آيا امام معصوم(ع) پس از شهادت نيز مى تواند با بدن جسمانيش در ميان مردم رفت و آمد کند؟

آيا امام معصوم(ع) پس از شهادت نيز مى تواند با بدن جسمانيش در ميان مردم رفت و آمد كند يا فقط به واسطه روحش رفت و آمد دارد با توجه به فرمايش حضرت على(ع) درباره زنده بودن امام پس از شهادت لطفا توضيح دهيد.

حديثى كه اميرالمؤمنين (ع) در ضمن آن فرمودند: «مردگان ما نمى ميرند و غائبان ما غايب نمى شود و كسى كه از ما به قتل مى رسد هرگز به قتل نمى رسد….» حديثى است طولانى معروف به حديث معرتف اميرالمؤمنين بالنوانيه لذا اين مطلب را بايد توجه به ديگر بخش هاى اين حديث نورانى تفسير نمود. در اين حديث اميرالمؤمنين (ع) خطاب به سلمان و ابوذر مى فرمايند: «من بودم كه حمل نمودم نوح را در كشتى به امر پروردگارم و من بودم كه يونس را از بطن ماهى نجات دادم به اذن پروردگارم، من بودم كه دريا را به امر پروردگارم براى موسى بن عمران شكافتم و من بودم كه به اذن پروردگارم ابراهيم را از آتش خارج نمودم و… و منم خضر عالم موسى و منم معلم سليمان بن داود و من ذوالقرنين و منم خداى عزوجل. اى سلمان و اى جندب (ابوذر) من محمد و محمد من است من از محمدم و محمد از من است. خداى تعالى فرمود: «مرج البحرين يلقيان بينهما بزرخ لايبغيان» اى سلمان و اى جندب، گفتند لبيك يا اميرالمؤمنين فرمود: «همانا مردگان ما نمى ميرند و غائبان ما غايب نمى شوند و همانا به قتل رسيدگان ما هرگز به قتل نمى رسند… اى سلمان و اى ابوذر منم كه به اذن پروردگارم زنده مى كنم و مى ميرانم و منم كه خبر مى دهم از آنچه در خانه هايتان مى خوريد و ذخيره مى كنيد به اذن پروردگارم و منم كه آگاه به پنهانيهاى قلوب شما هستم و امامان از اولاد من ميدانند و انجام مى دهند همين كارها را زمانى كه دوست داشته باشند و اراده كنند چون همه ما يكى هستيم اول ما محمد است آخر ما محمد است و ميان ما محمد است و همه محمدند. پس ما را از هم جدا نكنيد و آن گاه كه ما اراده كنيم خدا اراده مى كند و زمانى كه ما نخواهيم خدا نمى خواهد.

» (بحارالانوار، ج 6، ص 5- 7)

با توجه به اين كلمات نورانى كه در صدر و ذيل مطلب مورد سوال آمده است مى توان گفت كه مقصود حضرت اين است كه همه انبياء سلف و تمام ائمه اطهار (ع) جلوه ها و صورت هاى گوناگون يك حقيقت نورانى هستند و بارزترين و كاملترين جلوه اين نور واحد چهارده معصومند و كاملترين جلوه اين حقيقت در بين چهارده معصوم وجود شريف پيامبراكرم (ص) است لذا فرموند: «همه ما محمديم و اول و آخر و ميانى ما همه محمدند پس هيچ گاه حقيقت اين ذات هاى مقدسه، عالم را ترك نكرده است، با مرگ و شهادت يكى ديگرى كه عين اوست، جاى او را مى گيرد. عرفا اين حقيقت واحد سارى در تمام هستى را حقيقت محمديه مى نامند كه تمام هستى، جلوه هاى گوناگون است. مثل آن حقيقت واحد نسبت موجودات عالم مثل آب است كه در موج و قطره و حباب و دريا و آبشار و برف و يخ و بخار و فواره جارى است.

لذا از اين تعبير حضرت اميرالمؤمنين (ع) نمى توان حضور جسمانى ائمه (ع) را بعد از وفات به همان صورت مادى خودشان استفاده نمود. اما اصل اين سؤال كه آيا ائمه اطهار (ع) مى توانند با بدن جسمانى در زمين حاضر شوند يا نه؟ قابل بررسى است.

با توجه به آيات قرآن كريم شكى نمى ماند كه بازگشت ارواح به اجساد دنيايشان امرى است ممكن.

شاهد اين مدعا آيات (بقره/ 55 و 56 و 259 و 260) و سوره كهف، جريان اصحاب كهف) و (آل عمران/ 49) است. در اين آيات به صراحت از زنده شدن مردگان در دنيا خبر داده شده است همچنين روايات فراوانى در جوامع روائى شيعه وارد شده كه گروهى از نيكان و اهل بيت (ع) بعد از تشكيل حكومت جهانى حضرت مهدى (ع) مرجعيت خواهند نمود بنابراين اصل بازگشت ارواح به اجساد دنيوى نقلا محال نيست، از نظر فلسفى نيز اين امر ممكن است چون علت مفارقت نفس از بدن- در موت با اجل غيررسمى- عدم قابليت بدن است لذا اگر بدن قابليت لازم براى تعلق روح را به دست آورد تعلق نفس به آن دوباره برقرار خواهد شد. مردگانى كه به اعجاز حضرت عيسى (ع) زنده مى شدند، در واقع به اين نحو زنده مى شدند. يعنى آن حضرت به اعجاز خود، ابدان پوسيده را به حالت اول برمى گرداند كه بالطبع نفس به آن تعلق مى گرفت، جريان زنده شدن پرندگان حضرت ابراهيم (ع) نيز به همين نحو بوده است.

عقيده شيعه بر اين است ابدان مطهر اهل بيت (ع) نمى پوسند، بلكه شواهد تاريخى نشان داده كه حتى ابدان برخى از علماى شيعه نيز سالم مانده اند پس بعيد نيست كه امام معصوم در سايه قوت نفس خود، بدن مادى خود را دوباره احياء نمايد اما همين كه اين آيا ائمه اطهار (ع) چنين كارى را تا به حال كرده اند يا نه نياز به دليلى جداگانه دارد كه به نظر مى رسد چنين دليلى در دست نيست البته اندك رواياتى هستند كه شايد بتوان با اين مورد تطبيق داد.

راه ديگرى كه امام (ع) مى تواند با آن در عالم ماده حاضر شود، راه تمثل است يعنى امام (ع) مى تواند در ظرف ادراك اشخاص با بدنى مشابه بدن مادى خود تمثل يابد به نحوى كه آن شخص گمان مى كند كه امام (ع) خود را در خارج از وجود خود مى بيند. برخى از علماى اعلام معتقدند كه بسيارى از تشرفات، به خدمت حضرات ائمه (ع) و به خصوص امام عصر (عج) از سنخ تمثل بوده است و اندك افرادى بوده اند كه امام عصر (عج) را با بدن مادى آن حضرت ملاقات نموده اند.

شق ديگرى نيز براى حضور مادى امام (ع) قابل تصور است و آن شق ديگر اين است كه امام (ع) در شعاع قوت نفس خود بدنى مادى براى خود انشاء نمايد و با آن بدن براى ديگران ظاهر شود. حال اين بدن مى تواند به شكل خود امام باشد يا به شكل خود او نباشد. براى اين مورد نياز به دليل كافى وجود ندارد. بنابراين براى اهل بيت (ع) سه گونه ظهور در عالم ماده ممكن است:

1 ظهور به نحو تجلى در صورت انبياء و اولياء اين امر مربوط مى شود به حقيقت الهى اهل بيت (ع) كه قبل از جميع موجودات آفريده شده است. يعنى تمام انبياء و اولياء و صلحا و بلكه كل عالم امكان تجليات و ظهورات مرتبه نورى چهارده معصومند. اين همان اس كه حضرت اميرالمؤمنين در حديث اميرالمؤمنين به نورانيت بيان فرمودند: روايات ديگرى نيز همين مطلب را تأييد مى كنند.

2 ظهور آن ذوات مقدسه در صورت خاص جسمانى با همان بدنى كه در زمان حيات خود با آن زندگى مى نمودند، طبق روايات كه به حد تواتر مى رسند چنين ظهور و حضورى در زمان رجعت، براى ائمه (ع) وجود خواهد داشت ولى قبل از آن دليل نقلى به اندازه كافى موجود نيست، گرچه مواردى هست كه مى توان آنها را با اين مورد تطبيق داد يا شواهدى بر اين امر گرفت.

3 ظهور و حضور ائمه (ع) با بدن مثالى براى اين مورد روايات معدودى وجود دارند ولى با قاطعيت نمى توان ادعا كرد كه تحقق داشته است همچنين افراد زيادى چه از علما و ثقات و چه غير علما ادعا نموده اند كه حضرات معصومين (ع) را با ابدان مثالى ملاقات نموده اند لذا اگر اين موارد جمع آورى شوند شايد بتوان از كثرت ادعاهاى علماى ثقه تحقق آن را اثبات نمود. پرسمان