روايت ابن أبي شيبه از شهادت حضرت زهرا

اسناد شهادت حضرت زهرا سلام الله عليها به روايت ابن أبي شيبه (239هـ) :

اِبْن اَبی شَیْبه، ابوبکر عبدالله بن محمد بن ابراهیم (ابوشیبه) بن عثمان عیسی کوفی (۱۵۹-۲۳۵ق /۷۷۶-۸۵۰م)، محدّث ، حافظ ، فقیه ، مفسّر و موّرخ اهل سنت می‌باشد.

در جايگاه روايت هاي او در ميان اهل سنت همين بس كه بسیاری از محدّثان و فقیهان بنام سده ۳ق /۹م از ابن ابی شیبه حدیث نقل کرده اند. از آن جمله:
محمد بن اسماعیل بخاری ، مسلم بن حجاج نیشابوری ، احمد بن حنبل و فرزند او عبدالله، عباس بن محمد دوری، یعقوب بن شیبه، محمد بن عبدالله منادی، محمد ابن ابراهیم مربّع، ابراهیم حربی، محمد بن اسحاق صاغاتی، حسن بن علی معمری، محمد بن کامل، موسی بن اسحاق انصاری، محمد بن محمد باغندی، [۲] ابوزرعه، ابوداوود ، ابن ماجه ، ابوبکر بن ابی عاصم، بقی بن مخلد، جعفر فریابی، [3] زکریا ساجی، عثمان بن فرزاد، ابوحاتم محمد بن عثمان بن ابی شیبه، هیثم بن خلف دوری، عبدان اهوازی، ابوالقاسم عبدالله محمد بغوی، ابوعمر، یوسف بن یعقوب نیشابوری، [4] محمد بن سعد کاتب، محمد بن یحیی، محمد بن وضاح، حسن بن سفیان، ابویعلی موصلی، احمد بن حسن صوفی، حامد بن شعیب، صالح بن محمد جزره و عبید بن غنام. [5]

 

روايت ابن أبي شيبه از حادثه حمله به خانه حضرت زهرا

همانطور كه اشاره شد وي از اساتيد بخاري و مسلم و احمد حنبل است و در كتابش آورده است:

 حدثنا محمد بن بشر نا عبيد الله بن عمر حدثنا زيد بن أسلم عن أبيه أسلم، أنه حين بويع لأبي بكر بعد رسول الله ( ص ) كان علي والزبير يدخلان على فاطمة بنت رسول الله ( ص ) فيشاورونها ويرتجعون في أمرهم ، فلما بلغ ذلك عمر بن الخطاب خرج حتى دخل على فاطمة فقال : يا بنت رسول الله ( ص ) ! والله ما من أحد أحب إلينا من أبيك ، وما من أحد أحب إلينا بعد أبيك منك ، وأيم الله ما ذاك بمانعي إن اجتمع هؤلاء النفر عندك ، إن أمرتهم أن يحرق عليهم البيت ، قال : فلما خرج عمر جاؤوها فقالت : تعلمون أن عمر قد جاءني وقد حلف بالله لئن عدتم ليحرقن عليكم البيت وأيم الله ليمضين لما حلف عليه … .المصنف ، ج8 ، ص 572 . (ج۱۳ص۲۰۱).

هنگامى كه مردم با ابى بكر بيعت كردند ، على و زبير در خانه فاطمه به گفتگو و مشاوره مى پرداختند ، و اين مطلب به عمر بن خطاب رسيد . او به خانه فاطمه آمد ، و گفت : اى دختر رسول خدا ! محبوب ترين فرد براى ما پدر تو است و بعد از پدر تو خود تو! ولى سوگند به خدا اين محبت مانع از آن نيست كه اگر اين افراد در خانه تو جمع شوند من دستور دهم خانه را بر آنها بسوزانند .

اين جمله را گفت و بيرون رفت ، وقتى على (عليه السلام) و زبير به خانه بازگشتند ، دخت گرامى پيامبربه على (عليهم السلام) و زبير گفت: عمر نزد من آمد و سوگند ياد كرد كه اگر اجتماع شما تكرار شود ، خانه را بر شماها بسوزاند ، به خدا سوگند! آنچه را كه قسم خورده است انجام مى دهد !.

 آنچه  در اين روايت بخوبي نمايان است اينست كه خود عمربن خطاب اعتراف به جايگاه بالاي حضرت زهرا سلام الله عليها پس از رسول خدا مي نمايد. حال به چه جراتي اين شخص به خود اين اجازه را مي دهد كه دختر رسول خدا صلي الله عليه و آله وسلم را تهديد نمايد؟

آيا از خداوند نمي ترسد و به روز رستاخيز ايمان ندارد كه اين چنين تهديد به آتش زدن بيت نبوي با آن همه فضايل اهل آن خانه مي نمايد. هر چند كه ابن ابي شيبه ماجرا را با پوشش نقل نموده تا جنايات اين عده مشخص نشود اما كلام صديقه كبري كه در حديث آمده است نيز دليلي بر خوي درندگي اين مهاجمان است!.

بررسي سندي روايت:

ابن أبي شيه سند روايت را اين گونه نقل مي‌كند :

 حدثنا محمد بن بشر نا عبيد الله بن عمر حدثنا زيد بن أسلم عن أبيه أسلم.

محمد بن بشر :

مزي در تهذيب الكمال در باره وي مي‌گويد :

قال عثمان بن سعيد الدارمى ، عن يحيى بن معين : ثقة .

و قال أبو عبيد الآجرى : سألت أبا داود عن سماع محمد بن بشر من سعيد بن أبى عروبة فقال : هو أحفظ من كان بالكوفة .
تهذيب الكمال ، ج24 ، ص533 .
ابو عبيد گويد : از داود سؤال كردم از روايت محمد بن بشير از سعيد بن أبي عروبه ، گفت : او از نظر حفظ از تمامي كوفيان برتر بوده است .
و ابن حجر در تهذيب التهذيب مي‌نويسد :

و كان ثقة ، كثير الحديث .

و قال النسائى ، و ابن قانع : ثقة .

و قال ابن شاهين فى ” الثقات ” : قال عثمان بن أبى شيبة : محمد بن بشر ثقة ثبت .
تهذيب التهذيب ، ج9 ، ص 74 .
عبيد الله بن عمر بن حفص بن عاصم بن عمر بن الخطاب :
مزي در تهذيب الكمال در باره وي مي‌نويسد :

و قال أبو حاتم : سألت أحمد بن حنبل عن مالك ، و عبيد الله بن عمر ، و أيوب أيهم أثبت فى نافع ؟ فقال : عبيد الله أثبتهم وأحفظهم وأكثرهم رواية .

و قال عبد الله بن أحمد بن حنبل : قال يحيى بن معين : عبيد الله بن عمر من الثقات .

و قال أبو زرعة ، و أبو حاتم : ثقة .

و قال النسائى : ثقة ثبت .

و قال أبو بكر بن منجويه : كان من سادات أهل المدينة و أشراف قريش فضلا و علما و عبادة و شرفا و حفظا و إتقانا .
تهذيب الكلمال ، ج19 ، ص127 .
و ابن حجر در تهذيب التهذيب مي‌نويسد :

قال ابن منجويه : كان من سادات أهل المدينة و أشراف قريش : فضلا و علما و عبادة و شرفا و حفظا و إتقانا . )

و قال أحمد بن صالح : ثقة ثبت مأمون ، ليس أحد أثبت فى حديث نافع منه .
تهذيب التهذيب ، ج7 ، ص 40 .

زيد بن أسلم القرشى العدوى :
وي از روات ، بخاري ، مسلم و بقيه صحاح سته اهل سنت است ؛ از اين رو در وثاقت اين شخص ، هيچ ترديدي وجود ندارد .

مزي در تهذيب الكمال در باره وي مي‌نويسد :

و قال عبد الله بن أحمد بن حنبل عن أبيه ، و أبو زرعة ، و أبو حاتم ، و محمد بن سعد ، و النسائى ، و ابن خراش : ثقة .

و قال يعقوب بن شيبة : ثقة من أهل الفقه والعلم ، و كان عالما بتفسير القرآن ، له كتاب فيه تفسير القرآن .
تهذيب الكمال ، ج10 ، ص17 .
أسلم القرشى العدوى ، أبو خالد و يقال أبو زيد ، المدنى ، مولى عمر بن الخطاب :
وي نيز از روات بخاري ، مسلم و بقيه صحاح ا هل سنت و از صحابه است و از آن‌جايي كه تمامي صحابه از ديدگاه اهل سنت ، عادل هستند ، در وثاقت وي نمي توانند ترديد كنند .

مزي در تهذيب الكمال مي‌نويسد :

 

أدرك زمان النبى صلى الله عليه وسلم .

و قال العجلى : مدينى ثقة من كبار التابعين . و قال أبو زرعة : ثقة .
تهذيب الكمال ،‌ ج2 ، ص530 .
در نتيجه سند اين روايت صحيح است .

منابع:

1-ابن قیسرانی محمد، الجمع بین کتابی ابی نصر الکلاباذی و ابی بکر الاصبهانی، ج۱، ص۲۵۹، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۳ق.

2- خطیب بغدادی احمد، تاریخ بغداد، ج۱۰، ص۶۶، بیروت، دارالکتب العربی.

3- ذهبی محمد، تذکرة الحفاظ، ج۲، ص۴۳۲، بیروت، ۱۳۷۴ق.

4- ابن حجر عسقلانی احمد، تهذیب التهذیب، ج۶، ص۲-۳، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.

5- ذهبی محمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۱، ص۱۲۳، به کوشش شعیب احمد ارنؤوط، بیروت، ۱۹۸۶م .

*- زندگي ابي شيبه برگرفته از کتاب : دانشنامه بزرگ اسلامی .جلد : 2  صفحه۸۲۹

– المصنف ، ج8 ، ص 572 . (ج۱۳ص۲۰۱). 

تهذيب الكمال ، ج24 ، ص533 .

-زندگي ابي شيبه برگرفته از کتاب : دانشنامه بزرگ اسلامی .جلد : 2  صفحه۸۲۹ و مطالب موسسه ولي عصر عجل الله تعالي فرجه الشريف (با تصرف).

** لينك كوتاه مطلب: https://hadana.ir/?p=12392

 

– اسناد شهادت حضرت زهرا سلام الله عليها به روايت جويني