دعا کن و نگو کار از کار گذشته

 

ميسر بن عبد العزيز گويد، حضرت صادق عليه السلام به من فرمود:

يا مُيَسِّرُ اُدْعُ وَ لاَ تَقُلْ إِنَّ اَلْأَمْرَ قَدْ فُرِغَ مِنْهُ إِنَّ عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْزِلَةً لاَ تُنَالُ إِلاَّ بِمَسْأَلَةٍ وَ لَوْ أَنَّ عَبْداً سَدَّ فَاهُ وَ لَمْ يَسْأَلْ‏ لَمْ يُعْطَ شَيْئاً فَسَلْ تُعْطَ يَا مُيَسِّرُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ بَابٍ يُقْرَعُ إِلاَّ يُوشِكُ أَنْ يُفْتَحَ لِصَاحِبِهِ(1)

اى مُيَسر دعا كن و مگو كه كار گذشته است و آنچه مقدر شده همان شود (و دعا اثرى ندارد)، همانا نزد خداى عز و جل منزلت و مقامى است كه بدان نتوان رسيد جز به درخواست و مسألت، و اگر بنده ‏اى دهان خود ببندد و درخواست نكند چيزى باو داده نشود، پس درخواست كن تا بتو داده شود، اى ميسر هيچ درى نيست كه كوبيده شود جز اينكه اميد آن رود كه بروى كوبنده باز شود.

 

شرح حدیث :

در این حدیث شریف حضرت فرمودند : دعا کنید و نگویید که کار گذشته است . این نهی امام دو وجه دارد :

1- اینکه انسان بگوید کار دیگر تمام شده و از دست من کاری بر نمی آید حرف غلطی است چون ما معتقد به بداء هستیم. به این معنا که: «تغییر سرنوشت و مقدّرات انسان توسط ذات اقدس الهی و با دخالت اعمال صالح خود انسان» ممکن است و بداء در عقیده شیعه نه تنها باعث نقص در علم و ذات الهی نمی شود؛ بلکه حکایت از «قدرت مطلقه» خداوند دارد که بر اساس آن و در پرتو رفتار اختیاری انسان، سر نوشت آدمی تغییر می یابد.

امام صادق(ع) می‌فرماید: “دعا، قضای الهی را بر می‌گرداند، اگر چه قضای الهی محکم شده باشد. از این رو زیاد دعا کن که آن کلید هر رحمت و بر آوردن هر حاجت است(2)

استاد مطهری می‌گوید: “از نظر جهان بینی الهی، جهان هم شنواست و هم بینا،‌ندا و فریاد جاندارها را می‌شنود و به آن‌ها پاسخ می‌دهد. به همین جهت دعا یکی از علل این جهان است که در سرنوشت انسان مؤثر است. جلو جریان هایی را می‌گیرد و یا جریان هایی به وجود می‌آورد. به عبارت دیگر، دعا یکی از مظاهر قضا و قدر است که در سرنوشت حادثه ای می‌تواند مؤثر باشد یا جلو قضا و قدری را بگیرد”. (3)

خداوند در بسیاری از موارد آنچه مورد انتظار ما بوده را محو میکند و امر جدیدی را اثبات میکند و حتی قضا و قدر الهی به توسط دعا عوض میشود چون تغییر در لوح محو واثبات ممکن است.

2- ديگر اينكه درست است كه علم خداوند به هر چه تعلق گرفته همان شود ولى اين مانع از دعا نيست و اينكه امام عليه السلام او را از اين گفتار نهى فرموده يعنى نهى از اينست كه اين كلام را (كه در جاى خود صحيح است) مانع از دعاء قرار ندهى كه سبب اعتقاد بر بی فائده بودن دعاى تو شود.

علامه مجلسی در شرح حدیث اینطور می نویسد :

اول اينكه: دعا به خودى خود مطلوبست چون عبادت بزرگيست و به مقامی بلند انسان را نزد خداى تعالى میرساند كه جز بوسيله دعا و تضرع رسيدن بدان مقام ممكن نيست.

دوم اينكه :مقدرات گاهى كم و زياد مى‏شود و بسا باشد كه بواسطه شرطى از ميان برود مثلا در تقدير خداوند عمر كسى سى سال  است بشرط اينكه صله رحم نكند و اگر كرد شصت سال مقدر شده، و روزيش در فلان روز به یك درهم مقدر شده اگر دعا نكند و بيشتر درخواست نكند، و اگر دعا و درخواست كرد دو درهم مقدر شده و هم چنين ساير چيزها.(4)

علامه مجلسی به نقل از غزالی می نویسد :

اگر گفته شود : دعا کردن فایده ای ندارد چون قضای الهی حتمی شده در مورد ما و دیگر تغییر نمیکند؟!.

در جواب میگوییم : یکی از قضاهای الهی این است که برطرف شدن بلا را متوقف بر دعا کرده است و به واسطه رحمت دعا را سببی قرار داده تا به واسطه ی آن بلا دفع شود. همانطور که افراد در جنگ با خود سپر همراه میکنند برای اینکه بتوانند تیر ها و سلاح دشمن را دفع کنند همچنین است دعا که بلا را دفع میکند. یا خداوند آب را سبب قرار داده تا سبب رشد گیاهان در زمین شود…علاوه بر این دعا فواید دیگری هم دارد مثل : حضور قلب و احساس نیاز به درگاه خدا که این دو نهایت عبادت و معرفت است (5)

پی نوشت :

1-الكافي / جلد 2 / كِتَابُ الدُّعَاء‏ / بَابُ فَضْلِ الدُّعَاءِ وَ الْحَثِّ عَلَيْه‏

2. مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول، العلامة المجلسي    جلد : 12  صفحه : 4

3. استاد مطهری، مجموعة آثار، ج 1، ‌ص 406.

4.مرآة العقول  ، ج12-ص5

5.ثقة الاسلام كلينى، الكافي، دار الكتب الإسلامية تهران، 1365 ه ش ، ج 2، ص 470.

6. مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول، العلامة المجلسي    جلد : 12  صفحه : 5