حدیث «انما الحیاه عقیده و جهاد» و بررسی سندی
آيا حديث ان الحياه العقيده والجهاد كه به امام حسين نسبت ميدهند سنديت دارد؟
جواب اين سوال از مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى، ج 23، از ص 243 تا 246 با عنوان توصيهاى به جوانان (از كتاب انسان كامل)، تقديم مى گردد.- توصيهاى به جوانان من مطلبى را در مسجد جاويد گفتم كه براى توضيح باز در اينجا تكرار مىكنم. در يكى از آن جلسات درباره اين جملهاى كه اخيراً به نام امام حسين عليه السلام معروف شده كه: انَّ الْحَياهَ عَقيدَهٌ وَ جِهادٌ، عرض كردم كه در هيچ مدركى از مدارك اسلامى چنين جملهاى از امام حسين عليه السلام نقل نشده است، بنابراين سند ندارد. اين جمله معنايش هم درست نيست و با منطق امام حسين جور در نمىآيد. منطق اسلام اين نيست كه زندگى اين است كه انسان يك عقيدهاى داشته باشد و در راه عقيدهاش جهاد كند. در اسلام صحبت عقيده نيست، صحبت «حق» است. زندگى اين است كه انسان حق را پيدا كند و در راه حق جهاد كند. اين مسئله كه در راه عقيده بايد جهاد كرد، يك فكر فرنگى است كه بعدها در ميان مسلمين به صورت اين شعر آمده است: قِفْ دونَ رَأْيِكَ فِى الْحَياهِ مُجاهِداً انَّ الْحَياهَ عَقيدَهٌ وَ جِهادٌ من مىخواهم اين مطلب را عرض كنم- چون ديدم چند نفر از جوانان دلشان مىخواهد كه اين جمله از امام حسين باشد و خوششان نيامده است كه من گفتم اين جمله از امام حسين نيست- كه ما براى نسل جوان اين احترام را نسبت به نسل گذشته قائل هستيم كه آنان را حقيقت جو مىدانيم، نه متعصب در عقيدهاى كه- ولو بدون دليل- پيدا كرده است. اولًا اگر بنا شود نسل جوان اينطور باشد كه اگر يك چيزى در كلّه اش رفت، نشود آن را بيرون آورد و اگر بدون هيچ دليل و منطقى چيزى را گفت، نشود با او درباره عقيدهاش حرف زد، اين نسل هم مانند نسل كهن مىشود منتها شما از اين جمله خوشت آمده و او از جمله ديگرى خوشش آمده او بى دليل به عقيده خودش چسبيده، شما هم بىدليل به عقيده خودت چسبيدهاى.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
ثانياً شما عجالتاً از زبان دوست خودتان مىشنويد كه اين جمله نه منطقاً با اسلام تطبيق مىكند و نه در هيچ كتابى مدرك و سندى دارد. حال فرض كنيم يك آدمى از مخالفان و دشمنان شما، يك آدم غير مسلمان كه انسان واردى باشد، به شما كه دائماً مىگوييد جمله انَّ الْحَياهَ عَقيدَهٌ وَ جِهادٌ را امام حسين گفته است، بگويد: هرچه كه امام حسين گفته است، لابد مدرك و سندى در كتابى دارد امام حسين در كجا اين سخن را گفته است؟ شما كه پيدا نمىكنيد. بعد مىآييد سراغ من، مىگوييد: اين جمله انَّ الْحَياهَ عَقيدَهٌ وَ جِهادٌ در كجاست؟ زود به من نشان بده، مىخواهم مدركش را به يك آدم مخالفى كه با او مباحثه كردهام نشان دهم. آن وقت من به شما مىگويم: اين جمله در هيچ كتابى وجود ندارد. به من خواهيد گفت: پس چرا تا به حال به من نگفتيد؟ شما كه هميشه مىديدى ما اين حرفها را مىزنيم، چرا يك بار به ما نگفتى اين جمله از كلمات امام حسين نيست كه ما اين اشتباه را نكنيم؟
همان وقت، مثل شمايى به مثل منى حمله خواهيد كرد كه شما چرا اينقدر سكوت كرديد، نگفتيد و نگفتيد تا وقتى كه ما در مقابل دشمن گرفتار شديم و محكومش شديم؟ حالا دارى به ما مىگويى كه چنين جملهاى نيست؟. ثالثاً اگر شما از جنبه حماسى شيفته اين جمله هستيد، امام حسين عليه السلام جملههايى صد درجه بالاتر از اين جمله دارد. آيا انَّ الْحَياهَ عَقيدَهٌ وَ جِهادٌ، بالاتر است يا همين جملهاى كه خواندم: مَوْتٌ فى عِزٍّ خَيْرٌ مِنْ حياهٍ فى ذُلٍّ كدام يك بهتر است؟ آيا اين جمله بهتر است يا جمله روز عاشوراى امام حسين عليه السلام كه فرمود: الْمَوْتُ اوْلى مِنْ رُكوبِ الْعارِ وَ الْعارُ اوْلى مِنْ دُخولِ النّارِ «1» آيا اين جمله بالاتر است يا همان جمله ديگر روز عاشوراى امام حسين عليه السلام كه فرمود:
الا وَ انَّ الدَّعِىَّ ابْنَ الدَّعِىِّ قَدْ رَكَزَ بَيْنَ اثْنَتَيْنِ بَيْنَ السِّلَّهِ وَ الذِّلَّهِ وَ هَيْهاتَ مِنَّا الذِّلَّهُ، يَأْبَى اللَّهُ ذلِكَ لَنا وَ رَسولُهُ وَ الْمُؤْمِنونَ وَ حُجورٌ طابَتْ وَ طَهُرَتْ.. آيا آن جمله بالاتر است يا جملهاى كه در خطبهاش فرمود: مَنْ كانَ باذِلًا فينا مُهْجَتَهُ وَ مُوَطِّناً عَلى لِقاءِ اللَّهِ نَفْسَهُ فَلْيَرْحَلْ مَعَنا فَانّى راحِلٌ مُصْبِحاً انْ شاءَ اللَّهُ تَعالى «2» و دهها جمله ديگر؟. ما كه در فقر شعار نيستيم. اگر ما مردمى بوديم كه در فقر اينجور شعارها بوديم، يعنى شعارهاى زنده حماسى نداشتيم، اگر مىگفتند جملهاى از امام حسين است مىگفتيم حال كه ما از خودمان چيزى نداريم، يك جمله ديگر را- العياذباللَّه- به نام امام حسين مىگوييم. ما هيچ دچار فقر شعار نيستيم. آنقدر از خود امام حسين، از پدر امام حسين، از برادر امام حسين، از مادر امام حسين، از فرزندان امام حسين شعارهاى زنده داريم كه دنيا بايد بيايد از ما قرض كند. ما چرا برويم شعار مردم، آنهم شعار نادرست مردم را قرض كنيم؟ شايسته نيست نسل جوان تعصب بورزد. باز هم مىگويم: اگر واقعاً كسى اين جمله را پيدا كرد «3»، من قول مىدهم كه بالاى همين منبر بيايم و بگويم كه من اشتباه كردم. ولى ما بايد مستند حرف بزنيم، نه همينطور غير مستند يك چيزى را بگوييم. باز در اين زمينهها مطالب زيادى داريم كه چون وقت گذشت، ناچارم عرايض خودم را در همين جا خاتمه بدهم. پرسمان
