فضائل حضرت زهرا (سلام‌الله علیها)
فهرست این نوشتار:
ناطقه مرا مگر روح قدس مدد کند
تا که ثنای حضرت سیّده نساء کند
نفخه قدس بوی او، جذبه انس خوی او
منطق او خبر ز «لا ینطق عن هوی» کند
«مفتقرا» متاب رو از در او به هیچ سو
ز آن که مس وجود را فضه او طلا کند
در عظمت و بزرگی حضرت زهرا (س)همین بس که درنسب خانوادگی شهره جهان است زیرا پدری چون حضرت محمد (ص)، اولین فرد جهان هستی در کمال و فضائل و مادری چون خدیجه کبری (ع) یکی از زن‌های کامله جهان هستی و دومین مسلمان و فداکارترین فرد در راه اسلام و همسری چون امیرمؤمنان علی(ع) که به منزله جان پیامبر (ص) و برترین انسان بعد از ایشان است و فرزندانی چون حسنین (ع) و زینبین (س) دارد. به‌راستی کجا می‌توان خانه‌ای جز خانه گلی فاطمه یافت که چنین انسان‌های بزرگی در آن جمع شوند.
امام صادق (ع) فرمود:
« او صدیقه کبری است که قرن‌های گذشته بر محور شناخت او دور زده است.» (1)
چگونه می‌توان او را شناخت، در حالی که خدای متعال به پیامبر اکرم (ص) فرموده است:
«یا احمد لولاک لما خلقت الافلاک ولولا علی لما خلقتک ولولا فاطمة لما خلقتکما؛ (2) ای پیامبر! اگر تو نبودی هستی را نمی‌آفریدم و اگر علی نبود تو را خلق نمی‌کردم و اگر فاطمه نبود، شما دو نفر را به وجود نمی‌آوردم.»
پیامبر گرامی اسلام درباره او فرمود:
اگر [خوبی‌ها و] زیبائی‌ها به صورت انسانی درآید، او فاطمه خواهد بود، بلکه او برتر [از آن] است؛ به‌راستی که دخترم فاطمه برترین انسان روی زمین از نظر عنصر و ذات و از نظر شرافت وبزرگواری است.(3)»
مهدی صاحب الزمان(عج) فاطمه (ع) را الگو و مقتدای خویش می‌داند و می‌فرماید: «وفی ابنة رسول الله لی اسوة حسنة، وسیردی الجاهل رداءة عمله وسیعلم الکافر لمن عقبی الدار؛ (4)
دختر رسول خدا (ص) زیباترین الگو برای من است، و به‌زودی نادان پستی عمل خویش را خواهد دید و کافران در می‌یابند که پایان کار به نفع چه کسی است.»
وامام صادق( ع ) اورا لیلةالقدر نامید.(5)
اعترافات محققین اهل سنت
1. ابن صباغ مالکی:
«در افتخار فاطمه همین بس که دختر پیامبر (ص) خیرالبشر است، فاطمه‌ای که ولادتش پاک و سیده است به اتفاق همه مسلمین.» (6)
2. محمد بن طلحه شافعی:
«دقت کن در آیه مباهله (7) و ترتیب و عبارات آن و اشاراتی که به علو مقام فاطمه دارد و چگونه او در وسط قرار گرفته است تا مقام و منزلت او بیشتر روشن گردد.» (8)
3. عباس محمود، العقاد المصری:
«در هر دینی یک چهره از زن کامله وجود دارد که همه او راتقدیس می‌کنند و گویا او نشانه خداوند بین مردان و زنان است. در مسیحیت چهره مریم پاکدامن و در اسلام لاجرم آن چهره کامله فاطمه بتول است». (9)
4. دکتر علی ابراهیم حسن:
«در زندگی فاطمه انواع عظمت‌ها را می‌بینیم که این عظمت‌ها را همچون بلقیس و… از راه داشتن قصر و ثروت و زیبائی ظاهری به دست نیاورده است. و همچون عایشه، شهرت خویش را از راه رهبری جنگجویان (در جنگ جمل) ورویارویی با مردان به چنگ نیاورده، بلکه از راه حکمت و بزرگی شخصی خود، عالم را از حکمت و عظمت پر کرده است، حکمتی که مرجعش کتب فلاسفه و علماء نیست. بزرگی که ریشه‌اش پادشاهی و ثروت نیست، بلکه از درون جانش و کمالات نفسش ریشه می‌گیرد. (10) .»
فضائل حضرت زهرا (س)
در اینجا به برخی از فضائل حضرت فاطمه (ع) اشاره می‌شود:
1. نور فاطمه (س)
پیامبر اکرم (ص) فرمود: «خلق نور فاطمة (ع) قبل ان تخلق الارض والسماء فقال بعض الناس: یا نبی الله! فلیست هی انسیة؟! فقال: فاطمة حوراء انسیة؛ (11)
نور فاطمه قبل از خلقت زمین و آسمان آفریده شد، بعضی از مردم عرض کردند: »ای پیامبر خدا! پس زهرا از آدمیان نیست؟» فرمود: «فاطمه حوریه بشری است.»
پیامبر اکرم (ص) در جای دیگر فرمود: «لما خلق الله الجنة خلقها من نور وجهه، ثم اخذ ذالک النور فقذفه فاصابنی ثلث النور، واصاب فاطمة ثلث النور، واصاب علیا واهل بیته ثلث النور؛ فمن اصابه من ذلک النور اهتدی الی ولایة محمد، ومن لم یصبه من ذلک النور ضل عن ولایة آل محمد (ص)، «خداوند بهشت را از نور وجود خود آفرید، سپس آن را برگرفته و رها کرد. پس یک سوم آن به من [پیامبر( ص) و یک سوم آن به فاطمه و ثلث باقیمانده به علی (ع) و اهل‌بیت او اصابت کرد. پس هر کس که از آن نور به او برسد، به ولایت آل محمد (ص) رهنمون می‌شود، و هر کس از آن نور به او نرسد، از ولایت آل محمد (ص) گمراه می‌شود [و به بیراهه خواهد رفت] .» (12)
2. چرافاطمه؟
یونس می‌گوید، امام صادق (ع) فرمود:
«لفاطمة (ع) تسعة اسماء عند الله عزوجل: فاطمة، والصدیقة، والمبارکة، والطاهرة، والزکیة، والراضیة، والمرضیة والمحدثة والزهراء ثم قال (ع) اتدری‌ای شی ء تفسیر فاطمة؟ قلت اخبرنی یا سیدی، قال: فطمت من الشر؛ (13)
همچنین برای وجه تسمیه فاطمه (ع) وجوه دیگری نقل شده است که عبارتند از:
1. فاطمه از اسم خداوند یعنی فاطر گرفته شده است (14) .
2. چون دوستان و شیعیان او از آتش جهنم در امان‌اند. (15)
3. چون از عادت ماهانه بریده و منقطع بوده است. (16)
3. نیایش زهرا(س)
امام صادق (علیه السلام) فرمود: «کانت اذا قامت فی محرابها زهر نورها لاهل السماء کما یزهر الکواکب لاهل الارض؛ (17)
هرگاه فاطمه (ع) در محراب عبادتش می‌ایستاد، نور او برای اهل آسمان می‌درخشید؛ آنگونه که ستارگان برای اهل زمین می‌درخشند.»
امام حسن (ع) فرمود:
«ما کان فی الدنیا اعبد من فاطمة (ع) حتی تورم قدماها؛ (18)
عابدتر از فاطمه در دنیا نبود، [آن قدر عبادت کرد] که پاهای [مبارکش] ورم کرد.»
4. نیت خالص فاطمه (س)
از حسین بن روح سؤال شد: پیامبر اسلام (ص) چند دختر داشت؟ گفت: چهار دختر. سؤال شد: کدامیک برتر بود؟ گفت: فاطمه؛ به خاطر اینکه وارث [علم] نبی بود و نسل پیامبر (ص) از طریق او انتشار یافت. و خداوند این دو خصلت را به خاطر اخلاص او عنایت فرمود. (19)
5. تسبیح فاطمه (س)
از علی (ع)نقل شده است که: یکی از پادشاهان عجم برده‌ای به پیامبر هدیه نمود، من به فاطمه گفتم نزد رسول خدا برو و خدمتگزاری برای خود درخواست کن. زهرا نزد رسول خدا رفت و این موضوع را با ایشان در میان گذارد، پیامبر (ص) فرمودند: فاطمه جان! چیزی به تو دهم که برایت از خادم و آنچه در دنیاست بهتر باشد؛ بعد از نماز، 34 بار الله اکبر و 33 مرتبه الحمدلله و 33 بار سبحان‌الله بگو.
آنگاه این اذکار سه گانه را با «لا اله الا الله.» پایان بخش، و این برای تو از آنچه خواسته‌ای و ازدنیا و آنچه در دنیاست بهتر خواهد بود. (20)
امام صادق (ع) در فضیلت تسبیحات حضرت زهرا (ع) فرمود: «من سبح تسبیح فاطمة الزهراء (ع) قبل ان یثنی رجلیه من صلاة الفریضة غفر الله له؛ (21)
هر کس تسبیح فاطمه را قبل از آنکه از حالت نماز فارغ شود بگوید؛ خداوند او را می‌آمرزد.»
و همچنین امام صادق (ع) بارها می‌فرمودند:
«تسبیح فاطمة (ع) فی کل یوم فی دبر کل صلاة احب الی من الف رکعة فی کل یوم؛ (22) تسبیح فاطمه زهرا (ع) درهر روز بعد از هر نماز نزد من محبوب‌تر از هزار رکعت نماز در هر روز است.»
و نیز فرمودند: «من الذکر الکثیر الذی قال الله عزوجل «واذکروا الله ذکرا کثیرا»؛ (23) تسبیح فاطمه زهرا(ع) مصداق ذکر کثیری است که خداوند فرمود: خدا را یاد کنید، یاد کردنی بسیار.»
6 . محدثه بودن زهرا(س)
دانشمندان شیعه و سنی بالاتفاق معتقدند که بعد از پیامبر اسلام یقینا بشر محدث وجود داشته است، منتهی در مصداق اختلاف است. در تعریف محدث می‌گویند: «المحدث یسمع الصوت ولا یری شیئا؛ (24) محدث صدای فرشته را می‌شنود، ولی چیزی را نمی‌بیند.»
امام صادق (علیه السلام) فرمود:
«فاطمه بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص) 75 روز بیشتر زنده نماند و غم جانسوز داغ پدر قلب او را لبریز کرده بود، به این جهت جبرئیل پی در پی به حضورش می‌رسید، و او را در عزای پدر تسلیت می‌گفت.» (25)
در زیارتنامه حضرت فاطمه (ع) هم می‌خوانیم: «السلام علیک ایتها المحدثة العلیمة.» (26)
شاید این مطالب را هم بپسندید:
7. بخشش زهرا(س)
بهترین و برترین انفاق آن است که از محبوبترین چیز انفاق شود و انفاق‌های فاطمه (ع) چنین بود، که به دو نمونه اشاره می‌شود.
الف) گردنبند پربرکت
جابر بن عبدالله انصاری می‌گوید: «روزی نماز عصر را با پیغمبر (ص) خواندیم. ناگاه پیرمردی خدمت رسول خدا رسید که لباس کهنه‌ای پوشیده بود و از شدت پیری و ناتوانی نمی‌توانست بر جای خودش قرار گیرد. عرض کرد: «یا رسول الله! گرسنه‌ام، سیرم کن. برهنه‌ام، لباسی به من عطا کن. تهیدستم، چیزی به من بده.» رسول خدا (ص) فرمود:
«من که اکنون چیزی ندارم، ولی تو را به جایی راهنمایی می‌کنم، شاید حاجتت برآورده شود.» سپس به بلال فرمود:
«پیرمرد ناتوان را به خانه فاطمه هدایت کن». او بعد از ورود به خانه زهرا(ع) سلام و نیاز خود را بیان کرد. فاطمه گلوبندی را که پسر عمویش به وی اهداء کرده بود، به او داد و فرمود: «بفروش و زندگی خود را بدان اصلاح کن».
پیرمرد برگشت و جریان را خدمت پیغمبر عرض کرد. آن حضرت گریست و فرمود: «گردنبند را بفروش تا خدا به برکت عطای دخترم برای تو گشایشی فراهم سازد.» پیرمرد بعد از فروش گردنبند، به پیامبر (ص) عرض کرد: «به برکت عطای فاطمه (ع) بی نیاز شدم (27) .
ب) لباس عروسی
صفوری شافعی از ابن جوزی نقل می‌کند که رسول خدا (ص)در شب عروسی فاطمه (ع)برای او پیراهن تازه‌ای آماده کردند. جامه‌ای کهنه و وصله دار نیز در نزد ایشان بود. سائلی در زد و گفت: «از خانه رسول خدا(ص) جامه‌ای کهنه می‌خواهم.» فاطمه می‌خواست جامه کهنه را بدهد، ولی سخن خدا به یادش آمد که می‌فرماید: «لن تنالوا البر حتی تنفقوا مما تحبون.» ؛
«به نیکویی نخواهید رسید مگر اینکه از آنچه دوست دارید انفاق کنید.»
پس جامه نو را به وی داد. وقتی هنگام زفاف حضرت شد، جبرئیل به محضر رسول خدا (ص) آمد و عرض کرد:
«یا رسول الله! پروردگارت سلام می‌رساند و مرا نیز فرمان داده که به فاطمه (ع) سلام برسانم و برای وی توسط من جامه‌ای از دیبای سبز از جامه‌های بهشتی فرستاده است.
8. مقام شفاعت
1. پیامبر اسلام خطاب به امام حسن و امام حسین (ع) فرمود: «انتما الامامان ولامکما الشفاعة؛ (28)
شما دو نفر (حسنین) امام هستید و برای مادر شما شفاعت است.»
2. پیامبر اسلام (ص) فرمود: «وقتی روز قیامت شود، از باطن عرش ندا می‌رسد که ای اهل قیامت! چشم‌های خویش را پایین افکنید تا فاطمه دختر محمد با پیراهن خضاب شده به خون حسین عبور کند. در آن عرصه حضرت فاطمه پایه عرش را می‌گیرد و عرضه می‌دارد:
پروردگارا! تو جبار عادلی. بین من و کسانی که فرزندان مرا کشتند قضاوت فرما. رسول اکرم (ص) فرمودند: «به حق خدای کعبه سوگند که پروردگارم به سنت من حکم خواهد فرمود.
آنگاه زهرا (ع)عرضه می‌دارد:
«اللهم اشفعنی فیمن بکی علی مصیبته؛ پروردگارا به من اجازه شفاعت کسانی را بفرما که در مصیبت حسینم گریه کرده اند»
و خدای تعالی اذن شفاعت آنان را به ایشان عنایت می‌فرماید.» (29)
3. جابر بن عبدالله انصاری می‌گوید: به حضرت باقر (ع) عرض کردم: «فدایت شوم، یا بن رسول الله! برای من حدیثی در فضیلت جده ات فاطمه زهرا (ع)بفرمایید تا هنگامی که آن را برای شیعیان بیان می‌کنم خوشحال گردند. امام باقر (ع) فرمود: پدرم و او از جدم، از رسول خدا (ص) نقل می‌فرمود که: در روز قیامت برای انبیاء و رسل منبرهایی از نور برپا می‌شود و منبر من در روز قیامت از همه بلندتر است. آنگاه خداوند می‌فرماید: «خطبه بخوان»، پس خطبه‌ای بخوانم که احدی از انبیاء و رسل مانند آن را نشنیده است. پس برای اوصیاء نیز منبرهایی از نور برافراشته می‌شود و در میان آنها منبری برای وصی من علی بن ابی طالب نصب می‌گردد که از همه بلندتر است؛ آنگاه خداوند به علی (ع) می‌فرماید خطبه بخوان، پس خطبه‌ای می‌خواند که احدی از اوصیاء مانند آن نشنیده است.
آنگاه برای فرزندان انبیاء و رسل منبرهایی از نور نصب می‌گردد، پس برای دو فرزند و نوه و دو ریحانه ایام حیاتم (حسنین (ع) منبری برپا می‌شود و به آنان گفته می‌شود خطبه بخوانید و آن دو خطبه‌هایی می‌خوانند که هیچ یک از فرزندان انبیاء و رسل مانند آن را نشنیده‌اند.
آنگاه منادی که جبرئیل است ندا می‌دهد: فاطمه دختر محمد (ص) کجاست؟ آنگاه فاطمه (ع) برمی‌خیزد، [تا این که فرمود:] خدای تعالی می‌فرماید: «ای اهل محشر! کرامت و بزرگواری از آن کیست؟» محمد و علی و حسنین (ع)عرض می‌کنند: «برای خدای واحد قهار. آنگاه خداوند می‌فرماید:
ای اهل محشر! من امروز کرامت وبزرگی را برای محمد و علی و فاطمه و حسنین (ع) قرار دادم.
ای اهل محشر! سرها را پایین افکنده و چشم‌ها را ببندید، این فاطمه است که به سوی بهشت می‌رود.
آنگاه جبرئیل شتر بهشتی می‌آورد، در حالی که دو طرفش را دیباج آویزان کرده‌اند و مهار آن از لؤلؤ تازه است. حضرت بر آن سوار می‌شوند و خدای متعال صدهزار فرشته را در طرف راست و صدهزار فرشته در سمت چپ وی می‌فرستد، و صدهزار فرشته را مامور می‌فرماید تا حضرت فاطمه (ع) را روی بال‌های خود سوار کنند تاایشان را به در بهشت برسانند. وقتی که به در بهشت می‌رسند، حضرتش می‌ایستد، خدای متعال می‌فرماید: «ای دخت حبیب من! چرا توقف کردی و حال آنکه من تو را امر کرده بودم به بهشت من درآیی؟» حضرت صدیقه (ع) عرض می‌کند: «پروردگارا دوست می‌دارم که ارزش و قدر و قیمت من در مثل چنین روزی شناخته شود». خداوند می‌فرماید: «یا بنت حبیبی! ارجعی فانظری من کان فی قلبه حب لک او لاحد من ذریتک خذی بیده فادخلیه الجنة!؛ای دختر حبیب من! برگرد و بنگر هر که در قلبش محبت تو و یا محبت یکی از فرزندان تو باشد، دستش را بگیر و او را داخل بهشت نما.»
حضرت باقر (ع) فرمود: «والله ای جابر! در آن روز حضرت زهرا (ع) شیعیان و دوستانش را بر می‌گزیند و انتخاب می‌کند، همان گونه که پرنده دانه نیکو را از دانه بد جدا می‌کند. وقتی که شیعیان سیده زنان دو عالم به آن بزرگوار نزدیک و بر در بهشت می‌آیند، خدای تعالی در قلب آنان چنین می‌افکند که در آنجا بایستند. وقتی می‌ایستند خداوند می‌فرماید: «ای دوستان من! توقف شما برای چیست؟» و حال آنکه فاطمه دخت حبیب من شفاعت شما را نموده است؟ پاسخ دهند: پروردگارا ما دوست داریم که در چنین روزی ارزش و منزلتمان شناخته شود. خداوند می‌فرماید: «ای دوستان من! برگردید و ببینید چه کسی به خاطر آن که شما فاطمه را دوست می‌داشتید، شما را دوست می‌داشت؟ چه کسی به شما به خاطر دوستی فاطمه زهرا (ع) غذا داد؟ چه کسی شما را به خاطر دوست داشتن فاطمه (ع) لباس پوشانید؟ چه کسی به شما به خاطر دوستی فاطمه (ع) شربتی نوشانید؟ چه کسی به خاطر فاطمه (ع) و دوستی وی، غیبت غیبت‌کننده‌ای را از شما رد کرد؟ پس دستش را بگیرید و او را وارد بهشت نمایید. (30)
پی‌نوشت:
1) محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، (بیروت، داراحیاء التراث العربی) ، ج 43، ص 105.
2) علامه مرندی، ملتقی البحرین، ص 14؛ ر. ک: میرجهانی، الجنة العاصمه، ص 148؛ صالح بن عبدالوهاب العرندس، کشف اللآلی، به نقل از فاطمه زهرا (ع)، بهجة قلب المصطفی، رحمانی همدانی (تهران، نشر المرضیة، دوم، 1372) ص 9.
3) حموینی، فرائد السمطین، ج 2، ص 68.
4) بحارالانوار، (پیشین) ، ج 53، صص 179 – 180.
5) محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، (داراحیاء التراث العربی) ، ج 43، ص 65.
6) الفصول المهمة (بیروت) ، ص 143.
7) آل عمران/61.
8) مطالب السئول، چاپ ایران، ص 6 و 7.
9) توفیق ابواعلم، اهل البیت، ص 128.
10) علامه دخیل، فاطمة الزهراء (ع)، ص 171.
11) عبدالله بحرانی، العوالم، (قم مدرسة المهدی) ، ج 6، ص 9.
12) بحارالانوار، (پیشین) ، ج 43، ص 44.
13) بحار (پیشین) ، ج 43، ص 10.
14) همان، ص 65.
15) همان، ص 16.
16) همان، ص 16.
17) همان، ص 12.
18) همان، ص 49.
19) همان، ص 37.
20) سید محمد کاظم قزوینی، فاطمة الزهراء از ولادت تا شهادت، ترجمه دکتر حسین فریدونی، نشر آفاق، چاپ سوم، 1365، ص 224.
21) کلینی، الکافی، ج 2، ص 342.
22) حسین طبرسی، مکارم الاخلاق، (بیروت، مؤسسة الاعلمی) ، ص 281.
23) وسائل الشیعه، حر عاملی، (داراحیاء التراث العربی) ، ج 4، ص 1022.
24) بحارالانوار، پیشین، ج 26، ص 75 – 76.
25) همان، ج 14، ص 206 و ج 43، ص 78.
26) اصول کافی، ج 1، ص 241 و بحارالانوار، ج 22، ص 546، و ج 26، ص 41.
27) بحار، ج 97، ص 195.
28) همان، ج 43، ص 56.
29) کشف الغمة، ج 1، ص 506.
30) اسد الغابه، ج 5، ص 523؛ گنجی شافعی، کفایة الطالب، ص 212؛ ذهبی، میزان الاعتدال، ج 2، ص 18؛ همدانی، مودة القربی، 104.
31) بحارالانوار، (پیشین) ، ج 8، ص 51؛ تفسیر فرات بن ابراهیم کوفی، ص 113
منبع : پاسدار اسلام
