انبساط و گسترش جهان در قرآن

انبساط و گسترش جهان در قرآن

پرسش : آیا جهان در حال گسترش و وسعت است؟

پاسخ اجمالی:

قرآن در سوره «ذاریات»، یکی دیگر از معجزات علمی را بیان کرده، می فرماید: «ما پیوسته آسمان را گسترش می دهیم». این آیه در گذشته برای دانشمندان و مفسران مبهم بود لذا آن را به نزول باران و توسعه رزق تفسیر می کردند؛ اما مشاهدات منجمان، این حقیقت را آشکار ساخت که کرات آسمانی و کهکشان ها به سرعت از هم دور می شوند. جان آلدر می گوید: از ستارگان امواجی پخش می شود که نشان می دهد، ستارگان به سرعت از مرکز جهان دور می شوند و این مفهوم گسترش پیوسته آسمان است.

پاسخ تفصیلی:

در آیه47 سوره ذاریات مى خوانیم: «وَالسَّمَاءَ بَنَیْنَاهَا بِاَیْد وَاِنَّا لَمُوسِعُونَ»؛ (و ما آسمان را با قدرت بنا کردیم، و همواره آن را وسعت مى بخشیم).
جمله: «انّا لَموسعون»؛ (ما همواره آن را وسعت مى بخشیم) به وضوح مى رساند که خداوند، آسمان ها را که با قدرت کامله اش آفریده است و پیوسته گسترش مى دهد؛ و از آنجا که این مطلب در گذشته بر دانشمندان و مفسران روشن نبود، بسیارى این جمله را به معناى توسعه رزق از سوى خداوند بر بندگان، از طریق نزول باران، یا از طرق مختلف تفسیر کرده اند و بعضى آن را به معناى غنا و بى نیازى خداوند مى دانند که هر قدر بخشش و عطا کند خزائن او کاستى نمى گیرد.
ولى امروزه مشاهدات نجومى به وسیله تلسکوپ ها نشان مى دهد که کرات آسمانى و کهکشان ها به سرعت از هم دور مى شوند؛ و جهان در حال گسترش است، پس مفهوم این جمله کاملا براى ما آشکار مى شود.
این نکته نیز قابل توجه است که تعبیر: «انّا لَمُوسِعُونَ» که در آن از جمله اسمیه و اسم فاعل استفاده شده دلیل بر تداوم و استمرار است و نشان مى دهد که این گسترش به صورت منظّم و مرتّب ادامه دارد.

در کتاب آغاز و انجام جهان نوشته جان الدر مى خوانیم:
«جدیدترین و دقیق ترین اندازه گیرى ها در طول امواجى که از ستارگان پخش مى شود، پرده از روى این حقیقت عجیب و حیرت آور بر مى دارد و نشان مى دهد که مجموعه ستارگانى که جهان از آنها تشکیل شده پیوسته با سرعت زیادى، از مرکز جهان دور مى شوند و هر قدر فاصله آنها از این مرکز بیشتر مى گردد؛ بر سرعت سیر آنها افزوده مى شود و به نظر مى رسد که زمانى تمام ستارگان در این مرکز مجتمع بوده اند و بعد از آن از هم پاشیده و مجموعه ستارگان بزرگى از آنها جدا شده و به سرعت به هر طرف روانه مى شوند. ضمناً دانشمندان از این موضوع چنین استفاده کرده اند که جهان داراى نقطه شروعى بوده است»(1).

به این ترتیب با تفسیرروشنى در زمینه آیه فوق و گسترش آسمان ها پى مى بریم که این آیه پرده از راز یکى از معجزات علمى قرآن بر مى دارد.(2)

پی نوشت:
(1). آغاز و انجام جهان، صفحه 74 تا 77 (با تلخيص).
(2). گردآوري از کتاب: پيام قرآن‏، آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى، دار الكتب الاسلاميه‏، تهران‏، 1386 ه. ش‏، ج 8، ص 157.