درمان بيمارى‌ هاى شكم، اسهال در روایات

معالجه درد شكم

1. از امام صادق عليه السلام روايت شده است كه فرمود: «شخصى خدمت حضرت رسول صلى الله عليه و آله رسيد وگفت: برادرم را درد شكم آزار مى‌دهد، چه كند؟ حضرتفرمود: «به او بگو: اندكى عسل با آب گرم بخورد».

روز ديگر آمد وعرض كرد : خورد ولى برطرف نشد. فرمود: «برو باز هم به او عسل بده تا بخورد و سوره حمد را نيز هفت مرتبه نزد او بخوان». چون آن شخص رفت، حضرت فرمود : «برادرش منافق است، بدين علّت خوردن عسل سودى براى او ندارد».[1] 
2. در حديث است كه كسى از درد شكم به حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام شكايت كرد. حضرت فرمود: «آب بخور واين دعا را بخوان: يا اَللهُ يا اَللهُ يا اَللهُ، يا رَحْمـنُ يا رَحيمُ، يا رَبَّ الاَْرْبابَ، يا اِلـهَ الاْلِهَةِ، يا مَلِکَ الْمُلُوکِ، يا سَيِّدَ السّاداتِ، اِشْفِني بِشِفائِکَ مِنْ كُلِّ داءٍ وَسُقْمٍ، فَاِنّي عَبْدُکَ وَابْنُ عَبْدِکَ، أَتَقَلَّبُ في قَبْضَتِکَ».[2] 

معالجه ناراحتى شكم

1. در حديث است كه كسى از پيچش شكم به امام کاظم عليه السلام شكايت كرد. حضرت فرمود: «آبى به دست بگير واين آيه را سه مرتبه بر آن بخوان : (يُرِيدُ اللهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلاَ يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ)[3] ، سپس بگو: (أَوَ لَمْ يَرَى الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّمَـوَاتِ وَالاَْرْضَ كَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ كُلَّ شَىْءٍ حَىٍّ أَفَلاَ يُؤْمِنُونَ).[4] سپس آب را بنوش وبا دو دست بر شكم بمال».[5] 
2. در روايتى ديگر فرمود: «اين آيات را بر روغن بخواند، (بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَـنِ الرَّحِيمِ. فَفَتَحْنَا أَبْوَابَ السَّمَاءِ بِمَاءٍ مُّنْهَمِرٍ * وَفَجَّرْنَا الاَْرْضَ عُيُونًا فَالْتَقَى الْمَاءُ عَلَى أَمْرٍ قَدْ قُدِرَ * وَحَمَلْنَاهُ عَلَى ذَاتِ أَلْوَاحٍ وَدُسُرٍ)[6] ، فَـ «(فَتَحْنَا عَلَيْهِمْ أَبْوَابَ كُلِّ شَىْءٍ)[7] 
بِاسْمِ فلان بن فلان، (أَوَ لَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّمَـوَاتِ وَالاَْرْضَ كانَتَا رَتَقًا فَفَتَقْنَاهُمَا وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ كُلَّ شَىْءٍ حَىٍّ أَفَلاَ يُؤْمِنُونَ)».[8] 
3. در حديث است كه كسى از درد پيچش شكم به امام رضا عليه السلام شكايت كرد. حضرت فرمود: «گردويى بر روى آتش بگذار، هنگامى كه مغزش بريان شد، از پوست جدا كن وبخور».[9] 

درمان درد سينه

1. در حديث است كه شخصى از درد سينه به امام صادق عليه السلام شكايت كرد. حضرت فرمود: «از قرآن طلب شفا كن، زيرا خداوند فرمايد: (شِفَاءٌ لِمَا فِى الصُّدُورِ)».[10] 
2. نيز كسى از درد ناف شكايت كرد. حضرت فرمود: «دست بر آن موضع بگذار وسه مرتبه بگو: (وَإِنَّهُ لَكِتَابٌ عَزِيزٌ * لاَ يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلاَ مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ)».[11] 

درمان درد طحال

1. از امام سجّاد عليه السلام روايت شده است كه فرمود: «براى درمان درد طحال اين آيات را با زعفران بنويسد، سپس با آب زمزم بشويد وبخورد: (قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمَـنَ أَيًّا مَّا تَدْعُوا فَلَهُ الاَْسْمَاءُ الْحُسْنَى وَلاَ تَجْهَرْ بِصَلاَتِکَ وَلاَ تُخَافِتْ بِهَا وَابْتَغِ بَيْنَ ذلِکَ سَبِيلاً * وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِى لَمْ يَتَّخِذْ وَلَدًا وَلَمْ يَكُنْ لَّهُ شَرِيکٌ فِى الْمُلْکِ وَلَمْ يَكُنْ لَّهُ وَلِىٌّ مِّنَ الذُّلِّ وَكَبِّرْهُ تَكْبِيرًا)».[12] 
2. از امام صادق عليه السلام روايت شده است كه فرمود: «يكى از اصحاب امام باقر عليه السلام از درد طحال به آن حضرت شكايت كرد وگفت: تمام روش‌هاى معالجه آن را به كار بستم امّا روز به روز درد آن بيشتر شده، تا جايى كه مرا در آستانه مرگ قرار داده است. چه كنم؟ حضرت فرمود: مقدارى تره خريدارى كن وآن را با روغن حيوانى سرخ كن وتا سه روز از آن بخور، إن شاء الله اين كار باعث بهبودىتو مى‌شود».[13] 
3. مرحوم كلينى با سند معتبر روايت كرده است كه به امام کاظم عليه السلام خبر دادند يكى از خادمان شما درد طحال دارد. حضرت فرمود: «سه روز به او تره بخورانيد. غلام به دستور حضرت عمل كرد ودرمان شد».[14] 
درمان زخم جگر وبيمارى‌هاى معده
1. از امام باقر عليه السلام روايت شده است كه فرمود: «حضرت حزقيل به زخم جگر مبتلا شد. دعا كرد كه عافيت يابد. وحى آمد: شيره انجير را بگير و بر سينه‌ات بمال. اين كار را كرد وخوب شد».[15] 
2. در حديث است كه كسى از ضعف معده به امام صادق عليه السلام شكايت كرد. حضرت فرمود: «حُزاء[16] را با آب سرد بخور».[17] 
3. از حضرت رسول صلى الله عليه و آله روايت شده است كه فرمود: «خرماى ناشتا خوردن، كرم معده را مى‌كشد».[18] 
4. از حضرت رضا عليه السلام روايت شده است كه فرمود: «از سركه‌اى كه از شراب ساخته شده استفاده كنيد كه كرم‌هاى معده را مى‌كشد».[19] 
5. از امام صادق عليه السلام روايت شده است كه فرمود: «هر كس به هنگام خواب هفت دانه خرماى عجوه[20] بخورد كرم‌هاى معده‌اش از بين مى‌رود».[21] 

درمان اسهال

1. در روايات معتبر آمده است كه امام صادق عليه السلام فرمود: «براى درمان اسهال مقدارى برنج شسته، در سايه بخشكانند سپس آن را بر روى آتش تافته، نرم بكوبند وهر روز صبح به اندازه يك كف دست بخورند».[22] 
2. در روايتى ديگر فرمود: «براى معالجه اسهال مقدارى برنج در ديگ كن وبا آب بجوشان وچهار يا پنج قطعه سنگ در زير آتش بگذار تا سرخ شود، سپس پيه قلوه تازه را بگير وبا آن سنگ‌ها در ميان كاسه‌اى بينداز وكاسه‌اى ديگر بر سرش بگذار تا بخارش خارج نشود وآن كاسه را تكان بده تا آن پيه آب شود، سپس برنج كه پخته شد آن روغن را بر روى آن بريز وبخور».[23] 
درمان قولنج
1. در چندين روايت آمده است كه براى درمان قولنج ودرد شكم، سوره حمد، (قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ)، (قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ)، (قُلْ هُوَ اللهُ أَحَد) را با مشك وزعفران بر ظرفى بنويس، سپس اين دعا را نيز به آن اضافه كن: اَعُوذُ بِوَجْهِ اللهِ الْعَظيمِ وَبِعِزَّتِهِ الَّتي لا تُرامُ وَبِقُدْرَتِهِ الَّتي لا يَمْتَنِـعُ مِنْها شَىْءٌ، مِنْ شَرِّ هـذَا الْوَجَعِ وَشَرِّ ما فِيهِ وشَرِّ ما اَحْذَرُ مِنْهُ[24] ، سپس آن را بشوى وآب آن را به هنگام خواب يا 
ناشتا بنوش».[25] 
2. در روايتى ديگر مى‌خوانيم كه دستورالعمل مزبور براى فالج ودرمان تمام بادها سودمند است.[26] 

درمان درد باسن

1. در حديث است كه كسى از درد باسن به امام باقر عليه السلام شكايت كرد. حضرت فرمود: «پس از نماز بر موضع سجده دست بكش، سپس دست خود را بر محلّ درد بكش واين آيات را بخوان: (أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لاَ تُرْجَعُونَ * فَتَعَالَى اللَّهُ الْمَلِکُ الْحَقُّ لاَ إِلَـهَ إِلاَّ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْكَرِيمِ * وَمَنْ يَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَـهًا ءَاخَرَ لاَ بُرْهَانَ لَهُ بِهِ فَإِنَّمَا حِسَابُهُ عِنْدَ رَبِّهِ إِنَّهُ لاَ يُفْلِحُ الْكَافِرُونَ * وَقُلْ رَبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَأَنْتَ خَيْرُ الرَّاحِمِينَ)».[27] راوى گفت: به دستور مزبور عمل كردم به زودى درد برطرف شد.[28] 
2. از امام صادق عليه السلام روايت شده است كه فرمود: «دست بر آن موضع بمال وسه مرتبه اين دعا را بخوان: بِسْمِ اللهِ وَبِاللهِ، وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلّا بِاللهِ الْعَلِىِّ الْعَظيمِ. اَللّهُمَّ امْحُ عَنِّى ما اَجِدُ في خاصِرَتي[29] ودر هر مرتبه دست بر آن موضع بكش».[30] 
3. در چندين روايت آمده است: خوردن ريزه‌هايى كه از سفره مى‌ريزد، درد باسن را برطرف مى‌كند.[31] 
4. از امام صادق عليه السلام روايت شده است كه فرمود: «انجُدان رومى[32] بخوريد كه درد باسن را زايل مى‌كند».[33] 
5. در حديث است كه از امام صادق عليه السلام پرسيدند: آيا بيمارى‌هايى كه دامنگير انسان‌ها مى‌شد، به حضرت عيسى عليه السلام مى‌رسيد؟ فرمود:

«آرى، ايشان در دوران كودكى به بيمارى‌هاى بزرگسالان مبتلا مى‌شد؛ درد باسن از دردهاى بزرگان است كه در كودكى گاه دامنگير آن حضرت مى‌شد. در اين هنگام به مادرش مى‌گفت: عسل وسياهدانه وروغن زيتون را با يكديگر مخلوط كن وبرايم بياور. هنگامى كه مادرآن را آماده مى‌كرد وبراى حضرت مى‌آورد، از خوردن آن كراهت داشت. حضرت مريم سلام الله عليها مى‌گفت: تو خود اين دارو را طلبيدى، چرا از خوردن آن كراهت دارى؟ مى‌فرمود: به علم پيامبرى آن را طلبيدم، امّا به طبع كودكى وبه سبب بدمزگى دارو از آن كراهت دارم. سپس آن را گرفته وتناول مى‌كرد».[34] 

درمان درد پشت

1. در حديث است كه حضرت صادق عليه السلام در سفر بود، فرزندش اسماعيل از درد شكم وپشت شكايت كرد. حضرت وى را طلبيد وفرمود: «بر پشت بخواب واين دعا را بخوان: بِسْمِ اللهِ وَبِاللهِ وَبِصُنعِ اللهِ الَّذي اَتْقَنَ كُلَّ شَىْءٍ، اِنَّهُ خَبيرٌبِما تَعْمَلُونَ، اُسْكُنْ يا ريحُ بِالَّذي سَكَنَ لَهُ ما فِى السَّماواتِ وَالاَْرْضِ وَهُوَالسَّميعُ الْعَليمُ».[35] 
2. نيز كسى از درد پشت به امير مؤمنان عليه السلام شكايت كرد. حضرت فرمود : «دست بر محلّى كه درد مى‌كند بگذار وسه مرتبه اين آيه را بخوان: (وَمَا كَانَ لِنَفْسٍ أَنْ تَمُوتَ إِلاَّ بِإِذْنِ اللَِّ كِتَابًا مُؤَجَّلاً وَمَنْ يُرِدْ ثَوَابَ الدُّنْيَا نُؤْتِهِ مِنْهَا وَمَنْ يُرِدْ ثَوَابَ الاَْخِرَةِ نُؤْتِهِ مِنْهَا وَسَنَجْزِى الشَّاكِرِينَ)[36] سپس هفت مرتبه سوره (إِنَّا أنْزَلْنَاه) را تلاوت كن».[37] 

درمان سرفه وسل ودردهاى درونى

1. در حديث است كه كسى از سرفه به امام صادق عليه السلام شكايت كرد. حضرت فرمود: «مقدارى از انجُدان رومى با همان مقدار از نبات سفوف كن[38] ويك يا دو روز بخور». شخص بيمار مى‌گويد: يك روز خوردم برطرف شد.[39] 
2. كسى از سرفه به امام رضا عليه السلام شكايت كرد. حضرت فرمود: «فلفل سفيد، خربق سفيد، سنبل، قاقله، زعفران، بذر البنج، از هر كدام يك جزء واز فرفيون دو جزء بگير وهمه را ساييده از حرير بيرون كن، سپس با عسل كف گرفته خمير كن وبا آن قطعات نيم‌گرمى درست كن وبراى سرفه تازه وكهنه، وقت خواب يك عدد با آب رازيانه بخور».[40] 
3. نيز كسى از بيمارى سل به امام کاظم عليه السلام شكايت كرد. حضرت فرمود : «سنبله، قاقله، زعفران، عاقرقرحا، بذر البنج، خربق وفلفل سفيد از هر كدام به مقدار مساوى بگير ودو برابر هر يك از اجزاءِ فرفيون به آن اضافه كن وهمه را ساييده از حرير بيرون كن وبه مقدار يك نخود در سه شب با آب گرم بخور». بيمار به دستور حضرت عمل كرد وشفا يافت.[41] 
4. در روايتى معتبر مى‌خوانيم كه امام صادق عليه السلام فرمود: «گلابى بخوريد كه دل را جلا مى‌دهد ودردهاى درونى را التيام مى‌بخشد».[42]

[1] . طبّ الأئمّه، ص 28.
[2] . همان. ترجمه مشابه دعاى مذكور قبلا گذشت.
[3] . ترجمه: «خداوند راحتى شما را مى‌خواهد، نه زحمت شما را». سوره بقره، آيه 185.
[4] . ترجمه: «آيا كافران نديدند كه آسمان‌ها وزمين به هم پيوسته بودند وما آنها را از يكديگر باز كرديم ؛ وهرچيز زنده‌اى را از آب قرار داديم؟!» سوره نساء، آيه 30.
[5] . مكارم الأخلاق، ص 383، با اختلاف واضافات.
[6] . ترجمه: «به نام خداوند بخشنده مهربان. پس درهاى آسمان را با آبى فراوان گشوديم! وزمين را شكافتيموچشمه‌هاى زيادى بيرون فرستاديم ؛ واين دو آب به اندازه مقدّر با هم درآميختند. واو را بر مركبى از الواحوميخ‌هايى ساخته شده سوار كرديم». سوره قمر، آيات 11 ـ 13.
[7] . ترجمه: «درهاى همه چيز (از نعمت‌ها) را به روى آنها گشوديم.» سوره انعام، آيه 44.
[8] . سوره انبياء، آيه 30؛ ترجمه آيه شريفه گذشت. مكارم الأخلاق، ص 382.
[9] . طبّ الأئمّه، ص 101.
[10] . ترجمه: «درمانى براى آنچه در سينه‌هاست ؛ (درمانى براى دل‌هاى شماست)». (سوره يونس، آيه 57)مكارم الأخلاق، ص 378.
[11] . ترجمه: «واين كتابى است قطعاً شكست‌ناپذير كه هيچ‌گونه باطلى، نه از پيش‌رو ونه از پشت سر، به سراغآن نمى‌آيد؛ چرا كه از سوى خداوند حكيم وشايسته ستايش نازل شده است». (سوره فصلّت، آيات 41و42) طبّ الأئمّه، ص 28.
[12] . ترجمه: «بگو: الله را بخوانيد يا رحمان را هر كدام را كه بخوانيد، (ذات پاكش يكى است ؛ و) براى او بهتريننام‌هاست. ونماز را زياد بلند، يا خيلى آهسته نخوان ودر ميان آن دو، راهى (معتدل) انتخاب كن. وبگو :ستايش براى خداوندى است كه نه فرزندى براى خود انتخاب كرده، ونه شريكى در حكومت دارد، ونه بهخاطر ضعف وذلّت، (حامى و) سرپرستى براى اوست. واو را بسيار بزرگ بشمار». (سوره اسراء، آيات 110و111) طبّ الأئمّه، ص 29 و30.
[13] . بحارالأنوار، ج 62، ص 171، ح 9.
[14] . كافى، ج 6، ص 365، ح 1.
[15] . محاسن، ص 553، ح 902.
[16] . «حُزاء» گياهى است شبيه كرفس كه بويى تلخ دارد وآن را به فارسى دينارويه گويند. از رستن‌هاى دارويىاست وآن دو نوع است: صحرايى وباغى، صحرايى را سداب برى وتخم آن را به شيرازى برگ كازرونى خوانندوباغى آن را به شيرازى آهو دوستك نامند (معارف ومعاريف، ج 2، ص 912).
[17] . كافى، ج 8، ص 165، ح 220.
[18] . عيون اخبار الرّضا 7، ج 2، ص 48، ح 185.
[19] . همان، ص 40، ح 127.
[20] . از بهترين خرماهاى مدينه است كه در احاديث فوايد بسيارى براى آن بيان شده است.
[21] . محاسن، ص 533، ح 791؛ كافى، ج 6، ص 349، ح 20.
[22] . محاسن، ص 503، ح 632.
[23] . همان، ح 633.
[24] . ترجمه: «پناه مى‌برم به ذات پاك خداوند بزرگ وبه عزّتش كه هيچ‌كس به آن نرسد وبه قدرتش كه چيزىاز آن سر نتابد، از شرّ اين درد وشرّ آنچه در آن است واز شرّ آنچه از آن در هراسم».
[25] . طبّ الأئمّه، ص 65؛ مكارم الأخلاق، ص 382.
[26] . مكارم الأخلاق، ص 383.
[27] . ترجمه: «آيا گمان كرديد شما را بيهوده آفريده‌ايم وبه سوى ما بازگردانده نمى‌شويد؟! پس بلندمرتبه استخداوندى كه فرمانرواى حقّ است، معبودى جز او نيست ؛ واو پروردگار عرش كريم است. وهر كس معبودديگرى را با خدا بخواند ـ وبه يقين هيچ دليلى بر آن نخواهد داشت ـ، حساب او نزد پروردگارش خواهد بود؛به راستى كافران رستگار نخواهند شد. وبگو: «پروردگارا، مرا ببخش ورحمت كن ؛ وتو بهترينرحم‌كنندگانى». سوره مؤمنون، آيات 115 ـ 118.
[28] . طبّ الأئمّه، ص 28 و 29.
[29] . ترجمه: «به نام وبه ذات (پاك) خداوند (شروع مى‌كنم.)، هيچ پناه ونيرويى جز از ناحيه خداوند بلندمرتبهوبزرگ نيست. خداوندا، درد باسن مرا محو ونابود كن».
[30] . مكارم الأخلاق، ص 407.
[31] . محاسن، ص 444، ح 324.
[32] . «اَنجُدان» معرّب انگدان، گياهى است داراى ساقه‌هاى ستبر وميان تهى، برگ‌هايش سوراخدار وگل‌هايشچترى، مانند گل شبت وميوه آن سياه وبدبو است (فرهنگ عميد).
[33] . طبّ الأئمّه، ص 60.
[34] . قصص الأنبياء راوندى، ص 270، ح 315.
[35] . ترجمه: «به نام خدا وبه ذات (پاك) خدا وبه آفرينش خداوند كه هر چيزى را استوار كرده، همانا او آگاهاست به آنچه كه انجام مى‌دهد. اى درد، آرام شو به قدرتى كه آسمان‌ها وزمين در برابر آن آرام شده واو شنواوداناست». طبّ الأئمّه، ص 79.
[36] . ترجمه: «هيچ‌كس جز به فرمان خدا نمى‌ميرد، سرنوشتى است تعيين شده، (بنابراين، مرگ پيامبر ياديگران يك سنّت الهى است) هر كس پاداش دنيا را بخواهد (ودر زندگى خود در اين راه گام بردارد) چيزى ازآن به او خواهيم داد وهر كس پاداش آخرت را بخواهد از آن به او مى‌دهيم ؛ وبه زودى سپاسگزاران را پاداشخواهيم داد». سوره آل عمران، آيه 145.
[37] . طبّ الأئمّه، ص 30.
[38] . «سَفُوف» داروى خشك كوبيده، داروى نرمى كه روى زبان بريزند وفرو ببرند (فرهنگ عميد).
[39] . كافى، ج 8، ص 167، ح 227.
[40] . طبّ الأئمّه، ص 86.
[41] . طبّ الأئمّه، ص 85.
[42] . محاسن، ص 553، ح 901.