منظور از نور در آیه «قَدْ جاءَکُمْ مِنَ اللّهِ نُورٌ»
پرسش : منظور از نور در آیه«قَدْ جاءَکُمْ مِنَ اللّهِ نُورٌ» چیست؟
پاسخ اجمالی:
نور در این آیه به معنى قرآن است و آیات دیگری هم این مطلب را تایید می کند وتفسیر نور به پیامبر(ص) وائمه(ع) در برخی احادیث، مربوط به بطون قرآن است.
پاسخ تفصیلی:
خداى متعال در آیه15 سوره«مائده» مى فرماید:
شاید این مطالب را هم بپسندید:
«یا اَهْلَ الْکِتابِ قَدْ جاءَکُمْ رَسُولُنا یُبَیِّنُ لَکُمْ کَثیراً مِمّا کُنْتُمْ تُخْفُونَ مِنَ الْکِتابِ وَ یَعْفُوا عَنْ کَثیر قَدْ جاءَکُمْ مِنَ اللّهِ نُورٌ وَ کِتابٌ مُبینٌ»؛
(اى اهل کتاب! فرستاده ما به سوى شما آمد، تا بسیارى از حقایقِ کتب آسمانى را که شما کتمان کرده بودید براى شما آشکار سازد، و در عین حال از بسیارى از آنها که نیازى به ذکر آنها نبوده و مربوط به دوران هاى گذشته است صرف نظر مى کند از طرف خداوند نور و کتاب آشکارى به سوى شما آمد).
در این که منظور از «نور» در آیه فوق شخص پیامبر اسلام(صلى اللهعلیه وآله) است، یا قرآن مجید؟
در میان مفسران دو قول دیده مى شود، ولى ملاحظه آیات مختلفى که در قرآن مجید وارد شده و «قرآن» را تشبیه به «نور» کرده، نشان مى دهد: نور در آیه فوق، به معنى قرآن است و بنابراین عطف «کِتابٌ مُبِیْنٌ» بر آن (نور) از قبیل عطف توضیحى است، در سوره«اعراف» آیه157 نیز مى خوانیم.«فالَّذِیْنَ آمَنُوا بِهِ وَ عَزَّرُوهُ وَ نَصَرُوهُ وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِى اُنْزِلَ مَعَهُ اُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُون»؛ (کسانى که به پیامبر(صلى الله علیه وآله) ایمانآوردند، و او را بزرگ داشتند و یارى کردند و از نورى که همراه او نازل گردیده پیروى نمودند، اهل نجات و رستگارى هستند).
و در سوره «تغابن» آیه8 مى خوانیم: «فَآمِنُوا بِاللّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِى اَنْزَلْن»؛ (به خداو پیامبرش و نورى که نازل کردیمایمان بیاورید). همچنین آیات متعدد دیگر، در حالى که اطلاق کلمه «نور» در قرآن بر شخص پیامبر(صلى الله علیه وآله) دیده نمى شود. علاوه بر این، مفرد بودن ضمیر «بِهِ» در آیه بعد، نیز این موضوع را تایید مى کند که نور و کتاب مبین اشاره به یک حقیقت است. البته در روایات متعددى مى خوانیم که: «نور» به شخص امیر مومنان على(علیه السلام) یا همه ائمه(علیهم السلام)تفسیرشده است.(1)
ولى روشن است: این تفسیر، از قبیل ذکر «بطون» آیات است؛ چرا که مى دانیم، قرآن علاوه بر معنى ظاهر، معانى باطنى دارد که از آن به «بطون قرآن» تعبیر مى شود. این که گفتیم روشن است که این تفسیرها مربوط به بطون قرآناست، دلیلش این است که در آن زمان ائمه(علیهم السلام) وجود نداشتند که اهل کتابدعوت به ایمان به آنها شده باشند.(2)
پی نوشت:
(1). «بحار الانوار»، جلد 9، صفحه 197، و جلد 23، صفحه 310؛ تفسیر «على بن ابراهیم قمى»، جلد 1، صفحه 164، مؤسسه دار الکتاب قم، 1404 هـ ق؛ «کافى»، جلد 1، صفحه 194، دار الکتب الاسلامیة؛ «نور الثقلین»، جلد 2، صفحه 83، مؤسسه اسماعیلیان قم، طبع چهارم، 1412 هـ ق.
(2). گردآوري از کتاب: تفسیر نمونه، آيت الله العظمي مکارم شيرازي، دارالکتب الإسلامیۀ، چاپ سی و ششم، ج 4، ص 411.
