معنای قضا و قدر

معنای قضا و قدر چیست؟

«قدر» در معنای لغوی به معنای اندازه و اندازه‌گیری می‌باشد و تقدیر نیز به معنای اندازه‌گیری و تعیین است.[3] مانند استادی که برای ارائه درس در چهارده جلسه طراحی و اندازه‌گیری می‌کند، آن‌گاه طبق آن در نیم‌سال تدریس می‌کند و معنای اصطلاحی آن عبارت است از ویژگی هستی و وجود هر چیز و چگونگی آفرینش[4] و یا اندازه و محدوده وجودی هر چیز قدر نامیده می‌شود.[5]

حوادث جهان نیز از آن جهت که حدود و اندازه و موقعیت مکانی و زمانی آنها تعیین گردیده مقدر به تقدیر الهی می‌باشند. به عبارت دیگر، تمام خصوصیاتی که یک شیء از علل خود برای موجود شدن در خارج دریافت می‌نماید تقدیر الهی گویند مثلاً یک گل برای موجود شدن نیازمند به آب، خاک، خورشید و… دارد که هر یک از این علل یک تأثیر در تحقق خارجی گل دارد که از آن به طی مراحل، اندازه‌ها و یا «تقدیر» و «قدر»‌ها یاد می‌شود؛ زمانی که تمام این علل کامل گردد گل به وجود می‌آید که به آن فرجام، پایان، حکم و یا «قضا» گفته می‌شود.

«قضا» در لغت به معنای آن امر محکم و متقن که در آن هیچ تغییری رخ نمی‌دهد.[6] به عنوان مثال برای اشیای مادّی چنانچه تمام علت‌ها از جمله: علت فاعلی، علت مادّی، علت صوری، علت غایی شیء موجود شدند آن‌گاه علت تامّه حاصل می‌گردد و آن حادثه یا پدیده به‌طور حتمی‌واقعیت پیدا می‌کند و تحقق می‌یابد.

[1]. دورانت، ویل، «تاریخ تمدن»، ابوطالب صارمی‌و دیگران، ج4، بخش اول عصر ایمان، ص 228
[2]. ابن بابویه، محمدبن‌علی، التوحید، ص 347.
[3]. قرشی،‌سیدعلی اکبر، قاموس قرآن، ج 5، ص 247.
[4]. طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان، ج 12، ص 150.
[5]. همان، جلد 19، ص 101.
[6]. ابن‌فارس، ابوالحسین، المقاییس اللغه، ج 5، ص 99.

منبع: هدانا برگرفته از پرسش ها و پاسخ ها  «قسمت» و «قضا و قدر».

ویژه نامه اعتقادات و دین پژوهی