عوامل شکست دشمن در جنگ بدر
چه عوامل خاصى در رابطه با دشمنان موجب شكست و مغلوب شدن آنان در جنگ بدر شد؟
نكات عبرت آموزى در اردوگاه دشمن وجود دارد كه توجه به آنها، مىتواند تا حدى علل شكست آنان را تبيين كند. بعضى از اين نكات چنين است:
يك. تكيه بر غير خدا
يكى از اصلى ترين شعارهاى مشركان قريش در مقابل مسلمانان چنين بود «ان لنا العزّى و لا عزى لكم»(1) «ما داراى بُت عزّى هستيم در حالى كه شما عزّى نداريد».
جالب آن است كه آنان بُتى را كه هيچ نفع و ضررى ايفا نمىكند، به عنوان افتخار خود بر مسلمانان مطرح مىكنند تكيه بر قدرت نظامى نيز- كه بسيار فراتر از قدرت نظامى مسلمانان بود يكى ديگر از مصاديق اين عنوان به حساب مىآيد.
مشركان در حالى كه با 950 جنگجو، صد اسب، هفتصد شتر و داراى سلاحهاى مختلف آن زمان بودند، از مكه خارج شده و ابوجهل (يكى از فرماندهان آنان) با اشاره به اين قدرت عظيم مىگفت:
شاید این مطالب را هم بپسندید:
آيا مسلمانان تصور مىكنند كه با وجود اين قدرت، بر ما پيروز خواهند شد؟(2)
دو. تكبّر
نمونه روشن تكبّر و خودپسندى مشركان، هنگام خروج آنان از مكه ديده شد كه قرآن به آن اشاره مىكند.(3) مصداق بارز آن را در مىتوان در شخصيت و منش ابوجهل مشاهده كرد پيامبرصلى الله عليه وآله به همين مناسبت، به او لقب «فرعون امت» و «رأس ائمه الكفر» (رئيس پيشوايان كفر) داده بود.(4)
وى با تكبّر تمام، پيشنهاد عدم جنگ پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله را رد كرده بود.(5) او حتى هنگام مرگ نيز دست از غرور بر نداشت و بيشترين ناراحتى خود را اين مىدانست كه به دست شخصى گمنام- و در ديدگاه خود غيرشريف به نام عبداللَّه بن مسعود كشته شده و آرزو كرد كه اى كاش، او را شخصى قريشى يا لااقل از قبيلهاى شريف مىكشت(6)
نوفل بن خويلد، از ديگر سران مشركان نيز مصداق ديگر اين تكبّر است كه در بحبوحه نبرد، فرياد زد: اى قريشيان امروز روز رفعت و بلند مرتبگى است.(7)
مصداق ديگر اين تكبر و تكيه بر تعصبات خشك جاهلى را مىتوان در مبارزه طلبى سه تن از بزرگان مشركان- به نام هاى شيبه، عُتبه و فرزندش وليد ديد. آنان وقتى به ميدان آمدند، مبارز طلبيدند در آغاز سه تن از انصار به مقابله با آنان رفتند اما آنان با تكبر گفتند: «ما با اينها نمىجنگيم بلكه با همرديفان (هم كفو) خود كه از قبيله قريش باشند، مىجنگيم». به دنبال اين خواسته، حضرت علىعليه السلام، حمزه و عبيده به نبرد آنان رفتند و هر سه را به هلاكت رسانيدند.(8)
(1) تاريخ سياسى اسلام، رسول خداصلى الله عليه وآله، ص. 432
000 (2) المغازى، ج 1، ص. 39
000 (3) همان، آيه قرآن، آيه 47 سوره انفال مىباشد كه در آن آمده است:Z A وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ خَرَجُوا مِنْ دِيارِهِمْ بَطَراً وَ رِئاءَ النَّاسِ وَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ اللَّهُ بِما يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ»
(4) المغازى، ج 1، ص. 91
(5) همان، ص. 61
(6) همان،
پرسمان
