از کجا بفهمیم خدا ما را دوست دارد
دوستى با خدا
پرسش 7 . در ماه رمضان احساس محبت بيشترى به خدا و امام دارم. از كجا بفهمم كه خدا هم من را دوست دارد؟ آيا راهى هست كه مطمئن شوم خدا هم مرا دوست دارد؟
اظهار محبت و دوستى در ميان انسانها، راههاى مختلفى دارد؛ گاه كلمات آتشين و سخنان محبتآميز در قالب شعر و نثر پيام محبت را مىرساند و گاهى ريزش بىامان اشك سوزان و شرارههاى قلب فروزان، پيك خوش خبر صفا و محبت است. هديه دادن، احترام نمودن و پذيرايى كردن از ديگر نشانههاى محبتورزى است.
اظهار محبت خداوند به بندگانش، از نوع انفعالات و تأثراتى نيست كه در ميان انسانها شايع است؛ چون او منزّه و مبرّا از اين گونه حالات است. محبت خداوند به مخلوقاتش، به اين جهت است كه هر علتى به معلول و هر صانعى به مصنوع خود علاقهمند است؛ هر معلولى، ظهور و تراوشى از علت خود است و با آن سنخيت و مشابهت دارد. هر معلولى نيز به علت خود علاقهمند و دلبسته است؛ چون هستى و سرمايه وجودش را از او مىداند. هر چه علت قوىتر و ادراك معلول بيشتر باشد، دوستى و محبت ميان آن دو شديدتر است. پس بالاترين و قوىترين نوع دوستى، محبتى است كه خداوند نسبت به بندگان خود دارد:
سايه معشوق اگر افتاد بر عاشق چه شد
ما به او محتاج بوديم، او به ما مشتاق بود
خداوند در آيات و روايات فراوانى، محبتش را به بندگانش ابراز كرده است:
«إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ التَّوّابِينَ»[48]؛
«فَإِنَّ اللّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ»[49]؛
«وَ اللّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ»[50]؛
«وَ اللّهُ يُحِبُّ الصّابِرِينَ»[51]؛ و… .
در حديث قدسى آمده است: «لو علم المدبرون كيف انتظارى لهم لماتوا شوقاً»[52]؛ «اگر آنان كه از من روى گردانيدهاند، مىدانستند كه چه قدر منتظر آنان هستم، از شوق مىمردند».
محبت خداوند به بندگانش، داراى آثار و نشانههايى است كه در احاديث به آنها اشاره شده است. بعضى از اين نشانهها و آثار عبارت است از:
1. اطاعت از خداوند و پيروى از اولياى او: «من سرّه ان يعلم ان الله يحبه فليعمل بطاعة الله و ليتبعنا»[53]؛ «كسى كه خوشحال مىشود از اينكه بفهمد محبوب خدا است، بايد مطيع خدا و پيرو ما [ اهل بيت] باشد».
2. زياد به ياد خدا بودن: «اذا رأيت عبدى يكثر ذكرى فأنا اذنت له فى ذلك و انا احبه»[54]؛ «اگر بندهام را ببينى كه زياد به ياد من است، خودم چنين اجازهاى به او دادهام و او را دوست مىدارم».
3. آرامش درونى و شكيبايى: «اذا احب الله عبداً زيَّنَهُ بالسكينة و الحلم»[55]؛ «هنگامى كه خداوند بندهاى را دوست بدارد، او را با زيور آرامش و شكيبايى مىآرايد».
4. داشتن قلبى پاك و اخلاقى متعادل: «اذا احب الله عبداً رزقه قلباً سليماً و خلقاً قويما»[56]؛ «زمانى كه خداوند بندهاى را دوست بدارد، قلبى پاك و اخلاقى متعادل (به دور از افراط و تفريط) روزىاش مىكند».
5. دوست داشتن مطيعان و دشمنى با عاصيان: «اذا اردت ان تعلم ان فيك خيراً فانظر الى قلبك فان كان يحب اهل طاعة الله عز و جل و يبغض اهل معصية ففيك خير و الله يحبك»[57]؛ «اگر مىخواهى بدانى كه در تو خير و نيكى وجود دارد يا نه، به قلبت بنگر؛ اگر در آن دوستى و محبت نسبت به بندگان مطيع خداوند و بغض و كينه نسبت به گناهكاران يافتى، پس در تو خير و نيكى است و خداوند تو را دوست دارد». نعمت وجود و حيات و استمرار آن و مجهز بودن به اسباب و لوازمى كه براى ادامه زندگى و تكامل مادى و معنوى انسان بايسته است، از ديگر جلوههاى محبت خداوند به بندگانش است.
شور و شوق و كشش و جذبهاى كه گاه انسان در كانون وجود و نهان خانه ضميرش احساس مىكند و او را به سوى كمال مطلق و هستى بى كران مىكشاند، از نشانههاى ديگر لطف و محبت الهى است. اگر محبت و عنايت حق به بندگانش نبود و شبستان قلب ما با نور محبت او روشن نگشته بود، هرگز آتش اشتياق در درونمان زبانه نمىكشيد و نهر كوچك وجودمان، ميلى به دريا شدن و بىكرانه گشتن پيدا نمىكرد:
رشتهاى بر گردنم افكنده دوست
مىكشد آنجا كه خاطر خواه اوست
احساس نياز به دعا و تضرّع و خاكسارى در پيشگاه معبود متعال و عرض نياز و حاجت با او، از آثار توجّه و عنايت و محبت خداوند به بندگانش است.
محبت بندگان و اولياى خدا به جايى مىرسد كه اعلام مىكنند: خدايا! اگر ما را در جهنم هم ببرى، باز هم اعلام مىكنيم دوستت داريم.
در مناجات شعبانيه چنين مىخوانيم: «و ان ادخلتنى النار اعلمت اهلها انى احبك»[58]؛ «خدايا! اگر مرا وارد آتش كنى، به دوزخيان اعلام مىكنم كه دوستدار توام» و نيز در مناجات ابو حمزه ثمالى آمده است: «الهى! لو قرنتنى بالاصفاد و منعتنى سيبك من بين الاشهاد و دللت على فضائحى عيون العباد و امرت بى الى النار و حلت بينى و بين الابرار ماقطعت رجائى منك و ما صرفت تأميلى للعفو عنك و لاخرج حبك من قلبى»[59]؛ «خدايا! اگر با غل و زنجير به بندم كشى و لطف عام و شاملت را از من دريغ كنى و ديگران را از رسوايىهايم آگاه سازى و دستور دهى به آتشم ببرند و ميان من و بندگان خوبت جدايى بيندازى؛ با اين همه، اميدم از تو بريده نمىشود و از آرزوى عفو و گذشتت صرف نظر نخواهم كرد و محبت تو از قلبم بيرون نخواهد رفت».
دعاهاى اولياى برگزيده و بندگان معصوم خداوند، سخنانى شاعرانه و مبالغهآميز نيست كه در گرما گرم غلبه احساسات بر زبان جارى شده باشد؛ بلكه بيان حال و مشاهدات آن خوبان پاك سرشت است. آنان عاشقان دلباخته و شيدايىاند كه يكسره غرق تماشاى محبوب خويش بوده و جلوههاى جمال و كمال دوست را در هر مظهر و موجودى، به روشنى مىبينند:
«انت الذى لا اله غيرك تعرفت لكل شىء فما جهلك شىء و انت الذى تعرفت الىّ فى كل شىء فرأيتك ظاهراً فى كل شىء و انت المظاهر لكل شىء»[60] ؛ «تو آن خدايى كه معبودى جز تو نيست. خود را به هر چيز شناساندهاى، به طورى كه در نزد هيچ چيز ناشناس نيستى. تو آن خداوندى كه در هر چيز، خود را به من نمودى، آن سان كه تو را در هر چيزى آشكار ديدم و تو براى هر چيز ظاهر و هويدايى».
كى رفتهاى ز دل كه تمنا كنم تو را
كى گشتهاى نهفته كه پيدا كنم تو را
با صد هزار جلوه برون آمدى كه من
با صد هزار ديده تماشا كنم تو را
شاید این مطالب را هم بپسندید:
آن محرمان راز هستى، خانه دلشان را از غير حق پرداخته و حرم قلبشان را منزلگاه جانان ساختهاند «القلب حرم الله فلا تسكن حرم الله غير الله»[61] ؛ «دل حرم خدا است، پس غير را در آن منشان».
آنان پروانگان شمع ذات احدى و جمال ازلى هستند. هر چه از محبوب مىبينند، زيبايى و كمال است. اگر چه خداى حكيم و رحيم، بندگان پاك و برگزيده خود را با آتش عذاب نمىكند و در جهنم جاى نمىدهد؛ ولى اگر به فرض چنين هم باشد، در ميان شعلههاى آتش، باز نظارهگر جمال محبوباند و جز لطف، خوبى، كمال و جمال دوست چيزى نمىبيند.
در آتش ار خيال رخش دست مىدهد
ساقى بيا كه نيست ز دوزخ شكايتى
[48]. بقره2، آيه 222.
[49]. آل عمران 3، آيه 76.
[50]. همان، آيه 134.
[51]. همان، آيه 146.
[52]. ميزان الحكمه، ج 4، ح 2797.
[53]. ميزان الحكمه، ج 2، ص 223، ح 3135.
[54]. همان، ح 3136.
[55]. همان، ص 224، ح 3140.
[56]. همان، ح 3145.
[57]. همان، ص 233، ح 3190.
[58]. مفاتيحالجنان، اعمال ماه شعبان، مناجات شعبانيه.
[59]. همان، اعمال ماه مبارك رمضان، دعاى ابو حمزه ثمالى.
[60]. مفاتيح الجنان، اعمال ماه ذى الحجه، اعمال روز عرفه، دعاى عرفه امام حسين عليهالسلام.
[61]. بحارالانوار، ج 67، ص 25، چاپ مؤسسه الوفاء لبنان.
منبع: سایت هدانا برگرفته از پرسمان،ویژه ماه مبارک رمضان،
ویژه نامه و بخش احکام جامع سایت هدانا
از کجا بفهمیم خدا ما را دوست دارد چگونه بفهمیم خدا ما را بخشیده چگونه بفهمیم خدا از ما راضی است خدا چه کسانی را بیشتر دوست دارد خدا دوست دارد خدا در قران چه کسانی را دوست دارد کارهایی که خدا دوست دارد خداوند چه کسانی را دوست دارد خدا دوستم داره از کجا بفهمیم خدا ما را دوست دارد از کجا بفهمیم خدا ما را دوست دارد از کجا بفهمیم خدا ما را دوست دارد از کجا بفهمیم خدا ما را دوست دارد از کجا بفهمیم خدا ما را دوست دارد
