ايمان و سير و سلوك
پرسش 24 . اگر ريشه هاى اعتقادى در انسان قوى و محكم نباشد و ايمان ضعيف باشد، آيا با اين حالت مى توان سير و سلوك معنوى كرد و اين ريشه هاى اعتقادى را نيز در خود قوى كرد يا نه؟
روش عملى هر انسانى در زندگى، مبتنى بر يك سلسله اصول فكرى و عقيدتى مختص او است. به بيان ديگر، روش كلى عمل هر كسى، از اصول فكرى و عقيدتى وى سرچشمه مى گيرد. از همين رو آنچه براى هر انسانى اصالت دارد، همان اصول فكرى و عقايد او است و روش عملى و اعمال و حركات، فرع بر اين اصول است.
اى برادر! تو همه انديشه اى
مابقى تو استخوان و ريشه اى
گر گل است انديشه تو گلشنى
ور بود خارى تو هيمه گلخنى78
از اين رو، هر چه عقايد و اعتقادات انسان، قوى تر و مستحكم تر و هر چه آنها در دل و جان آدمى ريشه دارتر باشد؛ اعمالش متقن تر، نيكوتر و صحيح تر خواهد بود.
انديشمندان سير و سلوك با توجه به اين حقيقت، گام اوّل در سلوك را «ايمان» و تصحيح اعتقادات دانسته و آن را ورودى مهم و اصيل براى طى طريق تلقى كرده اند.79
بنابراين اگر اعتقادات و ايمان آدمى ـ اگر چه در قالبى كلى و به صورت اجمالى ـ محكم نباشد، نمى تواند قدم به منازل بعد بگذارد.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
امّا از آنجا كه ايمان، صرف علم و معرفت نيست؛ بلكه علمى است كه به زيور تسليم آراسته شده و التزام قلبى و تسليم درونى نيز با آن معرفت توأم است؛ قطعا هر سلوك عملى كه به طهارت و تزكيه قلب منجر گردد، در توسعه و تعميق ايمان مؤثر خواهد بود؛ از اين رو گفته اند:
ايمان، عمل زا و عمل، ايمان افزا است. البته زمانى عمل صالح پديد مى آيد كه ايمان در حد قابل پذيرش وجود داشته باشد و هنگامى عمل صالح موجب افزايش ايمان مى شود كه با سلوك عملى و تهذيب نفس، همراه گردد.
78 . مثنوى معنوى، دفتر 2، ابيات 277 ـ 288.
79. نگا: رسالة فى السير و السلوك، ص 43 ـ 74.
منبع: هدانا برگرفته از پرسمان، کتاب پرسش ها و پاسخ ها «عرفان و عشق» .
ویژه نامه عرفان و مکاتب عرفانی
http://www.porseman.org/showarticle.aspx?id=1303
