علم امام زمان به زمان ظهور

آيا شخص حضرت حجت(عج) از زمان ظهورشان آگاهى دارند؟ لطفا توضيح دهيد؟ آيا از بين مومنين و عرفا كسى مى تواند به مرتبه آگاهى از زمان ظهور حضرت حجت(عج) برسد.

بر اساس رواياتى چند، علم به زمان ظهور فقط در دست خداوند است وهيچ كس از زمان آن خبر ندارد.

كميت از امام باقر (ع) در مورد همين قضيه پرسيد امام (ع) فرمود: (لقد سئل رسول الله (ص) عن ذلك فقال انما مثله كمثل الساعه… لاتأتيكم الا بغته) از پيامبر (ص) در همين مورد سؤال شد، ايشان فرمودند. مثل ظهور مهدى (عج) هم چون بر پايى قيامت است كسى جز خدا از وقت آن آگاه نيست. (بحار الانوار ج 51 ص 154]

در روايت ديگرى داريم: (و اما وقت خروجه (ع) فليس بمعلوم لنا على وجه التفصيل، بل هو مغيب الى ان يأذن الله بالفرج، و اما زمان ظهور مهدى (عج)، به روشنى براى ما مشخص نيست بلكه او تا زمانى كه خداوند اذن خروج دهد غائب است) [كتاب الغيبه شيخ طوسى ص [425 و باز روايت ديگرى مى‏فرمايد: (و اما ظهور الفرج فانه الى الله، اما وقت ظهور فقط در نزد خداوند معلوم است) [بحار الانوار ج 52 ص [1113 و روايات بسيار زياد ديگرى كه همگى دلالت بر انحصار علم به وقت ظهور در خداوند تبارك و تعالى كرده و روايات ديگرى كه از توقيت و تعيين وقت نهى كرده و امر فرموده‏اند بر تكذيب كسانى كه وقت بر آن معين مى‏كنند.

البته امام (ع) به علم غيب، آگاهى دارند، اما اين علم به اذن و اجازه خداوند است. و احتمالا بر اساس حكمتى در علم الهى، علم دقيق به زمان ظهور، به آن حضرت اعطا نشده است. امام زمان (عج) خود در توقيع شريف و در پاسخ به نامه اسحاق بن يعقوب مى‏فرمايد: «…. اما وقت ظهور من به اراده خداوند متعال بستگى دارد كسانى كه وقت آن را تعيين مى‏كنند، دروغ‏گو هستند». (كمال الدين، ج 2، ص 237). در بيان امام مهدى (عج) و روايات ساير معصومين (ع) تعيين وقت براى ظهور مردود شمرده است.

مفضل بن عمر از امام صادق (ع) روايت كرده است: از آقايم امام صادق (ع) پرسيدم: آيا ظهور مهدى منتظر وقت معينى دارد كه مردم آن را بدانند؟ فرمود: حاشا كه خداوند براى آن وقتى تعيين كرده باشد يا شيعيان ما براى آن وقتى معين كنند. عرض كردم: اى مولاى من اين از چه جهت است؟ فرمود: زيرا كه آن همان «ساعتى است كه خداى عزوجل فرمود: «يسألونك عن الساعه ايان مرسيها قل انما علمها عندربى لا يجليها لوقتها الا هو…» «اى رسول ما از تو درباره قيامت مى‏پرسند كى خواهد بود؟ بگو: ظاهر و روش نمى‏كند…».

در اين روايت، زمان ظهور امام زمان (عج) به ساعت قيامت تشبيه شده است و همان گونه كه كسى از زمان قيامت- حتى معصومين- خبر ندارند و آن علمى است كه اختصاص به خداوند متعال دارد پس علم به زمان ظهور امام زمان (عج) نيز اختصاص به خداوند دارد.

با توجه به اين روايات و ساير احاديث، چند نكته مهم قابل برداشت است:

1 علم و آگاهى از زمان دقيق ظهور، تنها به خداوند متعال اختصاص دارد.

2 همواره معصومين (ع) مردم را از تعيين وقت ظهور بر حذر داشته‏اند.

3 روايات فراوانى ظهور را ناگهانى دانسته و احاديث ديگرى، امر فرج را يك شبه ذكر كرده است (البته با مقدماتى چند).

4 پنهان بودن زمان ظهور از اسرار الهى است و حكت الهى اقتضا مى‏كند اين وقت، مجهول و مكتوم باشد.

بر اين اساس مى‏توان نتيجه گرفت كه پيشوايان معصوم- حتى خود امام عصر (ع)- از زمان ظهور آگاه نيست و آن حضرت از طرق مختلف (چون الهام، برافراشته شدن پرچم قيام و….) از زمان آن اطلاع پيدا مى‏كنند.

بر اين اساس است كه آن حضرت نيز مثل عموم مومنان پاك نهاد، منتظر ظهور بوده و براى آن دعا مى‏كند و بارها به شيعيان نيز مى‏فرمايد: «براى تعجيل ظهورم دعا كنيد». (كمال‏الدين، ج 2، ص 685). واين منافاتى با علم الهى به زمان ظهور ندارد. چه بسا زمان ظهور فردا باشد يا چند سال و چند قرن ديگر ولى دعاهاى ما اين زمان مخفى را به جلو اندازد.

با اين حال طبق برخى از روايات خداوند بخشى از اين آگاهى را در اختيار پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏وآله قرار داده و آن حضرت نيز به وارثان علم خود منتقل ساخته است و البته، ايشان نيز مأمور شده‏اند هرگز اين علم را در اختيار ديگران قرار ندهند و اضافه بر آن، شيعيان را امر به تكذيب وقتگذاران كرده‏اند. بر اين اساس هيچ ييك از مومنان و عرفا و… از زمان ظهور هيچ اطلاعى ندارند.

رحمان بن كثير نقل مى‏كند كه نزد امام صادق عليه‏السلام بودم كه مِهزم وارد شد. از آن حضرت پرسيد: فدايت گردم، آيا مرا خبر نمى‏دهيد از زمان اين امرى كه انتظار آن را مى‏كشيم؟ آن حضرت فرمود: «يا مِهْزَم كَذِبَ الوَقّاتُونَ اى مهزم وقتگذاران دروغ مى‏گويند.» (كمال الدين، ج 1، ص. 152)

در جايى ديگر آن حضرت در جواب ابوبصير همين جمله را فرمودند و اضافه كردند: «اِنّا اَهْلُ بَيْتٍ لا نُوَقِّتُ ما خاندانى هستيم كه هرگز وقت [ظهور] را اعلام نمى‏كنيم.»

همين مطلب در سخنان پدر بزرگوار ايشان امام باقر عليه‏السلام با تأكيد بيشترى ذكر شده است. آنگاه كه فضيل بن يسار از زمان ظهور پرسيد، امام پنجم در جواب او فرمود: «كَذِبَ الوَقّاتُونَ، كَذِبَ الوَقّاتُونَ، كَذِبَ الْوَقّاتُونَ.» (كتاب الغيبه، ص 159، كمال الدين، ج 1، ص. 324)

بدون ترديد مقصود از وقت تعيين كردن در اينجا، عبارت است از مشخص كردن دقيق سال و روز ظهور و گرنه همان طور كه اشاره خواهد شد، برخى روايات به صورت فى الجمله برخى محدوده‏هاى زمانى ظهور را مشخص كرده‏اند.

براى مطالعه بيشتر ر. ك:

1 مهدويت (پيش از ظهور)، رحيم كارگر، نشر معارف

2 مهدويت (پس از ظهور)، رحيم كارگر، نشر معارف

\vslhk