آداب و خواص رنگ کردن با حنا در روایات

(مقدّمه:) رنگ كردن موى سر و صورت براى مردان و موى سر براى زنان، مستحبّ مؤكّد است. (به روايات زير توجّه كنيد:)

 
اهميّت رنگ كردن با حنا

1. در احاديثى معتبر آمده است كه پيامبر خدا صلی الله عليه و آله فرمودند: «چهار چيز از سنّت‌هاى پيامبران است: بوى خوش، آميزش با همسر، مسواك زدن، رنگ كردن با حنا».[1] 

2.در روايتى معتبرمى‌خوانيم كه از امام صادق علیه السلام پرسيدند:آيارنگ كردن موى سر و صورت مستحبّ است؟حضرت فرمود:«آرى،(ولى)حضرت اميرمؤمنان عليه السلام خضاب نمى‌كرد، زيرا رسول خدا صلی الله عليه و آله به او فرمود: يا على، محاسن تو از خون سر تو خضاب خواهد شد. پس حضرت على در انتظار آن خضاب بود».[2] 
3. در حديث است كه حضرت امام حسين عليه السلام و حضرت امام باقر عليه السلام خضاب مى‌كردند.[3] 
4. در حديث است كه حضرت على عليه السلام در مورد علّت ترك خضاب كردن چنين فرمود: «به خاطر اندوه از دست دادن پيامبر صلی الله عليه و آله خضاب نمى‌كنم».[4] 
5. ابوالصباح مى‌گويد: اثر حنا را در دست امام محمّد باقر عليه السلام ديدم.[5] 
6. در روايات بسيارى آمده است كه حضرت رسول صلی الله عليه و آله موهاى خود را رنگ مى‌كرد.[6] 
 

 

فوايد و آثار رنگ كردن

1. در حديثى مى‌خوانيم: «خضاب كردن چهارده اثر دارد: باد را از گوش‌ها بيرون مى‌كند، غبار از چشم برطرف ساخته و آن را جلا مى‌دهد، بينى را نرم مى‌كند، دهان را خوشبو مى‌سازد، ريشه دندان‌ها را محكم مى‌كند، بوى بد زير بغل را از بين مى‌برد، از وسوسه شيطان مى‌كاهد، ملائكه با آن شاد مى‌شوند، سبب شادى مؤمنان و خشم كافران مى‌شود، هم زينت محسوب مى‌شود و هم بوى خوش است، موجب خلاصى از عذاب قبر مى‌شود، نكير و منكر از آن شرم مى‌كنند».[7] 
2. در حديثى معتبر آمده است كه امام صادق عليه السلام فرمود: «براى مداواى تَرَك‌هايى كه گاه در دست و پا پيدا مى‌شود، در حمّام بر آنها خلوق بماليد؛ امّا دوست ندارم كه هميشه اين كار انجام شود».[8] 
«خلوق»، گياهى است خوشبو كه آن را با زعفران مى‌آميزند و رنگ آن بر بدن باقى مى‌مانَد.
 

فلسفه رنگ كردن

1. از امام صادق عليه السلام روايت شده است كه فرمود: «موى سفيد خود را رنگ كنيد و شبيه دشمنان نشويد».[9] 
2. در روايتى معتبر آمده است كه جمعى خدمت امام حسين عليه السلام رسيدند ديدند حضرت موهايش را رنگ مشكى كرده است. از علّت آن پرسيدند. حضرت دست بر محاسن خويش نهاد و فرمود: رسول خدا صلی الله عليه و آله در يكى از جنگ‌ها به مسلمان‌ها دستور داد كه موهايشان را رنگ مشكى كنند، تا سبب غلبه آنها بر دشمنان شود».[10] 
3. در حديث است كه حسن بن جهم مى‌گويد: خدمت امام رضا عليه السلام رسيدم، حضرت محاسن (ريش) خود را رنگ مشكى كرده بود. حضرت فرمود : «خضاب كردن پاداشى عظيم دارد. و آراستگى موجب بيشتر شدن عفّت زنان مى‌شود. و علّت اينكه جمعى از زنان به بى‌عفّتى گرايش پيدا كرده‌اند اين است كه شوهرانشان خود را براى همسرانشان نمى‌آراستند».
حسن بن جهم مى‌گويد عرض كردم: شنيده‌ام كه حنا بر موى‌هاى سفيد مى‌افزايد. حضرت فرمود: «موى سفيد خود (به طور طبيعى) زياد مى‌شود، هر چند حنا نكنيد».[11] 
4. در حديث است كه كسى خدمت حضرت رسول صلی الله علیه و آله رسيد حضرت نگاهى به چهره‌اش كرد، موى سفيدى در محاسن او ديد. فرمود: «هر كه در اسلام يك موى سفيد در ريش او پيدا شود، بسان نورى در روز قيامت براى وى باشد». آن شخص پس از مدّتى در حالى كه موى صورت خود را خضاب كرده بود خدمت پيامبر صلی الله علیه و آله رسيد. حضرت فرمود: «هم نور است و هم اسلام». آن شخص از خدمت حضرت مرخّص شد و محاسن خود را به رنگ ديگرى خضاب كرد و بازگشت. حضرت فرمود: «نور است و اسلام و ايمان و اين كار، شما را نزد زنانتان محبوب مى‌كند و ترس را در دل دشمنانتان مى‌افكند».[12] 
[1] . خصال، ج 1، ص 224، ح 84؛ بحارالأنوار، ج 76، ص 127، ح 9.
[2] . كافى، ج 6، ص 481، ح 5.
[3] . همان، ح 7-9.
[4] . نهج البلاغه، كوتاه سخنِ 473.
[5] . مكارم الأخلاق، ص 80.
[6] . كتاب من لا يحضره الفقيه، ج 1، ص 69، ح 277؛ علل الشرايع، ج 1، ص 173، باب 138، ح 1.
[7] . خصال، ج 2، ص 270، ح 1؛ مكارم الأخلاق، ص 78.
[8] . كافى، ج 6، ص 517، ح 2.
[9] . خصال، ج 2، ص 271، ادامه ح 1؛ بحارالأنوار، ج 76، ص 98، ح 3.
[10] . كافى، ج 6، ص 481، ح 4.از آنجا كه در آن زمان تعداد مسلمانان كم بود، دستور داده شد موهايشان را رنگ كنند تا جوان به نظر برسندودر برابر دشمن، باشكوه جلوه كنند.
[11] . كافى، ج 6، ص 480، ح 1؛ كتاب من لا يحضره الفقيه، ج 1، ص 69، ح 276.
[12] . كافى، ج 6، ص 480، ح 4؛ مكارم الأخلاق، ص 79.

 

(مقدّمه:) در روايات اسلامى اقسام خضاب كردن و آثار آن بيان شده و بر رنگ‌هاى نيلى، قرمز، مشكى و خصوص حنا بيشتر تأكيد شده است، و به برخى از آثار خضاب در ضمن رواياتى كه خواهد آمد اشاره شده است.
1. در حديثى معتبر و صحيح از امام صادق عليه السلام نقل شده است كه فرمود: «رنگ كردن به وَسمَه[1]  براى سالخوردگان اشكال ندارد».[2] 
2. در چند روايت معتبر آمده است كه به هنگام شهادت امام حسين علیه السلام، آثار خضاب به وسمه در محاسن آن حضرت آشكار بود.[3] 
3. در روايتى معتبر و صحيح آمده است كه امام باقر عليه السلام با حنا خضاب مى‌كرد؛ خضاب به رنگ سرخ.[4] 
4. از امام باقر عليه السلام روايت شده است كه فرمود: «خضاب به حنا بوهاى بد را از بين مى‌بَرد و بر آبرو مى‌افزايد و دهان را خوشبو مى‌سازد و فرزند را نيكو مى‌كند».[5] 
5. از امام موسى كاظم عليه السلام روايت شده است كه فرمود: «هر زنى كه حيض نمى‌شود، سرش را به حنا خضاب كند كه حيضش بر خواهد گشت».[6] 
6. در حديث آمده است كه امام حسين عليه السلام و امام باقر عليه السلام با تركيبى از حنا و وسمه خضاب مى‌كردند.[7] 
7. از رسول خدا صلی الله عليه و آله روايت شده است كه فرمود: «بهترين رنگ‌ها نزد خداوند، مشكى است».[8] 
8. امام صادق عليه السلام از رسول اكرم صلی الله عليه و آله روايت كرده است كه آن حضرت به زنان اجازه داد موهاى سرشان را با رنگ مشكى رنگ كنند.[9] 

شايان ذكر است كه ميان علما مشهور اين است كه رنگ كردن در حال عادت ماهيانه[10]  و جنابت[11]  كراهت دارد، همان‌گونه كه در حال خضاب كردن، جنب شدن مكروه است.[12]  البتّه از برخى روايات معتبر استفاده مى‌شود هرگاه حنا اثر خود را گذاشت، كراهت جنابت برطرف مى‌گردد.[13] 
[1] . «وَسْمَه»، برگ نيل يا رنگى شبيه نيل است كه زنان در آب خيسانده وبه ابروانشان مى‌كشند. فرهنگ عميد
[2] . كافى، ج 6، ص 482، ح 2.
[3] . همان، ص 483، ح 5 و6.
[4] . همان، ص 481، ح 10.
[5] . كافى، ج 6، ص 484، ح 5؛ مكارم الأخلاق، ص 78.
[6] . كافى، ج 6، ص 484، ح 6.
[7] . همان، ص 481، ح 9.
[8] . ثواب الأعمال، ص 37، ح 2.
[9] . مكارم الأخلاق، ص 82.
[10] . مهذّب الاحكام فى بيان الحلال والحرام، ج 3، ص 262.
[11] . جواهر الكلام، ج 3، ص 77.
[12] . همان، ص 78.
[13] . وسائل الشيعه، ج 1، ابواب الجنابة، باب 22، ح 4.