها (گوشت) مردار و خون و گوشت خوك و آنچه را نام غيرِ خدا به هنگام ذبح بر آن گفته شود، حرام كرده است.

(ولى) آن كس كه مجبور شود، در صورتى كه ستمگر و متجاوز نباشد، گناهى بر او نيست همانا خداوند بخشنده و مهربان است ». همین جا لازم به یاد آوری است که طبق فرموده قرآن، حکم حرمت از کسی که در شرایط اضطرار، قرار گرفته، برداشته شده است.

از دید پزشکی، ذبح حیوان به طریق شرعی، باعث بریده شدن رگهای اصلی گردن حیوان می شود و از این طریق، تمام خون بدن حیوان تخلیه می شود. از آداب ذبح گفته شده است که به حیوان اجازه بدهند که دست یا پای خود را حرکت دهد. این کار، به تخلیه خون از بدن حیوان کمک می کند. گوشت‌هایی که کاملاً از خون عاری نشده باشند، قابل مصرف نیستند.

در منابع علمی غیر مسلمانان آمده است که خارج شدن خون به طور کامل از بدن حیوان، موجب جلوگیری از سفت شدن گوشت می شود223. خوردن خون به تنهایی ضررهای بسیاری دارد که در قسمت تحریم خون از آن سخن خواهیم گفت. 

همچنین بدن حیوان مرده در اثر بیماری یا گاز گرفتن حیوانات وحشی و … می تواند آلوده به انواع زیادی از میکروبها و عوامل بیماریزا باشد که سلامتی انسان را در صورت مصرف آن، به مخاطره جدی بیندازد.

پيرامون حکمت تحریم گوشت مردار از امام صادق (علیه السلام) چنين نقل شده است: «وَ أَمَّا الْمَيْتَةُ فَإِنَّهُ لَمْ يَنَلْ أَحَدٌ مِنْهَا إِلَّا ضَعُفَ بَدَنُهُ وَ وَهَنَتْ قُوَّتُهُ وَ انْقَطَعَ نَسْلُهُ وَ لَا يَمُوتُ آكِلُ الْمَيْتَةِ إِلَّا فَجْأَةً»224؛ «اما مردار را هيچكس از آن نمى خورد مگر اينكه بدنش ضعيف و رنجور مى شود، نيروى او را مى كاهد، و نسلش را قطع مى كند و آن كس كه به اين كار ادامه دهد با مرگ ناگهانى از دنيا مى رود».
علاوه بر مطلب فوق، چه بسا حکمتهای بی شمار دیگری برای تحریم گوشت حیوان ذبح نشده باشد که با تحقیقات علمی، میتوان از آنها آگاهی پیدا کرد.

222- بقره (2)، آیه 173؛ دو مورد دیگر سوره أنعام، آیه 145 و سوره نحل، آیه 115 است.
223- موترام، تغذیه انسان، ص 166؛ به نقل از مهدی ابراهیمی، تفسیر موضوعی قرآن کریم، ویژه رشته های علوم پزشکی، قم، دفتر نشر معارف، 1390، ص 160.
224- من لا يحضره الفقيه، ج  3، ص 34

منبع: سایت هدانا برگرفته از قرآن و پزشکی.

 

 

ویژه نامه قرآن پژوهی