آخرين مرحله كمال انسان
آخرين مرحله كمال انسان در آخرت چيست؟
اما اين كه انسان در آخرت به كجا مى رسد؟ بايد گفت آخرين مرتبه كمال «فناى فى اللَّه» است يعنى، انسان مستغرق در ذات مطلق و جامع جميع صفات كماليه مىشود (شبيه قطرهاى كه در دريا افتد و دريا شود) و ديگر نمىتوان گفت بعد از آن چه مىشود زيرا زمانى اين سؤال روا است كه بعدى باشد و بعد وقتى متصور است كه مرحله پيشين محدوديتى داشته باشد اما بىنهايت حد محدوديتى ندارد.
ازاينرو ديگر براى آن بعدى متصور نيست. بنابراين سؤال از بعد در اين مرتبه، سؤالى خطا و تناقضنما است. فيض و فياضيت نيز در اين مرحله از كار نمىافتد زيرا فيضرسانى اعم از افاضه حدوثى و بقائى است. افزون بر آن افاضه فيض نيز مانند سعه وجودى، هرگز از دايره كمال مطلق خارج نيست. بنابراين نبايد انتظار داشت كه افاضه فيض به معناى رساندن مخلوق به مرتبهاى بالاتر از فناى فىاللَّه باشد زيرا مجدداً گرفتار تناقض خواهد شد.پرسمان.
