آیه فانفذوا لا تنفذون الا بسلطان آیا اشاره به امام زمان عج است
آيا آيه « … فانفذوا لا تنفذون الا بسلطان» منظور از سلطان امام زمان(عج) است؟ در هيچ تفسيرى اين موضوع آمده است؟ آيا در قرآن هر جا گفتند سلطان منظور امام عصر(عج) است؟
در پاسخ به اين پرسش به مطالب ذيل توجه فرماييد:
1- سلطان به معناى نيرو و قوت است ومفسران در اين آيه احتمالات متعددى در مورد آن بيان كرده اند ولى در هيچ روايتى و نظرى تفسيرى ديده نشده كه منظور از سلطان امام زمان عج باشد.
2- براى روشن شدن محتواى اين آيه و تفسير و توضيح آن به مطالب زير توجه نماييد:
يا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَنْفُذُوا مِنْ أَقْطارِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ فَانْفُذُوا لا تَنْفُذُونَ إِلاَّ بِسُلْطانٍ (الرحمن- 33)
اى گروه جن و انس اگر مىتوانيد از مرزهاى آسمان ها و زمين بگذريد، ولى هرگز قادر نيستيد مگر با نيرويى (الهى).
در تعقيب آيه گذشته كه از مساله حساب دقيق الهى سخن مىگفت باز جن و انس را مخاطب ساخته مىگويد: اى جمعيت جن و انس هر گاه به راستى مىخواهيد از مجازات و كيفر الهى بركنار مانيد اگر مىتوانيد از مرزهاى آسمانها و زمين بگذريد، و از حيطه قدرت او خارج شويد، ولى هرگز قادر بر اين كار نيستيد مگر با نيرويى الهى، و چنين نيروى الهى نيز در اختيار شما نيست (يا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَنْفُذُوا مِنْ أَقْطارِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ فَانْفُذُوا لا تَنْفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطانٍ).
به اين ترتيب شما هرگز ياراى فرار از دادگاه عدل خدا و پيامدهاى آن را نداريد، هر جا برويد ملك خدا است، و هر كجا باشيد محل حكومت او است، آرى اين موجود ضعيف و ناتوان كجا مىتواند از عرصه قدرت خداوند بگريزد همانگونه كه امير مؤمنان على ع در دعاى روحپرور كميل عرضه مىدارد:
و لا يمكن الفرار من حكومتك.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
معشر در اصل از عشر به معنى عدد ده گرفته شده است، و چون عدد ده يك عدد كامل است واژه معشر به جمعيت كاملى گفته مىشود كه از اصناف و طوائف مختلف تشكيل گردد.
اقطار جمع قطر به معنى اطراف چيزى است.
تنفذوا از ماده نفوذ در اصل به معنى پاره كردن و عبور كردن از چيزى است، و تعبير به من اقطار اشاره به اين است كه جوانب آسمانها را بشكافيد و از آن بگذريد، و به خارج آنها سفر كنيد.
ضمنا مقدم داشتن جن در اينجا ممكن است به خاطر اين باشد كه آنها آمادگى بيشترى براى سير آسمانها دارند.
در اينكه آيه فوق مربوط به قيامت است، يا دنيا، و يا هر دو؟ در ميان مفسران گفتگو است، و چون آيات قبل و بعد از آن ناظر به رويدادهاى سراى ديگر است به نظر مىرسد كه اين آيه نيز مربوط به فرار از چنگال عدالت الهى در قيامت باشد.
ولى بعضى با توجه به جمله لا تَنْفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطانٍ (نمىتوانيد بگذريد مگر با قدرت و نيرو) آن را اشاره به مسافرت هاى فضايى بشر دانستهاند كه قرآن شرط آن را داشتن سلطه علمى و صنعتى بر اين كار دانسته است. مقصود سفينه فضائى است كه ابزار رفتن به آسمانها است.
اين احتمال نيز داده شده كه هم ناظر به رستاخيز باشد، و هم ناظر به دنيا، يعنى نه در اينجا قادريد بدون قدرت در اقطار آسمان نفوذ كنيد، و نه در آنجا، منتها، در اينجا وسيله محدودى در اختيار شما قرار دارد، اما در آنجا هيچ وسيلهاى نيست.
بعضى نيز تفسير چهارمى براى آن گفته اند كه منظور نفوذ فكرى و علمى در اقطار آسمان ها است كه با قدرت استدلال براى بشر امكانپذير است.
ولى تفسير اول از همه مناسبتر به نظر مىرسد و مؤيد آن بعضى از اخبارى است كه در منابع اسلامى در اين زمينه نقل شده از جمله در حديثى از امام صادق ع مىخوانيم: روز قيامت خداوند بندگان را در محل واحدى جمع مىكند و به فرشتگان آسمان پائين وحى مىفرستد فرود آييد، آنها كه دو برابر جمعيت روى زمين از جن و انس هستند فرود مىآيند، سپس اهل آسمان دوم كه آنها نيز دو برابر همه مىباشند فرود مىآيند، و به همين ترتيب فرشتگان هفت آسمان فرود مىآيند و همچون هفت حجابى گرداگرد انس و جن را احاطه مىكنند، اينجاست كه منادى صدا مىزند: اى جمعيت جن و انس اگر مىتوانيد از اقطار آسمانها و زمين بگذريد، اما هرگز نمىتوانيد جز با قدرت الهى و در اينجا مىبينند اطراف آنها را هفت گروه عظيم از فرشتگان فرا گرفتهاند (و راهى براى فرار از چنگال عدالت نيست) جمع ميان تفاسير نيز امكانپذير است
تفسير نمونه، ج 23، ص: 147 /پرسمان.
