اركان توحید بودن معصومین در دعای ماه رجب از منظر آیت الله جوادی آملی

 

به مناسبت  ماه مبارک رجب، فرازهایی از کتاب ارزشمند “ادب فنای مقربان” اثر حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی با موضوع تبیین بلندای معارف دعای رجبیه را از نظر می گذرانیم:

آیت الله العظمی جوادی آملی در بخشی از این کتاب مرقوم داشتند: دعای هر روز ماه رجب كه محمد بن عثمان بن سعید آخرین نایب خاص از نُوّاب اربعه حضرت ولی عصر (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) از ناحیه مقدسه آن حضرت نقل كرده، با مضامین بلند خود به تبیین برخی از مقامهای معنوی ائمه اطهار(علیهم‌السلام) پرداخته است كه به نكاتی در یكی از برجسته‌ترین قسمتهای آن، یعنی جمله «…فجعلتهم معادن لكلماتك و أركاناً لتوحیدك و آیاتك و مقاماتك الّتی لا تعطیل لها فی كل مكان؛ یعرفك بها من عرفك. لا فرق بینك و بینها إلاّأنّهم عبادك و خلقك. فتقها و رتقها بیدك. بدؤها منك و عودها إلیك… »اشاره می‌كنیم:

أ. مراد از توحید در این جمله، توحید افعالی خدا است، زیرا أولاًوحدت سیاق (معادن كلمات الهی بودن، اركان توحید و آیات و مقامات اوقرار گرفتن) تنها با توحید افعالی سازگار است. ثانیاً «تعطیل» تنها در باره افعال الهی توهّم می‌شود كه آن نیز با گسترش فیض در علم و عین نفی شده است؛ اما تعطیل در ذات اقدس الهی و نیز در اوصاف ذاتی وی كه عین ذات اوست، اصلاً توهّم نمی‌شود.

ب. استمرار خلافت انسانهای كامل (ائمه اطهار(علیهم‌السلام)) و اینكه آنان مجرا و مجلای همیشگی فیض الهی‌اند، از لوازم اصلی تعطیل ناپذیری مقامات و تجلیات الهی است، چون فیض او تنها از راه وسایط به «قابل‌»ها می‌رسد، زیرا قابلْ توان دریافت فیض را بی‌واسطه ندارد، هرچند فاعل می‌تواند به هر موجودی فیض برساند.

ج. «یعرفك بها من عرفك» ، مرادف «بنا عبد الله و بنا عرف الله و بنا وحّد الله تبارك و تعالی… » است كه اشاره به معنای اول اركان توحید بودن آن ذوات مقدس دارد.

د. «لا فرق بینك و بینها إلاّ أنّهم» درباره مقام ذات خدا نیست، زیرا ذات اقدس الهی منطقه ممنوعه‌ای است كه انبیای الهی نیز از ورود به آن و ادراكش عاجز و راجل مانده‌اند، پس مربوط به مقام فعل اوست؛ یعنی هر كاری كه از ذات اقدس الهی به صورت استقلالی برمی‌آید، از آنها به شكل تبعی برامی‌آید: «یاابن آدم! أنا أقول للشی‏ء كن فیكون، أطعنی فیما أمرتُك، أجعلك تقول للشی‏ء كن فیكون».

ه. «إلاّأنهم عبادك و خلقك فتقها و رتقها بیدك بدؤها منك و عودها إلیك» به عدم استقلال آن ذوات مقدس اشاره دارد و اینكه تصرفات تكوینی و تشریعی آنها تنها ناشی از مقام خلافت الهی آنان است. تقدم عبودیت بر سایر اوصاف، مؤكِّد این معناست.

منبع:هدانابرگرفته از پایگاه اطلاع رسانی اسراء