مسائل متفرقه اجاره

مسائل متفرقه اجاره

[fusion_builder_container hundred_percent=”yes” overflow=”visible”][fusion_builder_row][fusion_builder_column type=”1_1″ background_position=”left top” background_color=”” border_size=”” border_color=”” border_style=”solid” spacing=”yes” background_image=”” background_repeat=”no-repeat” padding=”” margin_top=”0px” margin_bottom=”0px” class=”” id=”” animation_type=”” animation_speed=”0.3″ animation_direction=”left” hide_on_mobile=”no” center_content=”no” min_height=”none”][شرایط مالی که در مقابل اجاره داده می شود]

مسأله 2193 مالی را که مستأجر بابت اجاره می‌دهد (1) باید معلوم باشد. پس اگر از چیزهایی است که مثل گندم با وزن معامله می‌کنند، باید وزن آن معلوم باشد و اگر از چیزهایی است که مثل تخم مرغ (2) با شماره معامله می‌کنند، باید شماره آن معین باشد و اگر مثل اسب و گوسفند است (3) باید اجاره دهنده آن را ببیند، یا مستأجر خصوصیات آن را به او بگوید.

این مسأله، در رساله آیت اللّه (مکارم) نیست

(1) (بهجت): چیزی که مستأجر به عنوان مال الإجاره می‌دهد..

(2) (خوئی)، (تبریزی)، (سیستانی)، (نوری): مثل پولهای رایج..

(بهجت): مثل گردو..

(فاضل): مثل تخم مرغ یا اسکناس..

(3) (بهجت): که با مشاهده آنها را می‌خرند..

[قرار دادن محصول زمین به عنوان اجاره]

مسأله 2194 اگر زمینی را برای زراعت جو، یا گندم (1) اجاره دهد و مال الاجاره را جو یا گندم همان زمین (2) قرار دهد اجاره صحیح نیست (3)

این مسأله، در رساله آیت اللّه (اراکی) نیست

(1) (فاضل)، (نوری): یا محصول دیگر..

(2) (فاضل): مال الاجاره را از محصول همان زمین..

(3) (مکارم): همچنین در مقابل محصولات دیگر زمین.

(خوئی)، (تبریزی): مسأله اگر زمینی را برای زراعت اجاره دهد و مال الاجاره را حاصل همان زمین یا زمین دیگر که فعلًا موجود نیست قرار دهد اجاره صحیح نیست. و اگر مال الاجاره بالفعل موجود باشد مانعی ندارد.

(سیستانی): و یا اینکه کلّی در ذمّه قرار دهد مشروط به آن که از حاصل همان زمین پرداخت شود..

(سیستانی): اگر حاصل زمین..

(بهجت): مسأله اگر زمینی را برای زراعت اجاره دهد و مال الإجاره را حاصل همان زمین قرار دهد، در صورتی که حاصل موجود باشد که بتوان آن را درو کرد، اجاره صحیح است، و اگر حاصل، موجود نباشد اجاره صحیح نیست، ولی در همین صورت اخیر اگر مستأجر مال الإجاره را به ذمّه بگیرد و شرط کند که آن را از حاصل همان زمین پرداخت کند، اجاره صحیح است.

[حق اجاره پس از تحویل]

مسأله 2195 کسی که چیزی را اجاره داده، تا آن چیز را تحویل ندهد، حق ّ ندارد اجاره آن را مطالبه کند و نیز اگر برای انجام عملی اجیر شده باشد، پیش از انجام عمل حق ّ مطالبه اجرت ندارد (1)

(1) (گلپایگانی)، (صافی): مگر آن که شرط کرده باشد یا معمول باشد که قبل از عمل اجرت را بدهند.

(تبریزی): مگر در مواردی که متعارف، دادن اجرت قبل از عمل باشد مثل اجیر شدن برای حج ّ و زیارت، یا اجیر، اداء اجرت را قبل از عمل شرط کند.

(سیستانی): مگر در مواردی که معمول است اجرت پیش از انجام عمل پرداخت شود، مانند اجیر برای حج ّ.

(فاضل): مگر اینکه شرط خلاف آن بشود و یا متعارف، آنگونه باشد.

مسأله اختصاصی

(مکارم): مسأله 1868 مستحب ّ است اجرت کارگر را قبل از آن که عرق او بخشکد به او بدهند، مگر این که خود کارگر مایل نباشد و مثلًا می‌خواهد حقوق خود را ماه به ماه بگیرد.

[اگر مستاجر مال الاجاره را تحویل نگیرد]

مسأله 2196 هرگاه چیزی را که اجاره داده تحویل دهد، اگر چه مستأجر تحویل نگیرد یا تحویل بگیرد (1) و تا آخر مدّت اجاره از آن استفاده نکند، باید مال الاجاره آن را بدهد.

(1) (نوری): اگر چه مستأجر تحویل نگیرد، یا تحت اختیار او قرار گرفته و یا تحویل گرفته..

[ اجاره باطل بوده باشد]

مسأله 2198 اگر بعد از تمام شدن مدّت اجاره معلوم شود که اجاره باطل بوده، مستأجر باید مال الاجاره را به مقدار معمول (1) به صاحب ملک بدهد، مثلًا اگر خانه‌ای را یک ساله به صد تومان اجاره کند بعد بفهمد اجاره باطل بوده، چنانچه اجاره آن خانه معمولًا پنجاه تومان است، باید پنجاه تومان را بدهد و اگر دویست تومان است (2) باید دویست تومان را بپردازد (3) و نیز اگر بعد از گذشتن مقداری از مدّت اجاره معلوم شود که اجاره باطل بوده، (4) باید اجاره آن مدّت را به مقدار معمول به صاحب ملک بدهد (5).

(1) (سیستانی): مستأجر باید اجرت المثل آن مال را..

(2) (خوئی)، (تبریزی): در صورتی که اجاره دهنده صاحب مال یا وکیل آن بوده، لازم نیست بیش از صد تومان بدهد و اگر غیر اینها بوده..

(سیستانی): در صورتی که اجاره دهنده صاحب مال یا وکیلی بوده که حق ّ تعیین اجرت را نیز داشته و از اجاره معمولی خانه هم اطّلاع داشته است لازم نیست بیش از صد تومان بدهد و اگر غیر اینها بوده …

(3) (فاضل): مستأجر باید مال الإجاره را به مقدار ارزش معمولی به صاحب ملک بدهد؛ مثلًا اگر خانه‌ای را یک ساله به هزار تومان اجاره کند، بعد بفهمد اجاره باطل بوده، چنانچه اجاره آن خانه معمولًا پانصد تومان است بیش از پانصد تومان لازم نیست بدهد..

(4) (خوئی)، (تبریزی)، (سیستانی): نسبت به اجرت مدّت گذشته نیز این حُکم جاری است.

(5) (بهجت): و این در صورتی است که صاحب ملک عالم به بطلان اجاره نباشد، که در صورت علم، استحقاق گرفتن اجره المثل توسط مالک، محل ّ تأمّل است، و اگر علّت بطلان اجاره، نداشتن اجرت باشد، بعید نیست که عمل مجّانی و تبرّعی باشد و استحقاق اجرت در آن نباشد.

(مکارم): مسأله هرگاه بعد از تمام شدن مدّت اجاره یا در اثنا بفهمد اجاره باطل بوده، مستأجر باید مال الاجاره را به مقدار ارزش معمولی به صاحب ملک بدهد (خواه کمتر از مقدار قرارداد باشد یا بیشتر) پس اگر ارزش معمولی ماهی یک هزار تومان است ولی او به پانصد تومان یا دو هزار تومان اجاره کرده باید همان یک هزار تومان را بدهد.

[فسخ اجاره]

مسأله 2207 مستأجر و کسی که چیزی را اجاره داده، با رضایت یکدیگر می‌توانند معامله را به هم بزنند و نیز اگر در اجاره شرط کنند که هر دو یا یکی از آنان حق ّ به هم زدن معامله را داشته باشند، می‌توانند مطابق قرارداد، اجاره را به هم بزنند.

[مغبون شدن در اجاره و حق فسخ اجاره]

مسأله 2208 اگر اجاره دهنده یا مستأجر بفهمد که مغبون شده است (1) چنانچه در موقع خواندن صیغه (2) ملتفت نباشد که مغبون است، می‌تواند اجاره را به هم بزند (3) ولی اگر در صیغه اجاره (4) شرط کنند که اگر مغبون هم باشند حق ّ به هم زدن معامله را نداشته باشند، نمی‌توانند اجاره را به هم بزنند.

(1) (مکارم): و قبلًا از قیمت با خبر نبوده، می‌تواند اجاره را فسخ کند، ولی اگر در موقع اجاره شرط کنند که اگر مغبون هم باشند، حق ّ فسخ ندارند، در این صورت نمی‌توانند اجاره را به هم زنند.

(2) (خوئی)، (تبریزی)، (سیستانی): موقع اجاره نمودن..

(3) (سیستانی): به تفصیلی که در مسأله [2124] گذشت..

(4) (سیستانی): اگر در قرارداد اجاره..

[ غصب دیگری و اجاره]

مسأله 2209 اگر چیزی را اجاره دهد و پیش از آن که تحویل دهد کسی آن را غصب نماید، مستأجر می‌تواند اجاره را به هم بزند و چیزی را که به اجاره دهنده داده پس بگیرد، یا اجاره را به هم نزند و اجاره مدّتی را که در تصرّف غصب کننده بوده به میزان معمول از او بگیرد (1) پس اگر حیوانی را یک ماهه به ده تومان اجاره نماید و کسی آن را ده روز غصب کند و اجاره معمولی ده روز آن پانزده تومان باشد، می‌تواند پانزده تومان را از غصب کننده (2) بگیرد.

(1) (مکارم): امّا اگر بعد از تحویل، کسی آن را غصب کند نمی‌تواند اجاره را فسخ کند. [پایان مسأله] (2) (تبریزی): یا از اجاره دهنده بگیرد.

[غصب مال الاجاره]

مسأله 2210 اگر چیزی را که اجاره کرده تحویل بگیرد و بعد دیگری آن را غصب کند (1) نمی‌تواند اجاره را به هم بزند و فقط حق دارد کرایه آن چیز را به مقدار معمول، از غصب کننده بگیرد.

(1) (سیستانی): اگر چیزی را که اجاره کرده، دیگری نگذارد که آن را تحویل بگیرد و یا پس از تحویل گرفتن، دیگری آن را غصب کند یا مانع از استفاده بردن از آن شود..

(مکارم): رجوع کنید به ذیل مسأله 2209.

[فروش مال الاجاره به مستاجر]

مسأله 2211 اگر پیش از آن که مدّت اجاره تمام شود، ملک را به مستأجر بفروشد اجاره به هم نمی‌خورد و مستأجر باید مال الاجاره را به فروشنده بدهد و همچنین است اگر آن را به دیگری بفروشد. (1)

(1) (بهجت): و اگر شخص دیگری که ملک را خریده از این که ملک در اجاره است بی خبر بوده، می‌تواند آن بیع را به هم بزند، و اگر مستأجر در بین مدّت، اجاره را فسخ کند منفعت مال، در بقیه مدّت اجاره از آن فروشنده است نه خریدار.

(گلپایگانی): مسأله اگر پیش از آن که اجاره تمام شود، ملک را به مستأجر بفروشد چون حُکم به باقی ماندن اجاره مشکل است، احتیاط لازم آن است که در این صورت در اجاره مدّتی که باقی مانده مستأجر و مؤجر با هم مصالحه نمایند ولی اگر آن را به دیگری بفروشد اجاره به هم نمی‌خورد.

(صافی): اجاره باطل نمی‌شود و مستأجر باید مال الإجاره را بدهد. همچنین اگر آن را به دیگری بفروشد، اجاره به هم نمی‌خورد.

[ اگر قابلیت استفاده از مال الاجاره نباشد]

مسأله 2212 اگر پیش از ابتدای مدّت اجاره، ملک به طوری خراب شود که هیچ قابل استفاده نباشد، یا قابل استفاده‌ای که شرط کرده‌اند نباشد (1) اجاره باطل می‌شود. و پولی که مستأجر به صاحب ملک داده به او بر می‌گردد (2) بلکه اگر (3) طوری باشد که بتواند استفاده مختصری هم از آن ببرد، می‌تواند اجاره را به هم بزند.

(1) (سیستانی): اگر پیش از ابتدای مدّت اجاره چیزی را که اجاره کرده از قابلیت استفاده‌ای که برای مستأجر تعیین گشته است بیفتد..

(2) (مکارم): ولی اگر بعد از گذشتن مقداری از مدّت که در آن قابل استفاده بوده خراب شود، اجاره مدّتی که باقی مانده است باطل می‌شود.

(3) (خوئی)، (تبریزی)، (سیستانی): و اگر..

[مسأله 2213]

مسأله 2213 اگر ملکی را اجاره کند و بعد از گذشتن مقداری از مدّت اجاره به طوری خراب شود که هیچ قابل استفاده نباشد، یا قابل استفاده‌ای که شرط کرده‌اند نباشد (1)، اجاره مدّتی که باقی مانده باطل می‌شود (2) و اگر استفاده مختصری هم بتواند از آن ببرد، می‌تواند اجاره مدّت باقیمانده را به هم بزند.

(1) (سیستانی): اگر ملکی را اجاره کند و بعد از گذشتن مقداری از مدّت اجاره از قابلیت استفاده‌ای که برای مستأجر تعیین گشته است بیفتد..

(2) (خوئی)، (تبریزی)، (سیستانی): و می‌تواند اجاره مدّت گذشته را به هم بزند و «اجره المثل» یعنی اجرت معمولی آن مدّت را بدهد.

(فاضل): و همچنین است اگر استفاده مختصری هم بتواند از آن ببرد، و می‌تواند اجاره همه مدّت را به هم بزند و نسبت به مقداری که استفاده کرده اجرت المثل بدهد.

(مکارم): رجوع کنید به ذیل مسأله

[مسأله 2214]

2212 مسأله 2214 اگر خانه‌ای را که مثلًا دو اطاق دارد اجاره دهد و یک اطاق آن خراب شود (1) چنانچه فوراً آن را بسازد (2) و هیچ مقدار از استفاده آن از بین نرود اجاره باطل نمی‌شود و مستأجر هم نمی‌تواند اجاره را به هم بزند، ولی اگر ساختن آن به قدری طول بکشد که مقداری از استفاده مستأجر از بین برود، اجاره به آن مقدار باطل می‌شود و مستأجر می‌تواند اجاره باقیمانده را به هم بزند (3)

(1) (گلپایگانی)، (صافی): اگر هر یک از اطاقها جزء اجاره باشد اجاره نسبت به اطاقی که خراب شده باطل می‌شود اگر چه فوراً آن را بسازد و مستأجر می‌تواند اجاره باقیمانده را به هم بزند.

(2) (سیستانی): چنانچه طوری باشد که اگر آن را به نحو معمول بسازند با ساختمان قبلی فرق بسیار پیدا می‌کند، حُکم آن همان است که در مسأله پیش گفته شد و اگر این چنین نباشد، پس اگر اجاره دهنده فوراً آن را بسازد..

(3) (خوئی)، (تبریزی)، (سیستانی): مستأجر می‌تواند اجاره تمام مدّت را به هم بزند و برای استفاده‌ای که کرده «اجره المثل» بدهد.

(فاضل): مستأجر می‌تواند همه اجاره را بهم بزند و نسبت به آنچه استفاده کرده «اجره المثل» بدهد.

 [اگر کار را خراب کند]

مسأله 2217 اگر رنگرز قرار بگذارد که مثلًا پارچه را با نیل رنگ کند، چنانچه با رنگ دیگر رنگ نماید حق ّ ندارد چیزی بگیرد (1).

این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست

(1) (فاضل): بلکه اگر سبب خرابی یا کمی ارزش پارچه شود ضامن است.

(مکارم): مسأله هر گاه رنگرز قرار بگذارد که مثلًا پارچه را فلان طور رنگ کند چنانچه طور دیگری رنگ کند حق ّ ندارد مزدی بگیرد، بلکه اگر سبب خرابی یا کمی ارزش پارچه شود ضامن است، همین مسأله در مورد خیّاط و کفّاش و غیر آنها ثابت است.

• توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل،  اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.

لینک کوتاه مطلب: https://goo.gl/WNIx71

• *- ويژه نامه احكام خريد و فروش 

• شرایط اجاره و استفاده از آن
• حکم اجاره مال الاجاره به دیگری
• احکام اجاره
• احکام صلح
• احکام مضاربه
• مقدار سود اسلامی چقدر است

---

---

کلید: مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجاره مسائل متفرقه اجار[/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]