پرسش و پاسخ درباره احکام زن حائض

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

وظیفه زن در پاکی میان حیض [احکام زن حائض ]
پرسش : اگر زن خون حیض ببیند اما در میان آن پاک شود و چنانچه دوباره خون ببیند، وظیفه او چیست؟
پاسخ : هرگاه سه روز پشت سر هم خون ببیند و پاک شود چنانچه دوباره خون ببیند و تمام ایّامى که خون دیده یا در بین آن پاک بوده، روى هم رفته از ده روز بیشتر نشود، حیض است؛ البتّه روزهایى که در وسط پاک بوده، حکم زنان پاک را دارد و باید عبادات خود را انجام دهد.

حکم مصرف قرص برای جلوگیری از حیض [احکام زن حائض ]
پرسش : استفاده از قرص برای جلوگیرى از عادت ماهانه چه حکمی دارد؟
پاسخ : این کار در صورتی که ضرر مهمی نداشته باشد اشکالی ندارد، و چنانچه لکه هایی ببیند ولی سه روز اول متصل و پی در پی نباشد حکم استحاضه را دارد.

تکلیف زن در صورت حائض شدن در بین نماز [احکام زن حائض ]
پرسش : چنانچه زنی در بین نماز حائض شود تکلیف او چیست؟
پاسخ : هرگاه زن در وسط نماز حائض شود نماز او باطل است و نباید ادامه دهد، ولى اگر شک کند که حائض شده یا نه، نماز او صحیح است.

حکم عبادات سابق در صورت شک در پاکی از حیض [احکام زن حائض ]
پرسش : اگر خانمی بعد از تشخیص پاکی، غسل حیض نماید ولی بعد از چند روز شک در پاکی کند، نمازها و روزه های گذشته چه حکمی دارد؟
پاسخ : نماز و روزه های آن چند روز صحیح بوده است.

حکم عبادات در صورت شک در مصادیق پاکی بیان شده توسط دیگران [احکام زن حائض ]
پرسش : کسی که شک در روزهای عادت دارد و طبق نشانه های که دیگران به او می دهند اقدام به غسل کرده و اعمال را انجام میدهد ولی باز هم شک دارد، حکم نماز و روزه اش چیست؟
پاسخ : در صورتی که علامتی برای لکه بینی وجود نداشته باشد غسل او صحیح است و نماز و روزه هایش نیز صحیح می باشد.

وظیفه زن حائض بعد از پاکی [احکام زن حائض ]
پرسش : چنانچه زن از خون حیض پاک شود، وظیفه ی او چیست؟
پاسخ : هنگامى ‏که زن از حیض پاک شود باید براى انجام عبادات خود غسل کند و اگر دسترسى به آب ندارد تیمّم نماید، دستور غسل حیض مثل غسل جنابت است و از وضو نیز کفایت مى ‏کند، ولى احتیاط مستحبآن است که وضو هم بگیرد (خواه پیش از غسل باشد یا بعد از غسل).

حکم نماز و روزه زمان حيض [احکام زن حائض ]
پرسش : آیا نماز و روزه هایی که زن در ایام عادت ماهانه ترک نموده است، لازم است در ایام پاکی قضا نماید؟
پاسخ : نمازهاى روزانه که زن در حال حیض نخوانده قضا ندارد، ولى روزه واجب را باید قضا کند.

وظیفه زني که در اول وقت به اندازه انجام واجبات يک نماز پاک باشد و نماز نخواند [احکام زن حائض ]
پرسش : اگر زنی هنگام دخول وقت نماز پاک باشد، ولی نماز را نخواند و حائض شود؛ آیا باید قضای آن را بجا آورد؟
پاسخ : هرگاه زن در اوّل وقت به اندازه انجام واجبات یک نماز پاک باشد و نماز نخواند و حائض شود، آن نماز را باید بعداً قضا کند و در اندازه «وقت براى انجام واجبات» باید ملاحظه حال خود را نماید، مثلًا براى مسافر به اندازه دو رکعت و براى حاضر، به اندازه چهار رکعت و کسى که وضو ندارد، وقت وضو را نیز باید در نظر بگیرد و همچنین تطهیر لباس و بدن و اگر فقط به اندازه خود نماز وقت داشته باشد احتیاط واجب ، قضا کردن نماز است.

وظیفه حائض در صورت پاکی در آخر وقت نماز [احکام زن حائض ]
پرسش : چنانچه زن حائض در آخر وقت نماز پاک شود،وظیفه ی او چیست؟
پاسخ : هرگاه در آخر وقت نماز پاک شود باید غسل کند و نماز را بخواند، حتّى اگر به اندازه یک رکعت نماز وقت داشته باشد احتیاط واجب خواندن نماز است و در صورت نخواندن، قضاى آن را به جاآورد.

وظیفه حائض در پاکی در آخر وقت نماز با وجود تنگی وقت برای غسل [احکام زن حائض ]
پرسش : چنانچه زن حائض در آخر وقت نماز پاک شود ولی وقت برای غسل کردن نداشته باشد،وظیفه ی او چیست؟
پاسخ : هرگاه در آخر وقت پاک شود، امّا وقت براى غسل ندارد و فقط مى ‏تواند تیمّم کند و یک رکعت نماز را در وقت و بقیّه را در خارج وقت به جا آورد نماز بر او واجب نیست، ولى اگر گذشته از تنگى وقت تکلیفش تیمّم است، مثل این‏که آب براى او ضرر دارد باید تیمّم کند و نماز را به جا آورد.

وظیفه زن حائض بعد از پاکی با شک در کفایت وقت برای نماز [احکام زن حائض ]
پرسش : چنانچه زن حائض پاک شود ولی شک نماید که وقت کافی برای خواندن نماز دارد یانه؛ تکلیف او چیست؟
پاسخ : هرگاه زن پاک شود و شک کند که به مقدار کافى وقت براى نماز باقى مانده یا نه، باید نمازش را بخواند.

وظیفه ی زنی که بعد از نیمه شب و قبل از اذان صبح پاک شده است [احکام زن حائض ]
پرسش : اگر زن بعد از نیمه شب شرعی و قبل از اذان صبح از حیض پاک شده، وظیفه ی او چیست؟
پاسخ : احتیاط واجب آن است که غسل کند و نماز مغرب و عشاء را به قصد ما فی الذمه بجا آورد.

وظیفه زن در صورت عدم امکان غسل حیض در سفر [احکام زن حائض ]
پرسش : اگر زنى در حین سفر هوایی یا ریلی از حیض پاک شود ولی نتواند غسل کند چه وظیفه‌اى دارد؟
پاسخ : اگر یقین دارد تا قبل از گذشتن وقت عذر او برطرف می شود و امکان غسل است بنابر احتیاط واجب صبر نماید و بعد از غسل نماز را بخواند و الا چنانچه بتواند تیمّم مى‌کند و نماز خود را با همان حال انجام مى‌دهد، اما اگر نتواند تیمّم کند و وقت تنگ است نماز را بنابر احتیاط واجب با همان حال مى‌خواند و بعد قضا مى‌کند.

تعریف استظهار [احکام زن حائض ]
پرسش : استظهار چیست و وظیفه ی کدام یک از اقسام زنان می باشد؟
پاسخ : زن دارای عادت معیّن که زمان عادت او کمتر از ده روز است، اگر خونریزی وی از زمان عادتش بگذرد و نداند خونریزی تا ده روز ادامه می‌یابد تا تمام مدّت ده روز حیض باشد یا بیشتر از ده روز ادامه می‌یابد که در این صورت تنها مدّت عادت، حیض شمرده شود، استظهارمی‌کند؛ یعنی تا ده روز صبر می‌کند و به احکام زن حائض عمل می‌کند تا حال او روشن شود. اگر خون تا ده روز قطع شد، همه روزها را حیض قرار می‌دهد و چنانچه از ده روز گذشت، روزهای عادت خود را حیض و باقی را استحاضه به شمار می‌آورد.

وظیفه زن در زمان استظهار با یقین به پاکی از حیض [احکام زن حائض ]
پرسش : زنی که می داند خون حیض او از ده روز تجاوز می کند؛ در ایام کمتر از ده روز که حیض او به حسب سابق تمام شده، ولی هنوز خون یا لک می بیند و طبیعتاً استحاضه است تکلیف او چیست؟
پاسخ : اگر یقین دارد که حیض او تمام شده است به حکم استحاضه عمل نماید.

وظیفه زن در صورت عسر و حرج عمل به حکم پاکی در میان حیض [احکام زن حائض ]
پرسش : چنانچه عمل به حکم پاکی در میان حیض(طهر متخلل) برای زن مشقت داشته باشد می تواند به مرجع تقلید دیگر رجوع کند؟
پاسخ : معمولا در این موارد پاک پاک نمی شوند و تجسس لازم نیست و هر کجا به مشقت می افتند می توانند تیمم کنند و نماز بخوانند.

لزوم ترک اعتکاف و روزه مستحبی برای زنی که وظیفه ی او جمع است [احکام زن حائض ]
پرسش : زنی که وظیفه ی او جمع بین استحاضه و حیض است، آیا می تواند اعتکاف نموده و روزه ی مستحبی انجام بدهد؟
پاسخ : احتیاط واجب آن است که هر دو را ترک نماید.

وظیفه زن حائض نسبت به نماز آیات [احکام زن حائض ]
پرسش : اگر زن در هنگام خسوف یا کسوف یا زلزله حائض باشد تکلیف او چیست؟
پاسخ : اگر در حال عادت ماهانه ، آفتاب یا ماه بگیرد و تا آخر مدّتى که خورشید یا ماه بازمى ‏شود از خون حیض پاک نشده باشد، نماز آیات بر او واجب نیست و قضا هم ندارد. همچنین نماز آیاتی که بواسطه زلزله واجب شده است و قضای آن بر حائض واجب نیست.

وظیفه زن باردار یا شیرده در صورت مشاهده خون [احکام زن حائض ]
پرسش : اگر زن باردار یا شیرده، خون مشاهده کند وظیفه ی او چیست؟
پاسخ : زنان باردار یا شیرده نیز حائض می شوند؛ بنابراین اگر خون ناشی از زخم و جرح یا عفونت باشد و یا احتمال قوی بدهد که مربوط به آن است باید نمازها را بخواند ولی اگر با ایام عادت مصادف شد خونی که احتمال می دهد مربوط به عادت باشد و جریان داشته باشد (نشانه های خون حیض را داشته باشد) حکم حیض را دارد و اگر عادت ندارد به نشانه ها رجوع می کند.

وظيفه زن حائضی که احتمال مى دهد در باطن خون باشد [احکام زن حائض ]
پرسش : چنانچه زن حائض قبل از ده روز پاک شود ولی احتمال خون آلود بودن باطن را بدهد، وظیفه ی او چیست؟
پاسخ : تمامی اقسام زنان حائض هرگاه پیش از ده روز پاک شود ولى احتمال مى ‏دهد که در باطن خون است باید به وسیله قدرى پنبه خود را امتحان کند، چنانچه پاک بود غسل کند و عبادتهاى خود را انجام دهد و اگر پاک نبود، هرچند به خونابه آلوده باشد باید مطابق احکام حائض عمل نماید.

دفعات وارسی جهت تشخیص پاکی میان حیض [احکام زن حائض ]
پرسش : برای تشخیص پاکی میان حیض، چه مقدار وارسی کافی می باشد؟
پاسخ : در فرض سوال، روزی دو سه بار وارسی کردن کافی است.

وظیفه زن در صورت مشاهده خون ناشی از زخم [احکام زن حائض ]
پرسش : چنانچه از رحم زن، خونی به علت زخم یا عفونت خارج شود تکلیف او چیست؟
پاسخ : اگر خون ناشی از زخم و جرح یا عفونت باشد و یا احتمال قوی باشد که مربوط به آن است باید محل را تطهیر کند و نمازها را بخواند و وضو نیز باطل نمی شود، ولی اگر با ایام عادت مصادف شد خونی که احتمال می دهد مربوط به عادت باشد و جریان داشته باشد (نشانه های خون حیض را داشته باشد) حکم حیض را دارد.

مشاهده لکه های پی در پی در چند ماه متوالی [احکام زن حائض ]
پرسش : وظیفه ی زنى که چندین ماه لکه هاى پى در پى مى بیند چیست؟
پاسخ : مساله دو صورت دارد، اگر ثابت شود که خون مربوط به زخم یا دمل و رحم است غسل ندارد و طبق معمول باید وضو بگیرد و نماز بخواند و اگر خون مربوط به عوارض رحم بوده باشد استحاضه است و طبق وظیفه ی زن مستحاضه عمل می کند، البته اگر با ایام عادت مصادف شد خونی که احتمال می دهد مربوط به عادت باشد و جریان داشته باشد (نشانه های خون حیض را داشته باشد) حکم حیض را دارد.

چگونگی تشخیص اتمام ایام حیض [احکام زن حائض ]
پرسش : چگونه می توان پایان یافتن ایام حیض را تشخیص داد؟
پاسخ : در صورتى که زمان و ایّام عادت معلوم باشد و در حدود همان زمان خون قطع شود و لکّه‌اى پیدا نباشد، عادت پایان یافته و انتظار بیشترى لازم نیست.

تکلیف زنی که بدلایلی نتواند خود را وارسی کند [احکام زن حائض ]
پرسش : اگر خون حیض قطع شود و حائض نتواند خود را آزمایش کند مثلاً باکره است یا خوف ضرر دارد؛ در این صورت تکلیف چیست؟
پاسخ : آزمایش مزبور چیز ساده‌اى است، که نه خوف ضرر دارد و نه مزاحمتى براى بکارت، بلکه با مختصر پنبه یا دستمال کاغذى مى‌توان آزمایش کرد.

وظیفه زن در صورت فراموشی یا شک در روزهای حیض [احکام زن حائض ]
پرسش : چنانچه خانمی فراموش نماید که چندمین روز از ایام عادت او می باشد یا شک بین عددی داشته باشد، تکلیف او چیست؟
پاسخ : تا زمانی که خون به صورت خون حیض باشد نماز و روزه را ترک می کند تا یقین کند که به مقدار ایام حیض او رسیده است و در صورت شک باید مقدار کمتر را بگیرد.

جواز انجام غسل واجب و مستحبی در ایام حیض [احکام زن حائض ]
پرسش : آیا زن می تواند در ایام عادت ماهانه، غسل واجب مانند جنابت یا غسل مستحب مانند غسل جمعه را انجام بدهد؟
پاسخ : با غسل جنابت در ایام حیض از جنابت پاک می شود و همچنین غسلهای مستحبی را نیز می تواند انجام دهد اما از کارهایی که بر حائض حرام است باید پرهیز کند. همچنین می تواند بعد از پاکی، هر دو را نیت کرده و یک غسل انجام دهد.

تکلیف زن روزه داری که وسط روز حائض شود [احکام زن حائض ]

پرسش : چنانچه خانمی روزه گرفته باشد و در میان آن خون حیض مشاهده نماید، حکم روزه ی او چیست؟
پاسخ : اگر در اثناء روز خون حیض مشاهده نماید اگر چه نزدیک مغرب باشد روزه باطل است مگر این که بعد از غروب آفتاب خون ببیند که در این صورت روزه آن روز صحیح است.

تکلیف زن روزه داری که وسط روز حائض شود [احکام زن حائض ]
پرسش : چنانچه خانمی روزه گرفته باشد و در میان آن خون حیض مشاهده نماید، حکم روزه ی او چیست؟
پاسخ : اگر در اثناء روز خون حیض مشاهده نماید اگر چه نزدیک مغرب باشد روزه باطل است مگر این که بعد از غروب آفتاب خون ببیند که در این صورت روزه آن روز صحیح است.

حکم روزه در صورت شک در خروج خون حیض قبل یا بعد از غروب آفتاب [احکام زن حائض ]
پرسش : چنانچه زن روزه دار، بعد از افطار متوجه شود که حائض شده است، اما شک دارد که قبل از غروب آفتاب بوده است یا بعد از آن، روزه ی او چه حکمی دارد؟
پاسخ : در فرض سوال، باید بنا را بر پاکی بگذارد و روزه او صحیح است.

وظیفه زن روزه دار در صورت لکه بینی قبل از حیض [احکام زن حائض ]
پرسش : چنانچه زن روزه دار، خون یا لکه مشاهده نماید وظیفه ی او چیست؟
پاسخ : اگر خون یا لکه، در ایام عادت باشد حیض حساب کند و روزه را ترک کند و اگر اینطور نیست استحاضه محسوب می گردد. ضمنا چنانچه بعداً اگر روشن شد که حیض است روزه را قضا کند.

وظیفه زن روزه دار در صورت لکه بینی بعد از حیض [احکام زن حائض ]
پرسش : چنانچه درماه مبارک رمضان خانمی از حیض پاک شود اما در ادامه لکه بینی داشته باشد، وظیفه ی او چیست؟
پاسخ : چنانچه زن، عادت معین دارد (مثلا هفت روز) و روز هشتم نیز خون دیده است، بنا را بر حیض می گذارد. اگر خون در روز دهم قطع شد همه ی ده روز، حیض است و روزه تمام این ده روز را باید قضا کند و اگر خون تا روز یازدهم نیز ادامه داشت باید به حکم استحاضه عمل کند. بنابراین برای روزه، قبل از اذان صبح روز یازدهم غسل می کند و روزه می گیرد.

تکلیف عبادات زنی که بعد از ایام حیض هم لک می بیند [احکام زن حائض ]
پرسش : وظیفه ی زن هنگام لکه بینی بعد از حیض در مورد عبادات مانند نماز چیست؟
پاسخ : چنانچه خون حیض (حتی اگر بصورت لکه کمرنگی باشد) از ده روز بگذرد به مقداری که در ماه های قبل خون میدیده عادت ماهانه قرار میدهد، و بقیه حکم استحاضه دارد که بر اساس کثیره یا قلیله بودن استحاضه، باید به انجام عبادات خود بپردازد. و اگر مجموع ( پاکی و خون) از ده روز تجاوز نکند همه آن حیض محسوب میشود که بعد از پاکی باید غسل نماید و اگر از ده روز تجاوز نماید در پایان روز دهم باید غسل کند و عبادات خود را انجام دهد. ضمنا در ایام پاکی بین حیض(اگر حتی لکه کمرنگی نیز نمی بیند) باید غسل کند و عبادات خود را انجام دهد.

تکلیف زن حائضی که به اشتباه تصور میکرده مستحاضه است [احکام زن حائض ]
پرسش : چنانچه زنی حائض بوده اما تصورش بر این بوده که مستحاضه است و غسل استحاضه انجام می داده ، عبادات او چه حکمی دارد؟
پاسخ : عبادات او اشکالی ندارد و از قبیل خطاى در تطبیق است.

وظيفه زني که دو ماه پشت سر هم بر خلاف عادت خود، خونى ببيند [احکام زن حائض ]
پرسش : چنانچه زنی دارای عادت معینی باشد اما دو ماه پشت سرهم بر خلاف عادت خود خون مشاهده نماید، تکلیف او چیست؟
پاسخ : زنى که داراى عادت است (خواه وقتیّه و عددیّه باشد، یا فقط عادت وقتیّه یا عادت عددیّه)، هرگاه دو ماه پشت‏ سرهم بر خلاف عادت خود، خونى ببیند عادت ش بر مى‏ گردد به آنچه در آن دو ماه دیده است.

مستحبات حائض در وقت نماز [احکام زن حائض ]
پرسش : چه کارهایی در وقت نماز بر زن حائض مستحب می باشد؟
پاسخ : مستحب است زن حائض در وقت نماز خود را از خون پاک کند و دستمال و پنبه را عوض نماید و وضو بگیرد، یا اگر نمى‏تواند تیمّم کند و در جاى نماز خود رو به قبله بنشیند و مشغول ذکر خدا و دعا و صلوات شود.

پذيرش قول زن در مورد پاک بودن يا حائض بودن [احکام زن حائض ]
پرسش : اگر زنی بگوید از حیض پاک شده یا در ایام عادت می باشد، می توان به حرف او اعتماد نمود؟
پاسخ : هرگاه زن بگوید حائض هستم یا از حیض پاک شده‏ ام، حرف او قبول است، مگر این‏که مورد سوءظن باشد.

وظيفه زنی که مي داند اگر نماز را به تاخير اندازد حائض مي شود [احکام زن حائض ]
پرسش : اگر وقت نماز داخل شود و زن علم یا گمان دارد که در وقت نماز حائض می شود، وظیفه ی او چیست؟
پاسخ : هرگاه وقت نماز داخل شود و بداند یا گمان داشته باشد که اگر نماز را تاخیر بیندازد حائض مى ‏شود، باید فوراً نماز را بخواند.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی

ویژه نامه احکام زنان