سخن گفتن حضرت سلیمان(ع) با پرندگان
1 وَ وَرِثَ سُلَيْمانُ داوُدَ وَ قالَ يا أَيُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنا مَنْطِقَ الطَّيْرِ وَ أُوتِينا مِنْ كُلِّ شَىْءٍ إِنَّ هذا لَهُوَ الْفَضْلُ الْمُبِينُ (نمل- 16)
و سليمان وارث داود شد، و گفت اى مردم به ما سخن گفتن پرندگان تعليم داده شده است و از هر چيز به ما عطا گرديده اين فضيلت آشكارى است.
در آيات فوق، و آياتى كه بعد از اين در داستان هدهد و سليمان خواهد آمد صريحا اشاره به نطق پرندگان و ميزانى از درك و شئون براى آنان شده است.
بى شك پرندگان- مانند ساير حيوانات- در حالات مختلف صداهاى گوناگونى از خود ظاهر مىسازند كه با دقت و بررسى، مىتوان از نوع صدا به وضع حالات آنها پى برد، كدام صدا مربوط به حالات خشم است و كدام رضا، كدام صدا دليل بر گرسنگى است، و كدام نشانه تمنى؟ با كدام صدا بچه هاى خود را فرا مىخواند و با كدام صدا آنها را از بروز حادثه وحشتناكى خبر مىدهد؟
اين قسمت از صداى پرندگان، مورد هيچ گونه شك و ترديد نيست، و همه كم و بيش با آن آشنا هستيم.
ولى آيات اين سوره ظاهرا مطلبى بيش از اين را بيان مىكند، بحث از سخن گفتن آنان به نحو مرموزى است كه مطالب دقيقترى در آن منعكس است، و بحث از تفاهم و گفتگوى آنها با يك انسان است، گرچه اين معنى براى بعضى عجيب مىآيد، ولى با توجه به مطالب مختلفى كه دانشمندان در كتابها نوشته اند و مشاهدات شخصى بعضى در مورد پرندگان مطلب عجيبى نيست.
ما از هوش حيوانات مخصوصا پرندگان مطالبى عجيبتر از اين سراغ داريم.
بعضى از آنها چنان مهارتى در ساختن خانه و لانه دارند كه گاه از مهندسين ما پيشى مىگيرند
بعضى از پرندگان چنان اطلاعاتى از وضع نوزادان آينده خود و نيازها و مشكلات آنها دارند و چنان دقيقا براى حل آنها عمل مىكنند كه براى همه ما اعجابانگيز است.
پيش بينى آنها درباره وضع هوا حتى نسبت به چند ماه بعد، و آگاهى آنها از زلزله ها قبل از وقوع آن، و حتى پيش از آنكه زلزله سنجهاى ما خفيفترين لرزشها را ثبت كنند معروف است.
تعليماتى كه در عصر ما به حيوانات داده مىشود، و كارهاى خارق العاده آنها را در سيركها بسيارى ديده اند، كه حاكى از هوش شگفتانگيز آنها است.
كارهاى شگفت آور مورچگان و تمدن شگرف آنها.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
عجائب زندگى زنبوران عسل و رديابى حيرت انگيز آنها.
آگاهى پرندگان مهاجر كه گاه فاصله ميان قطب شمال و جنوب را طى مىكنند، از وضع راهها در اين مسير فوق العاده طولانى.
اطلاعات فوق العاده ماهيان آزاد در مهاجرت دست جمعى در اعماق درياها عموما از مسائلى است كه از نظر علمى مسلم و دليل بر وجود مرحله مهمى از درك و يا غريزه و يا هر چه آن را بناميم در اين حيوانات است.
وجود حواس فوق العادهاى در حيوانات همچون دستگاه رادار مانند شبپره و شامه بسيار قوى بعضى از حشرات، و ديد فوق العاده نيرومند بعضى از پرندگان و امثال آن نيز دليل ديگرى است بر اينكه آنها در همه چيز از ما عقبماندهتر نيستند با در نظر گرفتن اين امور جاى تعجب نيست كه آنها تكلم مخصوصى نيز داشته باشند، و بتوانند با كسى كه از الفباى كلام آنها آگاه است، سخن گويند.
در آيات قرآن نيز به عناوين مختلف به اين امر اشاره شده است از جمله در آيه 38 سوره انعام مىخوانيم: وَ ما مِنْ دَابَّهٍ فِى الْأَرْضِ وَ لا طائِرٍ يَطِيرُ بِجَناحَيْهِ إِلَّا أُمَمٌ أَمْثالُكُمْ
هيچ جنبندهاى در زمين و پرندهاى كه با دو بال خود پرواز مىكند نيست مگر اينكه امتهايى همانند شما هستند.
در روايات اسلامى نيز مطالب زيادى وجود دارد كه بيانگر نطق حيوانات و مخصوصا پرندگان است، و حتى براى هر يك از آنها سخنى شعار مانند نقل شده است كه شرح آنها به درازا مىكشد.
در روايتى از امام صادق ع مىخوانيم كه امير مؤمنان على ع به ابن عباس فرمود:
ان اللَّه علمنا منطق الطير كما علم سليمان ابن داود، و منطق كل دابه فى بر او بحر:
خداوند سخن گفتن پرندگان را به ما آموخت همانگونه كه به سليمان بن داود، و سخن گفتن هر جنبندهاى را در خشكى و دريا.
غرض اين است كه هيچ دليلى در كار نيست كه ما داستان سليمان و مور يا سليمان و هدهد را بر كنايه و مجاز و يا زبان حال، و مانند آن حمل كنيم، هنگامى كه حفظ ظاهر آن و حمل بر معنى حقيقى امكان پذير است.
تفسير نمونه، ج 15، ص: 423
پرسمان
