ویژگی یاران امام زمان در روایات

ویژگی‌های  313نفر یاران حضرت مهدی«ع»

از مهم‌ترین شاخصه‌های اولین هسته لشکریان و یاران حضرت مهدی«ع»  این است که تعداد آنها 313 نفر است و با همین تعداد، قیام شروع می‌شود و با گسترش آنها پیروزی نهایی به دست می‌آید. این عدد در تاریخ سابقه‌ای دیرینه دارد و در موارد متعددی چنین تعدادی بر دشمنان خدا پیروز شده‌اند. از جمله در جریان پیروزی طالوت بر جالوت تعداد لشکریان طالوت 313 نفر بوده است. در جنگ بدر نیز که اولین جنگ اسلام با مشرکان قریش است و درخشان‌ترین پیروزی به دست آمد، تعداد لشکریان حضرت رسول «ص» 313 نفر بود.

نکته قابل دقت این است که موارد یاد شده، فقط در عدد تشابه و همسانی ندارند، بلکه در اوصاف و اهداف و نقش یاری خداوند، بیشترین همسانی و همرنگی را دارند. آنچه پیش رو دارید، نگاهی است به برخی از مواردی که در طول تاریخ ادیان، لشکریان حق 313 نفر بوده‌اند و بیان اوصاف بارز و مشترک این افراد.

 

الف) 313 تن یاران طالوت

طالوت مردی بلند قامت، قوی و خوش اندام بود. اراده‌ای نیرومند و فولادین داشت و بسیار زیرک و دانشمند و با تدبیر بود. علّت نامگذاری او به «طالوت‌» را برخی قامت کشیده و رشید او دانسته‌اند.(1) خداوند او را مأمور نجات بنی‌اسرائیل کرد و قرآن درباره او می‌فرماید:

«آیا مشاهده نکردی جمعی از بنی‌اسرائیل را بعد از موسی که به پیامبر خود گفتند: زمامدار [و فرماندهی] برای ما انتخاب کن تا [تحت فرماندهی او] در راه خدا پیکار کنیم. پیامبر آنها گفت: شاید اگر دستور پیکار به شما داده شود، [سرپیچی کنید] و در راه خدا جهاد و پیکار نکنید. گفتند: چگونه ممکن است در راه خدا پیکار نکنیم در حالی که از خانه و فرزندانمان رانده شده‌ایم؟ پیامبر آنها گفت: خداوند طالوت را برای زمامداری شما مبعوث کرده است. گفتند: با اینکه ما از او شایسته‌تریم و او ثروت زیادی ندارد، چگونه بر ما حکومت داشته باشد؟ «قالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاهُ عَلَیکُمْ وَ زادَهُ بَسْطَةً فِی الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ وَ اللَّهُ یؤْتی مُلْکَهُ مَنْ یشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلیمٌ»؛ گفت: خداوند او را بر شما برگزیده و علم و جسم او را وسعت بخشیده است و خداوند ملکش را به هر کس بخواهد، می‌بخشد و خداوند وسعت‌دهنده و آگاه است.»(2)

بعد از آزمایش سختی که پیش آمد، تعداد قلیلی از لشکریان طالوت در آن پیروز شدند و تا پایان جنگ آن تعداد اندک 313 نفر ماندند.

امام صادق «ع» در این باره فرمودند: «اَلْقَلِیلُ الَّذِینَ لَمْ یشْرَبُوا وَ لَمْ یغْتَرِفُوا ثَلَاثةَ مِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلاً…؛(3) آن عده قلیلی که آب ننوشیدند، 313 نفر مرد بودند.» اما در نقل کافی و عیاشی آمده است: «إِلَّا ثَلاثَ مِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا مِنْهُمْ مَنِ اغْتَرَفَ وَ مِنْهُمْ مَنْ لَمْ یشْرَبْ؛(4) مگر 313 نفر مرد که برخی یک غرفه (با کف دست) نوشیدند و گروهی از آنها اصلاً آب ننوشیدند.» به هر حال، این مجموعه 313 نفر یا اصلاً آب ننوشیدند و یا گروهی از آنها به مقدار دستور فرمانده، یعنی یک جرعه نوشیدند.

سرانجام خداوند پیروزی را نصیب آنها کرد. قرآن در این باره می‌فرماید: «فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ قَتَلَ داوُدُ جالُوتَ وَ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْکَ وَ الْحِکْمَةَ وَ عَلَّمَهُ مِمَّا یشاءُ وَ لَوْ لا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ وَ لکِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَی الْعالَمین»؛(5) «سپس آنها به فرمان خدا سپاه دشمن را به هزیمت (شکست) واداشتند و داود [جوان کم سن و سال نیرومند و شجاع] جالوت را کشت و خداوند حکومت و حکمت را به او بخشید و از آنچه می‌خواست، به او تعلیم داد و اگر خداوند بعضی از مردم را به وسیله بعضی دیگر دفع نکند، زمین را فساد فرا می‌گیرد ولکن خداوند نسبت به جهانیان لطف و احسان دارد.»

 

اوصاف لشکریان طالوت

این 313 نفر که در لشکر طالوت تا پای جان ماندند، ویژگی‌هایی دارند که با ویژگی‌های 313 نفر حاضر در جنگ بدر و 313 نفر یاران مهدی «عج» اشتراک دارند. اهمّ این ویژگی‌ها عبارتند از:

 

1ـ مورد عنایت خداوند

لشکریان طالوت یعنی آن 313 نفر از طرق مختلف مورد عنایت الهی قرار گرفتند. در این باره در قرآن کریم می‌خوانیم: «وَ قالَ لَهُمْ نَبِیهُمْ إِنَّ آیةَ مُلْکِهِ أَنْ یأْتِیکُمُ التَّابُوتُ فیهِ سَکینَةٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ بَقِیةٌ مِمَّا تَرَکَ آلُ مُوسی وَ آلُ هارُونَ تَحْمِلُهُ الْمَلائِکَةُ إِنَّ فی ذلِکَ لآَیةً لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنین»؛(6)«پیامبر آنها به آنها گفت: نشانه حکومت او (طالوت) این است که صندوق عهد به سوی شما خواهد آمد؛ [همان صندوقی] که در آن آرامشی از سوی پروردگارتان است و یادگار خاندان موسی و هارون«ع» در آن است، در حالی که فرشتگان آن را حمل می‌کنند. در این موضوع نشانه روشنی برای شماست، اگر ایمان داشته باشید.»

صندوق عهد یا همان صندوقی که مادر موسی«ع» فرزندش را در آن به دریا سپرد و بعدها حضرت موسی«ع» الواح مقدس و زره و یادگارهای دیگر را در آن قرار داد، بعد از این که به دست بت‌پرستان فلسطین افتاد، دوباره به امر الهی توسط فرشتگان برگشت که هم جنبه معنوی داشت و هم تاریخی.(7)

در ذیل آیه «فَهَزَمُوهُمْ‌» امام صادق«ع» فرمودند: «داود«ع» مقابل جالوت آمد، در حالی که جالوت بر فیل سوار بود و بر سرش تاجی و بر پیشانی‌اش یاقوت درخشان قرار داشت و لشکریانش در اطراف او بودند. داود«ع» سنگی برداشت و آن را به سمت راست [لشکر] جالوت انداخت. پس آن سنگ بعد از طی مسافتی در هوا بر آنها فرود آمد و آنها را به هزیمت وادار کرد [و درهم کوبید] و سنگ دیگری برداشت و آن را به سمت چپ [لشکر] جالوت انداخت. پس آنها را درهم شکست و سنگی را به سوی جالوت انداخت که [بر پیشانی او درست روی یاقوت درخشان اصابت کرد و] یاقوت در پیشانی او فرو رفت تا به مغز سر رسید و او مانند مرده بی‌جان به زمین افتاد. و این است سخن خدا: «پس آنها را به اذن خداوند به هزیمت واداشتند و داود جالوت را به قتل رساند.»(8)

در روایت فوق دست عنایت اعجاز الهی مشهود است وگرنه با یک سنگ یک سمت لشکر از هم نمی‌پاشد و در هم شکسته نمی‌شود و همین‌طور معلوم است که رسیدن سنگ به مغز جالوت با عنایت الهی میسر شد.

 

2ـ افراد امتحان پس داده

خصوصیت دیگر این 313 نفر این بود که از امتحان سخت الهی پیروز بیرون آمدند. قرآن کریم می‌فرماید: «فَلَمَّا فَصَلَ طالُوتُ بِالْجُنُودِ قالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلیکُمْ بِنَهَرٍ فَمَنْ شَرِبَ مِنْهُ فَلَیسَ مِنِّی وَ مَنْ لَمْ یطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّی إِلاَّ مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِیدِهِ فَشَرِبُوا مِنْهُ إِلاَّ قَلیلاً مِنْهُم»؛(9) «و هنگامی که طالوت سپاهیان را [با خود] بیرون برد، [به آنها] گفت: خداوند شما را به وسیله یک نهر آب آزمایش می‌کند. پس کسی که [به هنگام تشنگی] از آن بنوشد، از من نیست، ولی کسی که جز یک جرعه با دست ننوشد، از [لشکریان] من است. همگی جز عدد کمی [به تعداد 313 نفر] از آن آب نوشیدند.»

البته این دومین تصفیه و آزمایش بود. تصفیه اول، زمانی بود که به هنگام اعلام بسیج عمومی گفت: کسانی که ساختمان و یا تجارت نیمه‌کاره و امثال آن دارند، با من نیایند. در نتیجه، عده‌ای به این بهانه برگشتند.(10)

 

3ـ دارای ایمان و شجاعت و بردباری

از دیگر اوصاف این 313 نفر این بود که ایمان به قیامت داشتند، مردان شجاع و دلیری بودند، از زیادی لشکریان دشمن به خود ترس راه ندادند و در کنار شجاعت، از صفت صبر و بردباری نیز برخوردار بودند. قرآن در این باره می‌فرماید: «فَلَمَّا جاوَزَهُ هُوَ وَ الَّذینَ آمَنُوا مَعَهُ قالُوا لا طاقَةَ لَنَا الْیوْمَ بِجالُوتَ وَ جُنُودِهِ قالَ الَّذینَ یظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلاقُوا اللَّهِ کَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلیلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً کَثیرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَ اللَّهُ مَعَ الصَّابِرینَ»؛(11) «پس هنگامی که او (طالوت) و افرادی که به او ایمان آورده بودند، از آن نهر گذشتند، [آنان که آب نوشیده بودند] گفتند: امروز ما توانایی مقابله با جالوت و سپاهیان او را نداریم و آنهایی که می‌دانستند [و یقین داشتند] که خدا را ملاقات خواهند کرد، گفتند: چه بسیار گروه‌های کوچکی که به فرمان خدا بر گروه‌های عظیمی پیروز شدند و خداوند با صابران است.»

آیه به روشنی می‌رساند که آن گروه قلیل ایمان به خدا و قیامت داشتند و از شجاعت و دلاوری برخوردار بودند و در برابر سختی‌ها صبر و بردباری داشتند.

امام صادق «ع» نیز در ذیل آیه فرمودند: «آن گروهی که از لشکریان جالوت اظهار ترس کردند، همان‌هایی بودند که بیش از اندازه مجاز آب نوشیدند و در واقع، در امتحان رد شده بودند؛ ولی آن 313 نفری که یا آب ننوشیده بودند و یا به اندازه یک جرعه نوشیده بودند، همان‌هایی بودند که یقین به قیامت و صبر داشتند.»(12)

 

4ـ تکیه بر خداوند

از دیگر اوصاف بارز این 313 آن بود که اعتماد و توکل بر خداوند داشتند و با همه شجاعت و بردباری، باز از خداوند استمداد جستند، تا آخر استقامت ورزند و صبر و بردباری را از دست ندادند و صریحاً از خداوند پیروزی نهایی را خواستار شدند. در قرآن کریم می‌خوانیم: «وَ لَمَّا بَرَزُوا لِجالُوتَ وَ جُنُودِهِ قالُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَینا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَی الْقَوْمِ الْکافِرینَ»؛(13) «و هنگامی که در برابر جالوت و سپاهیان او قرار گرفتند، گفتند: پروردگارا! پیمانه شکیبایی و استقامت را بر ما بریز و قدم‌های ما را ثابت بدار و ما را بر جمعیت کافران پیروز گردان!»

 

ب. 313 نفر در جنگ بدر

در جنگ بدر نیز تعداد مسلمانان 313 نفر به تعداد لشکریان طالوت بود که 77 نفر آنها از مهاجران و 236 نفر آنها از انصار بودند. پرچم مهاجران، به دست علی بن ابی‌طالب«ع» بود و علمدار انصار، سعدبن عباده و بنابر قولی سعد بن معاذ بود. آنان تنها با داشتن 70 شتر و دو اسب و شش زره و هشت شمشیر، در این نبرد بزرگ شرکت کرده بودند، در حالی که لشکر دشمن 1250 نفر بودند و بعضی تا سه هزار نفر هم ذکر کرده‌اند که اسلحه کافی و صد اسب داشتند. سرانجام مسلمانان با دادن 22 شهید (14 نفر از مهاجران و 8 نفر از انصار) بر دشمن که 70 کشته و 70  اسیر دادند، غالب شدند و با پیروزی کامل به مدینه برگشتند.(14)

قرآن در این باره می‌فرماید: «قَدْ کانَ لَکُمْ آیةٌ فی فِئَتَینِ الْتَقَتا فِئَةٌ تُقاتِلُ فی سَبیلِ اللَّهِ وَ أُخْری کافِرَةٌ»؛(15) «در دو گروهی که [در میدان جنگ بدر] با هم روبه‌رو شدند، نشانه [و درس عبرتی] برای شما بود. یک جمعیت در راه خدا نبرد می‌کرد و گروه دیگر که کافر بود [در راه شیطان].»

 

خصوصیات لشکریان بدر

313 نفر حاضر در جنگ بدر نیز دارای اوصاف و ویژگی‌هایی شبیه لشکریان طالوت بودند که در قرآن کریم به این ویژگی‌ها برمی‌خوریم:

 

1ـ نصرت و عنایت الهی همراهشان

همچنان که لشکریان طالوت و آن 313 تن از طرق مختلف مورد عنایات الهی قرار گرفتند، 313 تن حاضر در جنگ بدر نیز مورد نصرت و عنایات خاصی از طرف خداوند قرار گرفتند که عبارت است از:

یاری فرشتگان: «إِذْ تَسْتَغیثُونَ رَبَّکُمْ فَاسْتَجابَ لَکُمْ أَنِّی مُمِدُّکُمْ بِأَلْفٍ مِنَ الْمَلائِکَةِ مُرْدِفینَ وَ ما جَعَلَهُ اللَّهُ إِلاَّ بُشْری وَ لِتَطْمَئِنَّ بِهِ قُلُوبُکُمْ وَ مَا النَّصْرُ إِلاَّ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزیزٌ حَکیم»؛(16)  [به خاطر بیاورید] زمانی را که [از شدت گرفتاری در میدان جنگ] از پروردگارتان تقاضای کمک می‌کردید و او تقاضای شما را پذیرفت [و گفت] که من شما را با یک هزار از فرشتگان که پشت سر هم فرود می‌آیند، یاری می‌کنم و خداوند این را تنها برای شادی و اطمینان قلب شما قرار داد وگرنه پیروزی جز از طرف خدا نیست، خداوند توانا و حکیم است.»
معجزه خاک: نوع دیگر از یاری خداوند این بود که پیامبر اکرم «ص» در روز جنگ بدر به علی«ع»  فرمود: مشتی از خاک و سنگریزه از زمین بردار و به من بده! علی «ع» چنین کرد. پیامبر آنها را به سوی مشرکان پرتاب کرد و فرمود: «شَاهَتِ الْوُجُوهُ؛ صورتها [یتان] زشت [و سیاه] باد!‌» این کار اثر معجزه‌آسایی داشت و از آن گرد و غبار و سنگ ریزه در چشم دشمنان فرو ریخت و وحشت شدیدی از آن پیدا کردند.(17)
قرآن کریم در این زمینه می‌فرماید: «فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَ لکِنَّ اللَّهَ قَتَلَهُمْ وَ ما رَمَیتَ إِذْ رَمَیتَ وَ لکِنَّ اللَّهَ رَمی»؛(18) «این شما نبودید که آنها را کشتید، بلکه خداوند آنها را کشت و این تو نبودی [ای پیامبر که خاک و ریگ بر صورت آنها] انداختی، بلکه خدا انداخت.»

دو برابر دیدن مسلمانان: معجزه دیگر که باعث نصرت و یاری مسلمانان شد، دو برابر دیدن جمعیت مسلمانان توسط کفار بود. قرآن در این‌باره می‌فرماید: «وَ أُخْری کافِرَةٌ یرَوْنَهُمْ مِثْلَیهِمْ رَأْی الْعَینِ وَ اللَّهُ یؤَیدُ بِنَصْرِهِ مَنْ یشاءُ إِنَّ فی ذلِکَ لَعِبْرَةً لِأُولِی الْأَبْصار»؛(19) ‌» [در جنگ بدر دو گروه با هم روبه‌رو شدند؛ یک گروه مؤمنین] و گروه دیگر کفار بودند، در حالی که آنها (مؤمنان) را با چشم خود دو برابر آنچه بودند، مشاهده کردند و خداوند هر کس را بخواهد [و شایسته بداند] با یاری خود تأیید می‌کند. در این امر عبرتی است برای صاحبان بصیرت.»
کم دیدن کفار: از طرف دیگر معجزه الهی این بود که لشکریان کفار در خواب و بیداری در دید پیامبر«ص» و مسلمانان کم جلوه کردند و این خود باعث تقویت روحیه مسلمین گردید.
قرآن کریم می‌فرماید: «إِذْ یریکَهُمُ اللَّهُ فی مَنامِکَ قَلیلاً وَ لَوْ أَراکَهُمْ کَثیراً لَفَشِلْتُمْ وَ لَتَنازَعْتُمْ فِی الْأَمْرِ وَ لکِنَّ اللَّهَ سَلَّمَ إِنَّهُ عَلیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ»؛(20)«در آن موقع خداوند تعداد آنها را در خواب به تو کم نشان داد و اگر فراوان نشان می‌داد، مسلماً سست می‌شدید و [درباره شروع جنگ با آنها] کارتان به اختلاف می‌کشید، ولی خداوند [شما را از همه اینها] سالم نگه داشت. خداوند به آنچه درون سینه‌هاست، داناست.»

و در حال بیداری نیز کم جلوه نمودند؛ چنان که می‌خوانیم: «وَ اِذْ یرِیکُمُوهُمْ اِذِ الْتَقَیتُمْ فِی اَعْینِکُمْ قَلِیلاً»؛(21) «و در آن هنگام که با هم [در میدان نبرد] روبه‌رو شدید، آنها را به چشم شما کم نشان داد…».

خواب آرام‌بخش و باران رحمت: از دیگر عنایات الهی تسلط خواب آرامش‌آور و بارانی بود که باعث طهارت جسمانی و روحی رزمندگان گردید و در آنها ثبات قدم ایجاد کرد. قرآن کریم می‌فرماید: «إِذْ یغَشِّیکُمُ النُّعاسَ أَمَنَةً مِنْهُ وَ ینَزِّلُ عَلَیکُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً لِیطَهِّرَکُمْ بِهِ وَ یذْهِبَ عَنْکُمْ رِجْزَ الشَّیطانِ وَ لِیرْبِطَ عَلی قُلُوبِکُمْ وَ یثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدامَ»؛(22) [به خاطر آورید] زمانی را که خواب سبکی که مایه آرامش از ناحیه خدا بود، شما را فراگرفت و آبی از آسمان برای شما فرو فرستاد تا با آن شما را پاک کند و پلیدی شیطان را از شما دور سازد و دل‌های شما را محکم و گام‌ها را با آن ثابت دارد.»
ایجاد رعب: ایجاد رعب بر دل دشمنان از دیگر عنایت‌های الهی بود. در قرآن کریم می‌خوانیم: «سَأُلْقی فی قُلُوبِ الَّذینَ کَفَرُوا الرُّعْبَ فَاضْرِبُوا فَوْقَ الْأَعْناقِ وَ اضْرِبُوا مِنْهُمْ کُلَّ بَنانٍ»؛(23) «به‌زودی در دل‌های کافران ترس و وحشت می‌افکنم. پس ضربه‌ها را بر بالاتر از گردن (بر سرهای دشمنان) فرود آرید و دست و پای آنها را از کار بیندازید!»
بر اثر رعب و وحشت، کفار آن چنان روحیه خود را باخته بودند که جمعی از درگیر شدن با مسلمانان بسیار وحشت داشتند و گاه پیش خود فکر می‌کردند که اینها افراد عادی نیستند. بعضی از آنها به بعضی دیگر می‌گفتند: مسلمانان مرگ را بر شترهای خویش حمل کرده و از یثرب (مدینه) برایتان سوغات آورده‌اند.

 

2ـ در مسیر الهی بودن

از امتیازات و ویژگی‌های 313 تن حاضر در جنگ بدر این بود که بر محور رضایت الهی می‌جنگیدند. قرآن از آنها این گونه تعبیر می‌کند: «فِئَةٌ تُقاتِلُ فی سَبیلِ اللَّه»؛(24) «گروهی که در راه خدا نبرد می‌کرد.» و ایمان استوار به معتقدات اسلامی و خدای متعال داشتند: «فَثَبِّتُوا الَّذینَ آمَنُوا»؛(25)«[خداوند به فرشتگان وحی کرد که] کسانی را که ایمان آورده‌اند، ثابت قدم بدارید!»

 

3ـ استعانت از خداوند

از دیگر ویژگی‌های یاران پیامبر«ص» در جنگ بدر این بود که در لحظه حساس آغاز جنگ دست به دامن الهی شدند و از قادر متعال استمداد گرفتند. قرآن در این زمینه می‌فرماید: «إِذْ تَسْتَغیثُونَ رَبَّکُمْ فَاسْتَجابَ لَکُمْ»؛(26) ‌» [به خاطر آورید] زمانی را که از پروردگارتان تقاضای کمک می‌کردید، پس او تقاضای شما را پذیرفت.»

در برخی روایات آمده که حضرت پیامبر اکرم «ص» نیز در این استغاثه مسلمانان شرکت داشت، دست به سوی آسمان بلند کرد و عرضه داشت: «اللَّهُمَّ أَنْجِزْ لِی مَا وَعَدْتَنِی اللَّهُمَّ إِنْ تَهْلِکْ هَذِهِ الْعِصَابَةُ لَا تُعْبَدُ فِی الْأَرْض؛ خدایا! وعده‌ای را که به من داده‌ای، تحقق بخش! خداوندا! اگر این گروه [از مؤمنان] هلاک شوند، تو در زمین عبادت [و پرستش] نمی‌شوی.» و این قدر این جمله‌ها را تکرار کرد که عبای مبارک از دوشش افتاد.(27)

 

4ـ امتحان پس‌داده

از خصوصیات دیگر 313 تن حاضر در جنگ بدر این بود که از امتحانات الهی پیروز بیرون آمدند. خداوند به آنها دستور داد که تا آخرین لحظه مقاومت کنند، آنها نیز چنین کردند. قرآن کریم می‌فرماید: «یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا إِذا لَقیتُمُ الَّذینَ کَفَرُوا زَحْفاً فَلا تُوَلُّوهُمُ الْأَدْبارَ… فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَ لکِنَّ اللَّهَ قَتَلَهُمْ وَ ما رَمَیتَ إِذْ رَمَیتَ وَ لکِنَّ اللَّهَ رَمی وَ لِیبْلِی الْمُؤْمِنینَ مِنْهُ بَلاءً حَسَناً؛(28) ‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید؛ هنگامی که با انبوه کافران در میدان نبرد روبه‌رو شوید، به آنها پشت نکنید. و این شما نبودید که آنها را کشتید، بلکه خداوند آنها را کشت و این تو نبودی که انداختی، بلکه خدا انداخت و خدا می‌خواست مؤمنان را به این وسیله به خوبی بیازماید.»

 

ج) 313 و پیروزی نهایی

آخرین لشکری که به تعداد 313 تن هستند و پیروزی نهایی حق را بر باطل و عدالت را بر ظلم و نابرابری در پی می‌آورند، یاران مهدی «عج» هستند که درست به تعداد لشکر طالوت و لشکر جنگ بدر هستند و در برخی اوصاف با گذشتگان اشتراک دارند. در اینکه یاران حضرت 313 تن هستند روایات فراوانی داریم که به یک مورد از آنها اشاره می‌شود:

حضرت علی «ع» فرمودند: «اِذَا قَامَ تَجْتَمِعُ اِلَیهِ اَصْحَابُهُ عَلَی عِدَّةِ اَهْلِ بَدْرٍ وَ اَصْحَابِ طَالُوتَ وَ هُمْ ثَلَاثَمِأَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلاً؛(29) هنگامی که [حضرت مهدی«عج»] قیام کند، اصحاب او که به تعداد اصحاب بدر و اصحاب طالوت 313 تن هستند، به دور او گرد می‌آیند.»

آخرین لشکر 313 نفری، تاریخ نهایی بشر را ورق می‌زند و به جهت همین مسئولیت مهم و نهایی از ویژگی‌های خاصی نیز برخوردار است.

 

نصرت گسترده الهی

خداوند این لشکر را به صورت‌های مختلف یاری می‌رساند، مانند حضور گسترده ملائک به تعداد هفتاد هزار ملک از جمله: جبرئیل، میکائیل، اسرافیل و بزرگان جن و جمعی از پیامبران گذشته همچون: حضرت عیسی، موسی، یوشع بن نون، خضر«ع» و… .(30)

همین‌طور همراه بودن میراث تمام پیامبران گذشته با حضرت مهدی«عج» و یاران او، نشانه عنایت ویژه الهی و نصرت یاران آن حضرت است، مانند: پیراهن ابراهیم خلیل و حضرت یوسف«ع»، عصای حضرت موسی «ع»، انگشتر حضرت سلیمان «ع»، تابوت سکینه، زره، پرچم، شمشیر و… پیامبر خاتم «ص».(31)

 

ویژگی یاران مهدی «عج»

اوصاف و خصال یاران مهدی «عج» نیاز به مقاله مستقلی دارد. آنچه در اینجا مورد اشاره قرار می‌گیرد، بیان برخی از اوصاف اجمالی یاران اوست که شباهت و بلکه برتری آنها را نسبت به 313 تن یاران طالوت و لشکریان بدر نشان می‌دهد:

 

شهادت‌طلب وخداجو
امام صادق«ع» فرمودند: «وَ رِجَالٌ کَأَنَّ قُلُوبَهُمْ زُبَرُ الْحَدِیدِ… لَا یشُوبُهَا شَکٌّ فِی ذَاتِ اللَّه… کَالْمَصَابِیحِ کَأَنَّ قُلُوبَهُمُ الْقَنَادِیلُ وَ هُمْ مِنْ خَشْیةِ اللَّهِ مُشْفِقُونَ یدْعُونَ بِالشَّهَادَةِ وَ یتَمَنَّوْنَ أَنْ یقْتَلُوا فِی سَبِیلِ اللَّه…؛(32) مردانی که گویا دل‌هایشان پاره‌های آهن است،… غبار تردید در ذات [مقدس] خدا خاطرشان را نمی‌آلاید،… همانند چراغ‌های فروزان‌اند، گویا دل‌هایشان نورباران است، از ترس [ناخشنودی] پروردگارشان هراسناک‌اند، برای شهادت دعا می‌کنند و آرزومند کشته شدن در راه خدایند.»

 

اهل عبادت و شجاعت
امام صادق «ع» درباره یاران حضرت مهدی «عج» فرمودند: «رِجَالٌ لَا ینَامُونَ اللَّیلَ لَهُمْ دَوِی فِی صَلَاتِهِمْ کَدَوِی النَّحْلِ یبِیتُونَ قِیاماً عَلَی أَطْرَافِهِمْ وَ یصْبِحُونَ عَلَی خُیولِهِمْ رُهْبَانٌ بِاللَّیلِ لُیوثٌ بِالنَّهَار؛(33) مردانی که شب را نمی‌خوابند، برای آنها در نمازشان زمزمه‌ای چون زنبور عسل است، شب را بر اعضایشان در حال ایستاده بیتوته می‌کنند، روز بر اسب‌هایشان سوار [و آماده جهاد] هستند، زاهدان شب و شیران روزند.»

امام باقر«ع» فرمودند: «گویا قائم «عج» و یارانش را در نجف اشرف می‌نگرم که توشه‌هایشان به پایان رسیده و لباس‌هایشان مندرس گشته است، جای سجده بر پیشانی‌شان نمایان است، شیران روز و راهبان شب‌اند.»(34)

و همچنین فرمودند: «دل‌هایی چون پولاد دارند. از هر سو تا مسافت یک ماه راه، ترس بر دل‌های دشمنان‌شان سایه می‌افکند.»(35)

 

اطاعت از رهبری
یاران امام، به مولای خود عشق می‌ورزند و چون بنده‌ای گوش به فرمان آن حضرت هستند. پیامبر اکرم«ص» در وصف آنان فرمودند: «کَدَّادُونَ مُجِدُّونَ فِی طَاعَتِه؛(36) زحمتکش و کوشا در پیروی از اویند.»

امام صادق «ع» درباره آنها فرمودند: «هُمْ أَطْوَعُ لَهُ مِنَ الْأَمَةِ لِسَیدِهَا؛ آنان فرمانبردارتر از کنیز برای مولای خود، نسبت به [حضرت] مهدی«عج» هستند.»(37)

چند صفت نیکو
امام حسن عسکری «ع» در آخرین روزهای عمر خود سخنانی خطاب به فرزندشان حضرت مهدی «عج» درباره یاران او فرمودند: «روزی را می‌بینم که پرچم‌های زرد و سفید در کنار کعبه به اهتزاز در آمده و دست‌ها برای بیعت با تو پی‌درپی کشیده‌اند. دوستان با صفا کارها را همچون دانه‌های دُر گرانبها که در رشته‌ای قرار گیرند، به نظم و ترتیب درآورده‌اند. قومی به آستانه‌ات گرد آیند که خداوند آنان را از آلودگی و نفاق و پلیدی پاکیزه کرده است. در برابر فرمان‌های دینی فروتن‌اند و دل‌هایشان از کینه و دشمنی پیراسته، رخسارشان برای پذیرش حق آماده و سیمایشان با نور فضل و کمال آراسته است. آیین حق را می‌پرستند و از اهل حق پیروی می‌کنند.»(38)

 

پی‌نوشت‌ها

1ـ تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ج 2، ص 167.

2ـ بقره، 246 – 247.

3ـ تفسیر الصافی، فیض کاشانی، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ج 1، ص 278.

4ـ همان، ص 277.

5ـ بقره / 251.

6ـ همان / 248.

7ـ ر.ک: تفسیر نمونه، ج 2، صص 173 – 175.

8ـ تفسیر الصافی، ج 2، ص 278.

9ـ بقره، 249.

10ـ تفسیر نمونه، ج 2، ص 177.

11ـ بقره، 250.

12ـ تفسیر الصافی، ص 278، با ترجمه آزاد.

13ـ بقره، 250.

14ـ بحارالانوار، ج 19، ص 206؛ مجمع البیان، ج 2، ص 413؛ تاریخ طبری، ج 2، ص 431.

15ـ آل عمران، 13.

ـ6) همان، 9 و 10.

17ـ ر.ک: تفسیر نمونه، ج 7، ص 115.

18ـ انفال، 17.

19ـ آل‌عمران، 13.

20ـ انفال، 43.

21ـ همان، 44.

22ـ همان، 11.

23ـ همان، 12.

24ـ آل عمران، 13.

25ـ انفال، 12.

26ـ همان، 9.

27ـ مجمع البیان، مرحوم طبرسی، ذیل آیه 9 انفال؛ تفسیر نمونه، ج 7، ص 103.

28ـ انفال، 15 و 17.

29ـ الزام الناصب، ص 199.

30ـ ر.ک: مقاله یاران مهدی، شماره 37 مبلّغان، 1423، صص 63 – 72.

31ـ ر.ک: مقاله مهدی علیه السلام میراثدار انبیاء، شماره 61 مبلّغان، صص 32 – 44.

32ـ بحارالانوار، ج 52، ص 308، ج 82.

33ـ همان.

34ـ همان، ج 51، ص 7.

35ـ همان، ج 52، ص 343.

36ـ همان.

37ـ همان، ج 52، ص 308.

38ـ همان. ص ۳۵.

 

 

 

 

 

سوتیترها:

1.

از مهم‌ترین شاخصه‌های اولین هسته لشکریان و یاران حضرت مهدی«ع»  این است که تعداد آنها 313 نفر است و با همین تعداد، قیام شروع می‌شود و با گسترش آنها پیروزی نهایی به دست می‌آید. این عدد در تاریخ سابقه‌ای دیرینه دارد و در موارد متعددی چنین تعدادی بر دشمنان خدا پیروز شده‌اند.

2.

در جریان پیروزی طالوت بر جالوت تعداد لشکریان طالوت 313 نفر بوده است. در جنگ بدر نیز که اولین جنگ اسلام با مشرکان قریش است و درخشان‌ترین پیروزی به دست آمد، تعداد لشکریان حضرت رسول «ص» 313 نفر بود.

 

3.

همراه بودن میراث تمام پیامبران گذشته با حضرت مهدی«عج» و یاران او، نشانه عنایت ویژه الهی و نصرت یاران آن حضرت است، مانند: پیراهن ابراهیم خلیل و حضرت یوسف«ع»، عصای حضرت موسی «ع»، انگشتر حضرت سلیمان «ع»، تابوت سکینه، زره، پرچم، شمشیر و… پیامبر خاتم «ص».

 

4.

امام حسن عسکری «ع» در آخرین روزهای عمر خود سخنانی خطاب به فرزندشان حضرت مهدی «عج» درباره یاران او فرمودند: «روزی را می‌بینم که پرچم‌های زرد و سفید در کنار کعبه به اهتزاز در آمده و دست‌ها برای بیعت با تو پی‌درپی کشیده‌اند.

پاسدار اسلام